وقتی فناوری باورهای اجتماعی را عوض می‌کند
زمانی برای تغییر رفتار
بازار دیجیتال- فناوری اطلاعات و ارتباطات این روزها علاوه بر آنکه به عنوان یکی از ارکان اصلی و اساسی زندگی جوامع بشری تبدیل شده است به عنوان یکی از شاخصه‌های توسعه یافتگی کشورها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. استفاده از ابزارهای الکترونیکی و دیجیتالی به عنوان جزئی از فناوری مدرن در جهان، بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بشر به شمار می‌رود که تکمیل این ابزارها در آینده می‌تواند جنبه‌های مختلف زندگی انسان را متحول سازد.
در حال حاضر ابزارها و تولیداتی که بر پایه فناوری تولید شده‌اند (از جمله انواع تجهیزات الکترونیکی و دیجیتالی) به یکی از مهم ترین جنبه‌های حیات انسان تبدیل شده اند که نبود یکی از این تجهیزات می‌تواند اختلالاتی گاه جبران ناپذیر در روند زندگی به وجود آورد.
در این میان برخی از این فناوری‌ها در حال شکل‌گیری‌اند که در آینده‌ای نه چندان دور به کلی الگوی زندگی انسان را در بخش‌هایی خاص دچار تحول کرده و شکلی جدید به آن خواهد بخشید.
تلفن همراه یکی از همان ابزارها است. دستگاهی که به رغم عمر کم آن، اما این روزها به یکی از وسایل اصلی در زندگی انسان‌ها تبدیل شده است.
هر چند که شاید از زمان تجاری شدن این وسیله ارتباطی تا به امروز ۲۰ سال هم نگذشته باشد، اما این روزها آمارهای ارائه شده از سوی نهادهای بین‌المللی پیرامون ضریب نفوذ این کالای ارتباطی روزانه در حال تغییر است.
بیشترین رشد مشترکان تلفن همراه متعلق به آسیا-اقیانوسیه، خاورمیانه و آفریقا است که این مناطق به عنوان موتور رشد بازار بی سیم به شمار می‌روند و ۸۰ درصد از رشد مشترکان تلفن همراه تا سال ۲۰۱۳ را تشکیل می‌دهند.
درحالی که ۶۰ درصد از مشترکان تلفن همراه دنیا در منطقه آسیا- اقیانوسیه و خاورمیانه و آفریقا هستند اما تنها ۴۰ درصد از درآمد حاصله از شبکه‌های تلفن همراه در دنیا را تشکیل می‌دهند. شبکه‌های نسل سوم نیز تا این سال در اختیار نیمی از مشترکان تلفن همراه سراسر دنیا قرار خواهد گرفت و رشدفزاینده‌ای خواهند داشت و به ۵۰۰ میلیون نفر می‌رسند.
در سال آینده بیش از یک سوم درآمدهای تمامی سرویس‌ها از فناوری‌های نسل سوم به دست خواهد آمد گرچه نسل سوم تنها در اختیار یک مشترک از شش مشترک تلفن همراه قرار خواهد داشت.
نقش تلفن همراه بر زندگی روزمره
جدا از آمارهایی که شاید به لحظه در دنیای فناوری تغییر می‌کنند، اما مهم‌ترین بحثی که این روزها بسیاری از جامعه شناسان و روانشناسان را به خود مشغول ساخته است بحث تاثیر استفاده و فراگیر شدن این فناوری‌ها بر زندگی افراد و به خصوص کودکان و نوجوانان است، هر چند که پیدایش انقلاب لمسی و به دنبال آن توسعه و انتشار نرم افزارهای کاربردی و محتوایی در بحث تلفن همراه نقطه عطفی در کاربرد این وسیله ارتباطی شناخته می‌شود، اما به هر حال اعتیاد به این وسیله کاربردی نیز می‌تواند مانند بسیاری از اعتیاد‌های دیگر مخرب باشد.
هرچند تا به حال تحقیقات بهداشتی بسیاری پیرامون ضرر و زیان‌های احتمالی که این وسیله می‌تواند به بافت‌های بدن انسان وارد کند صورت گرفته است و بسیاری نیز سرطان‌زا بودن این وسیله را محتمل می‌دانند اما به هر حال تاکنون هیچ‌کدام از این فرضیات مورد تایید قرار نگرفته است. از سوی دیگر پژوهشگران با طرح تحقیقاتی همواره سعی کرده‌اند روند عوض شدن شیوه زندگی افراد در استفاده از تلفن همراه را مورد بررسی قرار دهند.
به طور مثال چندی پیش و طی تحقیقی عنوان شده بود که بالغ بر ۴۰ درصد از نوجوانان آمریکایی به ارسال پیامک اعتیاد دارند یا اینکه نوجوانان اروپایی ترجیح می‌دهند به جای استفاده از ساعت مچی از ساعت تلفن همراه خود استفاده کنند. در همین کشور خودمان نیز در یک تحقیق دانشگاهی که جامعه آماری هزار و پانصد نفری را در بر می‌گرفت بالغ بر ۴۸ درصد از پرسش‌شوندگان اظهار داشتند که ترجیح می‌دهند مناسبت‌هایی همچون اعیاد یا تولد دوستان خود را با پیامک به آنها تبریک بگویند تا با تماس حضوری یا تلفنی!
به هر حال آنچه امروزه بیش از هر چیز نمود پیدا کرده تاثیر استفاده از وسایل ارتباطی چون تلفن همراه بر رفتارهای اجتماعی افراد است.
تاثیر گوشی بر کودکان
زمان‌های قدیم بچه‌ها را مشغول بازی در کوچه و خیابان می‌دیدیم، اما امروزه در حال تایپ پیام، سروکله زدن با محتوا یا مکالمه با موبایل. این بچه‌ها نسبت به هر سن دیگری بیشتر از اینترنت استفاده می‌کنند و بیشتر عاشق گوشی هوشمندشان هستند.
ممکن است به سختی باور کنید؛ برای همین یکی از بلاگ‌های جهانی نوکیا پنج دلیل می‌آورد که چرا کودکان به عنوان افسون‌شدگان موبایل بزرگ می‌شوند:
۱- تعداد گوشی‌های موبایلشان بیشتر از بقیه است
در سال ۲۰۰۴ روزنامه گاردین از رشد مشترکان موبایل در کودکان کمتر از ۱۰ سال خبر داد. در آن زمان ۳۸ درصد از بچه‌ها حداقل یک موبایل را داشتند. اما تحقیقات جدید GFK نشان می‌دهد که ۹۰ درصد از بچه‌های زیر ۱۶ سال موبایل دارند. رواج گوشی‌های تلفن همراه به حدی زیاد بوده که بیشتر مدارس استفاده از آنها را ممنوع کرده‌اند. مثلا در نیویورک، کودکان برای نگه داشتن موبایلشان روزانه یک دلار به مدرسه می‌پردازند.
۲- بیشتر از همیشه با موبایل سروکار دارند
نه‌تنها کودکان به موبایل مشتاق‌ترند بلکه آنها از مشتاق‌ترین کاربران در انتقال اطلاعات هم هستند. تحقیقات شرکت نیلسن به تازگی کشف کرده که ذخیره اطلاعات در میان نوجوانان آمریکایی بین سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ چهاربرابر شده است. بخشی از این نتایج بدین شرح است: «بیشتر میزان این افزایش را کاربران مذکر ایجاد کرده‌اند که بیشتر به گجت‌ها یا همان ابزارهای الکترونیک علاقه‌مند هستند. این افراد ۷۵ مگابایت را به خود اختصاص می‌دهند که نسبت به ۱۷ مگابایت در سه ماهه دوم سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. دختران، ۵۳ مگابایت از اطلاعات را در مقایسه با ۱۱ مگابایت در سال گذشته از آن خود کرده‌اند.
۳- بیش از همه اس‌ام‌اس بازی می‌کنند
تنها سروکله زدن با محتوای موبایل نیست که در میان نوجوانان افزایش پیدا کرده است. در سال ۲۰۰۸ حدود ۳۸ درصد از نوجوانان روزانه پیام ارسال می‌کردند. در سپتامبر ۲۰۰۹، مرکز تحقیقاتی Pew گزارش داد که این رقم به ۵۴ درصد افزایش پیدا کرده است. این همان چیزی است که شما با شنیدن آن به این نتیجه می‌رسید که کودکانتان چقدر شیفته این ابزار الکترونیک هستند.
بیش از نیمی از نوجوانان آمریکایی روزانه ۵۰ پیام ارسال می‌کنند یا ماهانه ۱۵۰۰ پیام و از هر سه نفر یک نفر بیش از ۱۰۰ پیام ارسال می‌کند؛ یعنی ۳ هزار پیام کوتاه در ماه. دختران نوجوان ۱۴ تا ۱۷ ساله قهرمانان تایپ پیام هستند. این گروه در روز تقریبا ۱۰۰ پیام ارسال می‌کنند. شاید حیرت‌آور باشد، اما ۴۲ درصد از نوجوانان اقرار می‌کنند که چشم‌بسته هم می‌توانند پیام تایپ کنند.
۴- نرم‌افزار طراحی می‌کنند
در حالی که نسل پیشین را به عنوان اولین کسانی که از موبایل استفاده می‌کنند، نسل Y می‌گویند، این نسل موبایل‌بازها را اولین برنامه‌نویسان می‌گویند. فاهما والویا نوجوانی اهل اندونزی بیشتر اوقات فراغت خود را به ساختن بازی می‌گذارند تا به کودکان اندونزی زبان انگلیسی و مهارت‌های ابتدایی ریاضی را بیاموزد. با رشد انبوه نرم‌افزارها و برنامه‌های کاربردی شاید آن‌قدرها هم شگفت‌آور نباشد که بدانید این نوجوان فقط ۱۲ سال سن دارد.
۵- بدون تلفن همراهشان نمی‌توانند زندگی کنند
همه مردم می‌دانند که موبایل‌ها چقدر در زندگی امروز ما مهم هستند، اما ۵۷ درصد از نوجوانان آمریکایی می‌گویند تلفن همراه در زندگی اجتماعی آنها فاکتور اصلی است. گروه دوم بر این باورند که تلفن همراهشان در مورد موقعیت یا محبوبیت آنها در اجتماع، جواهرات، ساعت و کفش‌های گرانبها اطلاعات بیشتری می‌دهد. ۸۳ درصد از آنها نیز از تلفن همراه برای عکس گرفتن و ۶۳ درصد نیز برای ارسال عکس استفاده می‌کنند، یعنی آنها بیش از هر نسل دیگر زندگی موبایلی خود را ضبط می‌کنند.
این دلایل، شواهد خوبی بر این بودند که نشان دهیم موبایل، بچه‌های امروز را طلسم کرده است.
ارسال نظر