آیا این شبکه اجتماعی برای حفظ بازار کشورهای غربی، روابطش با چین را قطع می‌کند؟
سرنوشت تیک‌تاک در هاله‌ای از ابهام
در مقابل اما تیک‌تاک این لایحه را غیرقانونی می‌داند و اعلام کرده است که چنین اقدامی به مبدعان و کسب‌وکارهایی که به سرویس‌هایشان متکی هستند، آسیب خواهد رساند. اپلیکیشن تیک‌تاک در طول دو هفته گذشته نوتیفیکیشن‌هایی را برای کاربرانش در سراسر آمریکا فرستاده و از آنها خواسته است تا از نمایندگانشان بخواهند با این لایحه مخالفت کنند. کارمندان کنگره نیز گزارش داده‌اند که با انبوهی از تماس‌ها در این رابطه مواجه شده‌اند که بسیاری از آنها از طرف نوجوانان و طرفداران تیک‌تاک بوده است. این روند تا جایی ادامه پیدا کرده است که قانون‌گذاران آمریکا شرکت بایت‌دنس را به تلاش برای دخالت در فرآیند قانون‌گذاری در این کشور متهم کردند.
در انتظار تصمیم‌گیری سنا
اگر مجلس سنا این لایحه را تصویب کند، محبوب‌ترین اپلیکیشن جهان از نظر تعداد دانلود ممکن است به تدریج از روی صفحه‌نمایش موبایل‌های هوشمند و تبلت‌ها محو شود. با این حال اما گویا سنای آمریکا برای بررسی این قانون فرصت خواسته است. درحالی‌که تعدادی از سناتورهای آمریکایی می‌خواهند سنا برای تصمیم‌گیری درباره حمایت از لایحه مجلس نمایندگان در این زمینه عجله نکند، لایحه‌ای که شرکت چینی بایت‌دنس را مجبور می‌کند تا اپلیکیشن ویدئویی تیک‌تاک را ظرف مدت ۶ماه واگذار کند یا با ممنوعیت مواجه شود. مجلس نمایندگان آمریکا روز چهارشنبه گذشته و هشت روز پس از مطرح شدن لایحه پیشنهادی، با ۳۵۲رای موافق در برابر ۶۵رای مخالف، لایحه‌ای را تصویب کرد که به شرکت چینی بایت‌دنس حدود ۶ماه فرصت می‌دهد تا دارایی‌های آمریکایی خود در اپلیکیشن ویدئویی تیک‌تاک را واگذار کند یا در غیر این صورت فعالیت آن ممنوع خواهد شد. درحالی‌که در مجلس سنا حمایت گسترده‌ای برای اقدام در راستای مقابله با تهدیدات امنیت ملی از جانب اپلیکیشن‌های خارجی مانند تیک‌تاک وجود دارد؛ اما همچنان هیچ توافقی برای رویکرد صحیح در این رابطه وجود ندارد.
در همین راستا، ماریا کانتوِل، رئیس کمیته بازرگانی سنا، در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفته است: «خواستار قانونی برای رفع نگرانی‌های گسترده درخصوص اپلیکیشن‌های خارجی هستیم که در دادگاه باقی می‌مانند و مطمئن نیستیم که لایحه مجلس نمایندگان بتواند در آینده به حد کافی موفق باشد. ما احتمالا تا یک هفته دیگر می‌توانیم درباره گزینه‌های احتمالی به ایده بهتری برسیم. البته می‌خواهیم قوی‌ترین ابزار ممکن را در اختیار داشته باشیم و می‌خواهیم قوی‌ترین ابزاری باشد که می‌توانیم برای این کار به‌دست آوریم. از همین رو، به برگزاری جلسات استماع فکر کرده‌ایم.»
سناتور ران وایدن، یکی از نمایندگان دموکرات پیشرو در حوزه فناوری هم در این رابطه گفت: «همچنان در حال بررسی لایحه مجلس هستیم و نگرانی‌های جدی درباره هر اپلیکیشنی وجود دارد که به دولت چین امکان دسترسی به داده‌های خصوصی آمریکایی‌ها را می‌دهد. من همچنین این را خواهم گفت که تاریخ به ما می‌آموزد که وقتی قانون‌گذاران برای وضع قوانین در زمینه فناوری و شبکه‌های اجتماعی عجله می‌کنند، همیشه اشتباهاتی رخ می‌دهد.» تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه کمیته بازرگانی هم در این رابطه به بلومبرگ نیوز گفت: «این لایحه باید برای یک فرآیند اصلاحی کاملا باز باشد که می‌تواند هر اقدامی را به‌طور قابل‌توجهی به تاخیر بیندازد.» چاک شومر، رهبر اکثریت سنا، اما تنها به گفتن این موضوع اکتفا کرده است که سنا این قانون را بررسی خواهد کرد. او همچنین هیچ جدول زمانی برای اقدام در این زمینه ارائه نکرده است.
حذف یک رقیب بزرگ؛ تهدیدی برای بازار
شو زی چو، مدیرعامل تیک‌تاک، هم روز پنج‌شنبه گذشته و برای دومین روز دیدار با سناتورها به کنگره آمریکا رفت. او یک روز قبل از آن در ویدئویی که پس از رای‌گیری منتشر شد و البته بیش از ۲۵میلیون دفعه دیده شد، گفت: «اگر این قانون به مرحله اجرا گذاشته شود، به ممنوعیت تیک‌تاک در آمریکا ختم خواهد شد و میلیاردها دلار از جیب سازندگان و کسب‌وکارهای کوچک خارج می‌شود. این قانون ۳۰۰هزار شغل آمریکایی را در معرض خطر قرار می‌دهد.» دیک دوربین، دیگر سناتور دموکرات هم در هفته گذشته درباره ممنوعیت تیک‌تاک ابراز نگرانی کرد و به خبرنگاران گفت: «نادیده گرفتن گروه بزرگی از رای‌دهندگان جوان، استراتژی خوبی برای انتخاب مجدد نیست.»
با این همه اما لایحه مجلس نمایندگان در مخالفت با فعالیت تیک‌تاک، حمایت برخی از سناتورهای مهم از جمله مارک وارنر، رئیس کمیته اطلاعات سنا و مارکو روبیو، جمهوری‌خواه ارشد این کمیته را جلب کرده است. ظاهرا این دو نفر اعلام کرده‌اند که با یکدیگر همکاری خواهند کرد تا این لایحه در سنا به تصویب برسد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که اغلب نگرانی‌ها از فعالیت تیک‌تاک در آمریکا مبالغه‌آمیز است. به عقیده آنها اگر جاسوسان چینی بخواهند اطلاعاتی درباره آمریکایی‌ها به‌دست بیاورند، قوانین ضعیف حفاظت از اطلاعات در این کشور به آنها اجازه می‌دهد تا به راحتی چنین اطلاعاتی را از طرف‌های سوم خریداری کنند. ممنوع کردن فعالیت برنامه‌های چینی که داده‌های شخصی را جمع‌آوری می‌کنند، در واقع به معنای غیرقانونی کردن فعالیت بسیاری از برنامه‌های دیگر و قطع دسترسی کاربران کشورهای غربی به برخی از پویاترین خدمات دیجیتال جهان خواهد بود.
این در حالی است که تیک‌تاک از حضور رقبای دیگر در بازار شبکه‌های اجتماعی استقبال می‌کند. از میان ۱۰اپلیکیشن پردانلود جهان در سال گذشته میلادی، شش اپلیکیشن متعلق به شرکت متا بوده‌اند. تیک‌تاک که بر بسیاری از آنها غلبه کرده است، توانسته موجی از نوآوری را در شبکه‌های اجتماعی به همراه بیاورد و این اتفاق باعث می‌شود تا برندگان نهایی چنین رقابتی کاربران در سراسر جهان باشند. این در حالی است که تیک‌تاک با بررسی روندهای روز شبکه‌های اجتماعی سعی دارد مطابق با سلیقه کاربران جلو برود و در همین راستا اخیرا اعلام کرده که در حال کار روی پلت‌فرم «تیک‌تاک فوتوز» است تا رقابت با اینستاگرام را وارد مرحله جدیدی کند. در کد منبع نسخه جدید تیک‌تاک آمده است که «تیک‌تاک فوتوز به‌زودی منتشر می‌شود»، اما هنوز جزئیات دیگری درباره تیک‌تاک فوتوز منتشر نشده است.
با این همه خطر تیک‌تاک برای آمریکا همچنان جدی است. این اپلیکیشن تنها در آمریکا ۱۷۰میلیون نفر کاربر دارد و یک‌سوم از بزرگسالان زیر سی‌ساله آمریکایی تیک‌تاک را منبعی نه تنها برای سرگرمی، بلکه برای اطلاع از اخبار و اتفاقات روز می‌دانند. با این اوصاف احتمالا این دلیل واقعی نگرانی مقامات آمریکایی است که اپلیکیشنی مرتبط با چین به منبعی برای اطلاع‌رسانی به جوانان آمریکایی تبدیل شده است و می‌تواند در آینده به‌عنوان ابزاری برای پروپاگاندای تبلیغاتی و بستری برای ایجاد جنگ‌های ایدئولوژیک مورد استفاده و بهره‌برداری قرار بگیرد.
