مریم عسگری

بازار کامپیوتر یک بازار پرتنوع، مملواز کالاهایی در مدل و برندهای گوناگون است. صرف نظر از مشکلاتی که اخیرا واردکنندگان برای واردات کالا با آن مواجه شده‌اند، هر چه می‌گذرد بر رنگ و لعاب این بازار افزوده می‌شود. این تنوع در برند و مدل‌های کالاهای عرضه شده در بازار کامپیوتر اگرچه محسناتی دارد، اما تغییرات مداوم سلیقه‌ای کاربران را برای انتخاب در بر دارد و به همین دلیل در بازار فراز و فرودهایی را در زمینه سهم فروش و محبوبیت برندهای عرضه شده در بازار شاهد هستیم. گاه نیز یک برند کاملا از صحنه فعالیت محو شده یا روی تولید کالای دیگری تمرکز کرده و جای خود را به دیگر رقبای خود می‌دهد.

این مورد، در رابطه با شرکت‌های عرضه کننده و همچنین تولیدکننده فعال در ایران نیز مشهود است. نمونه آن شرکت‌هایی است که سال‌ها در زمینه عرضه برندهای خاصی مشهور بوده‌اند، اما طی یک سال اخیر روی برندهای دیگر و حتی کالاهای دیگری تمرکز کرده‌اند.

برخی از شرکت‌ها نیز که سرمایه‌گذاری هنگفتی برای راه‌اندازی خط تولید کالاهای وطنی نظیر گوشی موبایل و... داشتند خود از رقابت با همتایان خارجی انصراف داده‌اند و کسی هم نمی‌داند تکلیف این سرمایه‌گذاری عظیم چه شده است؟ آیا واقعا سرمایه‌گذاری گسترده در کار بوده یا تنها یک نمایش برای جذب وام‌های بلندمدت تولید؟

هرچند که گروهی از کارشناسان معتقدند که سلیقه و علاقه‌مندی کاربران و مصرف‌کنندگان به برند و محصولات گوناگون موجبات رشد یا شکست برندها را در بازار فراهم می‌آورند، اما به هر حال گروهی نیز بر این باورند که مجموعه عواملی به سلایق مصرف‌کننده برای انتخاب و خرید کالا سمت و سو می‌دهد. در این گزارش قصد داریم ضمن بررسی این اتفاق در حوزه کامپیوتر و کالاهای دیجیتال گریزی هم بزنیم به عواملی که چنین فراز و نشیب‌هایی را رقم زده‌اند. پس اگر به این موضوع علاقه‌مندید این گزارش را بخوانید:

شرکت‌های وطنی در خطر انقراض!

با وجود تنوع بالای محصولات وارداتی اما طی سال‌های اخیر تولیدکنندگان وطنی هم سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی برای راه‌اندازی خط تولید یا حتی تولید در کشور چین با لوگو و نام ایرانی داشته‌اند. برخی از شرکت‌ها مانند «فراسو» هم اقدام به راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای با شعب گوناگون کرده‌اند و طی سال‌های گذشته حرکت رو به رشدی داشتند.

اما گویا با افزایش مشکلات داخلی بابت واردات قطعات تولیدی یا دلایل دیگر این شرکت‌ها انگیزه خود را برای فعالیت بیشتر از دست داده یا از تعداد نمایندگی‌های فروش خود کاسته‌اند یا حرکت رو به رشد خود را برای توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای و عرضه محصولات متنوع و با کیفیت محدود کرده‌اند.

نمونه‌اش همین فروشگاه‌های زنجیره‌ای «لاوان» که با شناخت کاملی که راه‌اندازان آن از وضعیت بازار و خواست مشتری و... داشتند تحولی در سیستم توزیع و خرید کالاهای کامپیوتری در بازار ایران ایجاد کرد.

اما شنیده‌ها حاکی از این است که این فروشگاه طی یکسال اخیر تا حدودی از مسیر رشد خارج شده و به قولی مدتی است در جا می‌زند! در هر حال کارشناسان می‌گویند، یکی از دلایل سرعت‌گیر در راه رشد فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند «لاوان» رشد قیمت‌ها طی مدت اخیر بوده است. راه‌اندازی خط تولید گوشی‌های وطنی ال‌جی توسط مادیران که با وجود سرمایه‌گذاری هنگفتی که در این زمینه شده بود؛ اما به یکباره متوقف شد مورد دیگری از به انزوا کشیده شدن تولیدات داخلی است. البته این شرکت پاسخی در این رابطه به ما نداد.

اما این شرکت در گفت‌وگویی که قبلا با «دنیای‌اقتصاد» داشت، اعلام کرده بود: در ابتدای امر دولت تعرفه واردات گوشی تلفن همراه را افزایش داد و از سه شرکت خواست که تولید گوشی تلفن همراه را آغاز کند که مادیران این مسوولیت را تقبل کرد؛ اما حدود یک ماه پس از آغاز فعالیت خط تولید گوشی‌های این برند، تعرفه‌ها کاهش یافت و ما به عنوان تولیدکننده این گوشی‌ها به شدت متضرر شدیم و عملا ناچار شدیم از این عرصه خارج شویم.

احمد علیپور، مدیرعامل فروشگاه‌های زنجیره‌ای لاوان هم در رابطه با محدود شدن فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای لاوان به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: این درست است که فروشگاه‌های زنجیره‌ای لاوان از لحاظ تعداد (تعداد و تنوع عرضه کالا و یا حتی شعب) حرکت رو به رشد خود را محدود کرده است؛ اما از لحاظ ریالی و سهم فروش ثبات یا حرکت به عقب را تکذیب می‌کنیم.

به گفته وی، طی مدت اخیر با توجه به رشد ۲۵ تا ۳۰ درصدی قیمت‌ها و همچنین کوچک شدن بازار به دلیل کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، شاهد یک رشد ۲۰ درصدی سود در فروشگاه‌های زنجیره‌ای لاوان بوده‌ایم و همچنین به دلیل کنار رفتن رقبای وارداتی از صحنه رقابت سهم فروش محصولات فراسو بیشتر از قبل شده است.

شرکت‌های تولیدکننده تلویزیون با نام‌های صنام، شهاب و پارس نیز که سال‌هاست خبری از آنها نیست، از این جمله‌اند. این در حالی است که خط تولید این تلویزیون‌ها همچنان فعال و مدیران برخی از این شرکت‌ها با حفظ سمت قبلی بر سر کارند!

با سابقه‌های کم کار

موضوع محدودیت یا کمرنگ شدن فعالیت شرکت‌های فعال در حوزه کامپیوتر و دیجیتال تنها مربوط به تولیدکنندگان داخلی نیست. شرکت‌های عرضه کننده مطرحی نیز که تا همین یکی دوسال قبل در زمینه برندهای خاصی در بازار فعال بودند و اصلا اسم و رسم برخی از این شرکت‌ها به دلیل تمرکزشان روی آن برند خاص و ارائه خدمات پس از فروش مطلوب بابت آن کالا بود نیز دچار این معضل شده‌اند!

در این زمینه می‌توان به شرکت‌هایی نظیر آواژنگ به عنوان عرضه‌کننده مطرح محصولات کامپیوتری گیگابایت به ویژه مادربورد و نوت‌بوک‌های این برند، مادیران که زمانی در زمینه عرضه لپ‌تاپ‌های ال‌جی، دل و اچ‌پی صاحب نام بود، رایان بدر الکتریک که عرضه‌کننده نام آشنای نوت بوک‌های ام اس‌ای بود، انفورماتیک گستر که زمانی سبد متنوعی از محصولات دیجیتال را در اختیار داشت، می‌توان اشاره کرد. شرکت‌هایی که هم‌اکنون مجبور به تعویض محصولات یا خدمات خود شده‌اند.

این شرکت‌ها طی یک تا دو سال اخیر روی محصولات دیگری تمرکز کرده یا اصلا به طور کلی فعالیت خود را روی برندهای دیگری منتقل کرده‌اند. اکثر این شرکت‌ها علت این اتفاق را تغییر ذائقه و خواست مصرف‌کنندگان عنوان کرده‌اند و حاضر به پاسخگویی در مورد چند و چون این تغییر و تحولات در نحوه فعالیت خود نشدند. اما کارشناسان می‌گویند: کاهش موجودی در مورد برخی از محصولات این شرکت‌ها از سویی و کاهش محبوبیت برخی از محصولات یا برندها و جایگزینی برندهای جدید از سوی دیگر عامل این تحولات بوده است.

یکی از شرکت‌های مورد بحث ما که نخواست نامی از وی برده شود به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: تمام این تغییر و تحولات ناشی از مشکلاتی است که در زمینه واردات این کالاها با آنها مواجه بوده‌ایم.

به گفته وی، از حدود یک سال قبل برخی از شرکت‌های عرضه‌کننده فعالیت خود را محدود کرده و نمایندگی‌های فروش خود را محدود کرده و در مقابل روی بخش‌های دیگری که کاملا غیر مرتبط با حیطه کاری آنهاست (مانند ساختمان‌سازی و...) تمرکز کرده‌اند. به گفته وی، تمام این مشکلات و اتفاقات ناشی از ناامنی فضای فعالیت است.

احمد علیپور، مدیر فروشگاه‌های زنجیره‌ای لاوان هم در این رابطه به «دنیای‌اقتصاد» گفت: مهم‌ترین عامل این تغییر و تحولات رشد قیمت‌ها و بروز تغییراتی در محبوبیت برندهاست. کارشناسان بازار نیز در این مورد می‌گویند: از حدود یک سال قبل تا کنون در رده‌بندی برندها به ویژه در مورد لپ‌تاپ شاهد تغییرات زیادی بوده‌ایم که همین موضوع محدود شدن فعالیت عرضه‌کنندگان محصولات این برندها یا انتقال فعالیت روی برندهای دیگر را موجب شده است.