سونیتا سراب‌پور

ابتدای هفته جاری بود که پرویز رحمتی، رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، اعم برنامه‌های سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در سال ۹۰ را توسعه بازار آی‌تی و ساماندهی آن عنوان کرد و اظهار داشت که اهداف برجسته‌ای برای امسال در نظر گرفته شده است که اعم آنها به سالم‌سازی و توسعه بازار آی‌تی مربوط است که در راستای آن طرح ساماندهی بازار آی‌تی را از پایلوت هشت استان به سطح کلیه استان‌ها تعمیم خواهیم داد. اما انگار این حرف رییس سازمان نظام صنفی به مذاق بسیاری از فعالان صنف‌ها و اتحادیه‌های بازار فناوری اطلاعات کشور خوش نیامده. چرا که آنها این حرکت نظام صنفی را به نوعی دخالت در کار بخش خصوصی و بازار آزاد تلقی می‌کنند. اما رییس سازمان نظام صنفی نه تنها فعالیت خود را دخالت در بازار نمی‌داند بلکه معتقد است اساسنامه این سازمان اجازه ساماندهی بازار ای تی را با مشارکت دیگر اعضای این بازار داده است.

سازمان به طرف انحصار در بازار می‌رود؟

اولین زمزمه‌های ساماندهی بازار فناوری اطلاعات توسط سازمان نظام صنفی رایانه‌ای به آبان ماه سال ۸۸ مربوط می‌شود. در اولین همایش فعالان حوزه میزبانی وب، ثبت دامنه و مراکز خدمات داده‌ها، که از سوی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران برگزار می‌شد پرویز رحمتی برای اولین بار به لزوم ساماندهی این بازار اشاره کرد و گفت: سازمان طرح‌هایی برای سر و سامان دادن به بازار فناوری اطلاعات در دست دارد. در واقع این این طرح به منظور تنظیم تعرفه‌ها، بهینه‌سازی فعالیت‌های شورای انتظامی، جلوگیری از فعالیت‌های بی‌هویت و تشویق فعالیت‌های شناسنامه‌دار و اجرای احکام شورای انتظامی اجرایی می‌شود.

حالا بعد از گذشت زمانی تقریبا دو ساله رییس این سازمان از موفق بودن این طرح در ۸ استان پایلوت خبر می‌دهد و اظهار می‌کند که به همین دلیل در فکر تعمیم دادن این طرح به استان‌های دیگر است.

اما دیگر فعالان صنفی و اتحادیه فعال در این بازار چندان از حرکت سازمان نظام صنفی خشنود نیستند و معتقدند که براساس اساسنامه مربوط به فعالیت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، این سازمان اجازه دخالت و ساماندهی این بازار را ندارد و بهتر بود تا قبل از هر کاری حداقل با اتحادیه‌ها و هم صنفان دیگر خود هم مشورت می‌کرد.

شهرام شیرمست، رییس اتحادیه صنف رایانه، داده‌ورزی و ماشین‌های اداری تهران در این خصوص می‌گوید:« ما از این طرح به هیچ وجه اطلاع نداشتیم و حتی سازمان نظام صنفی هم در این زمینه از ما مشورتی نخواست. اما در کل هم باید بگویم بر اساس اساسنامه شکل‌گیری، که بیشتر برای حمایت از تولیدکنندگان نرم افزار بوده این سازمان به هیچ وجه نباید در این حوزه دخالت کند؛ چرا که اصلا این سازمان دستوراتش ضمانت اجرایی ندارد.» به باور وی این اتحادیه‌ها هستند که باید دست به قانونگذاری یا ساماندهی بازار بزنند کاری که در حال حاضر هم در حال اجرا است.

به باور وی مهم‌ترین راه برای ساماندهی بازار آی‌تی کشور تعامل بین صنف‌ها و اتحادیه‌های مختلف این حوزه است. در واقع باید تمام فعالان این بخش اعم از فروشنده، تولیدکننده، توزیع‌کننده و... دور یک میز نشسته و به دور از منافع خود به فکر راهکاری‌هایی برای برون رفت از وضعیت فعلی بازار آی‌تی و ساماندهی آن باشند.

در همین زمینه مسعود شنتیایی، رییس کمیسیون آی سی تی وزارت بازرگانی، بر این باور است که سازمان نظام صنفی پای خود را فراتر از فعالیت‌های اصلی خود گذاشته و به نوعی در حال ایجاد انحصار در این بازار است. وی در ادامه می‌افزاید: «اصولا بستر ایجاد تشکیل نظام صنفی رایانه‌ای بر اساس قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزاری بود. اما به دلیل ناآشنایی دولت و نمایندگان پارلمانی مجلس وقت، کلمه‌ای به نام سخت‌افزار به آیین‌نامه این سازمان اضافه شد. بعد از این اتفاق بود که سازمان قدم به قدم پیش رفت تا جایی که در حال حاضر خود را متولی بازار آی تی می‌داند.»

وی در ادامه به طرح سازمان نظام صنفی رایانه‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید: «با نگاهی که من به این طرح انداختم، متوجه شدم که این سازمان حتی در مباحثی چون تولید، خدمات و عرضه و در کل مجموعه کارهایی که مرتبط با فعالیت نظام صنفی نیست وارد شده است.»

وی اعلام می‌کند که کمیسیون آی سی تی اتاق بازرگانی از سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و وزارت بازرگانی انتظار داشت به جای همکاری با این سازمان، اول از همه با هشت ارگان تخصصی که در این حوزه فعالیت می‌کنند مشورت می‌کرد. در واقع این سازمان بدون کوچک‌ترین اطلاعیه به این تشکل‌ها و کسب نظر از سایر فعالان فناوری اطلاعات این طرح را تنظیم کرده است. به همین دلیل تمام اتحادیه‌های فعال در بازار آی تی نسبت به این حرکت سازمان نظام صنفی ناخشنود هستند؛ چرا که حاضر نیستند تشکلی غیرمرتبط روی سرنوشت اقتصادی و فعالیت آنها تاثیر بگذارد.

عدم اتحاد صنفی در بازار فناوری اطلاعات

در حال حاضر در بازار فناوری اطلاعات، صنف‌ها و اتحادیه‌های گوناگونی مشغول به کار هستند. تشکل‌هایی که گفته می‌شود برخی از آنها به شکل موازی در این بازار مشغول به فعالیت هستند و تنها تاثیر حضورشان در بازار ایجاد سردرگمی در بازار است.

سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات فناوری اطلاعاتی با سابقه ۱۷ ساله (اولین سندیکای تولیدکنندگان فناوری اطلاعات کشور)، اتحادیه داده ورزی و ماشین‌های اداری، شرکت‌های اینترنتی، مجمع ناشران الکترونیک، اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نرم‌افزار، اتحادیه شرکت فنی مهندسی سیستم حفاظت الکترونیکی و شبکه ایمنی، انجمن آموزشگاه‌های رایانه کشور از جمله صنف‌‌ها و اتحادیه‌هایی هستند که در بازار فناوری اطلاعات مشغول به کار هستند. تشکل‌هایی که به گفته شیرمست هر کدام به صورت جداگانه قصد برنامه‌ریزی در این بازار و ساماندهی آن را دارند. تشکل‌هایی که به هیچ وجه حاضر نمی‌شوند برای تعامل بیشتر باهم سر یک میز جمع شوند. به اعتقاد اکثر فعالان این عدم هماهنگی درون صنفی به جز ضربه زدن به این بازار و سردرگمی کاربران نتیجه دیگری در بر نخواهد داشت.

در همین زمینه شنتیایی اعلام می‌کند که با توجه به اینکه اتاق بازرگانی برای اولین بار دارای نماینده‌ای از سوی صنف آی تی است برنامه‌هایی برای افزایش این تعامل و اتحاد در نظر گرفته است اما این برنامه‌ها هم به خاطر بی توجهی سازمان نظام صنفی به مرحله اجر نرسیده است.

رییس کمیسیون آی تی سی وزارت بازرگانی در خصوص برنامه‌های این کمیسیون می‌گوید:« از حدود سه سال پیش ما برای حل موازی کار و ساماندهی به بازار آی‌تی در پی راه‌اندازی کنفدراسیونی در اتاق بازرگانی بودیم که قرار بود با نام مجمع تشکل‌های فناروی اطلاعات و ارتباطات مشکلات فعالان این حوزه را حل کند.» وی در ادامه می‌افزاید: «این تشکل قرار نیست اشخاص آن را تشکیل دهند، بلکه اعضای آن را تشکل‌های مختلف فعال در بازار فناوری اطلاعات تشکیل خواهند داد که قرار است مشکلات مشترکشان مانند قوانین مالیاتی، گمرکی و... را حل کند.» به گفته وی در واقع این تشکل در پی ایجاد هماهنگی و یکدستی میان فعالان بازار آی تی بود و به توافقاتی هم برای اجرا دست پیدا کرد اما به دلیل مخالفت‌های سازمان نظام صنفی که مایل است همه چیز را در انحصار و اختیار خود بگیرد، این طرح به نتیجه نرسیده است.

سازمان به فکر انحصار نیست

در مقابل این انتقادات که از سوی فعالان مختلف صنف آی تی به نوع فعالیت سازمان نظام صنفی وارد شده است، اما سازمان نظام صنفی ادعاهای مطرح شده را رد کرده و اعلام می‌کند که هر کاری این سازمان انجام داده با مشورت فعالان صنفی و اتحادیه‌های فعال در بازار آی تی بوده است

پرویز رحمتی، رییس این سازمان در این زمینه می‌گوید: «سازمان از سال گذشته طرح ساماندهی بازار را به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و وزارت بازرگانی مطرح کرد که خوشبختانه با این طرح بعد از بررسی در ۸ استان به مرحله اجرا رسید. همچنین در این خصوص سازمان با فعالان و اتحادیه‌های مورد نیاز این استان‌ها هم مشورت کرده است و اگر کسی ادعا می‌کند که ما با آنها مشورت نکرده‌ایم شاید به این خاطر باشد که آن اتحادیه یا صنف خارج از محدودیت فعالیت ما بوده‌اند.»

وی همچنین ادعای مطرح شده در خصوص دخالت این سازمان در بازار فناوری اطلاعات و سیاست‌گذاری در آن را رد می‌کند و می‌گوید:« هیچ‌کدام از اتحادیه‌هایی که ادعای قانون‌گذاری و ساماندهی این بازار را دارند، نمی‌توانند به تنهایی و بدون مشورت اقدام به فعالیتی در این بازار کنند.»

به گفته وی کار سازمان صرفا توجه به حوزه نرم‌افزار نیست و براساس اساسنامه این سازمان در چارچوب وظایف قانونی خود عمل می‌کند؛ چرا که در این اساسنامه به صورت واضح به این نکته اشاره شده که سازمان نظام صنفی اجازه مشارکت موثر برای ساماندهی این بازار را دارد. همچنین وی تاکید می‌کند که اگر سازمان به دنبال انحصار بود طرح‌های مشارکتی را با همکاری تمام صنف‌ها و اتحادیه فعال در بازر آی‌تی نمی‌ریخت.