سود شیرین تقلب!

مریم عسگری

عکس:آکو سالمی

در میان بازارهای وابسته به حوزه کامپیوتر، شاید بتوان گفت بازار ماشین‌های اداری و مواد مصرفی از بازارهای پر سود و البته پر حاشیه برای گروه بزرگی از کسبه و فعالان آن است. بازاری که بخش بسیار بزرگی از سود عایدی فعالان آن ناشی از بی توجهی مسوولان و ارگان‌های مربوطه به مشکلات و تخلفاتی است که در این بازار روی می‌دهد. بازاری که کارشناسان معتقدند رها شده و هر کس در آن ساز خود را می‌زند و سود خود را می‌برد و اعتراض اندک افرادی که همچنان به سالم سازی فضای این بازار و رعایت حقوق مصرف‌کننده و... معتقدند به گوش هیچ کس نمی‌رسد. کارشناسان و فعالان حوزه کامپیوتر که لقب« بازار‌بی متولی» را به بازار مواد مصرفی حوزه ماشین‌های اداری داده‌اند می‌گویند، به نظر می‌رسد گستردگی تخلفات در بازار مواد مصرفی ماشین‌های اداری و همچنین سود حاصل از تخلفات واضح این بازار (خرید و فروش کالاهای غیراورجینال و تقلبی، فروش کالاهای تقلبی به عنوان کالای اورجینال و سوءاستفاده از بی‌اطلاعی از خریدار و...) در حدی است که با روش‌های معمول نمی‌توان از پس آنها بر آمد و نیاز به راهکارهای اصولی برای رفع این مشکلات در بازار این کالا است. آنها می‌گویند، از آنجا که رییس فعلی اتحادیه فناوران رایانه به عنوان متولی خود از فعالان با سابقه صنف ماشین‌های اداری است و با مشکلات این صنف آشناست عجیب است که برای رفع این سوء استفاده‌‌ها تلاشی نکرده است.به همین دلیل کارشناسان چندان به عملکرد این اتحادیه خوش بین نیستند.

بازار پرسود تقلب

سال‌ها است بازار کارتریج و تونر ماشین‌های اداری با عرضه گسترده نمونه‌های مختلف غیراورجینال (از نمونه‌های طرح گرفته تا نمونه‌های REFILL و شارژی) مواجه است و از قرار معلوم این موضوع به مذاق گروه بزرگی از کسبه و فعالان بازار این کالاها بسیار خوش آمده است. زیرا سود حاصل از معامله این کالاها برای کسبه بازار مواد مصرفی ماشین‌های اداری در حدی است که به قولی اکثر آنها ظرف مدتی کوتاه (در حدود یکی دوسال) بار خود را بسته‌اند. به گفته کارشناسان، گستردگی عرضه نمونه‌های تقلبی در بازار مواد مصرفی در حدی است که به سختی می‌توان یک فروشنده اورجینال فروش را در بازار یافت و در حال حاضر بیش از ۹۰ تا ۹۵ درصد بازار مواد مصرفی را نمونه‌های غیراورجینال به خود اختصاص داده اند. میرمهدی، رییس اتحادیه فناوران رایانه نیز سهم فروش نمونه‌های غیراورجینال در بازار مواد مصرفی ماشین‌های اداری را بیش از ۹۰ درصد و در حدود ۹۲ تا ۹۵ درصد اعلام کرد.مدیر عامل یکی از شرکت‌های فعال در این حوزه نیز با تایید این مطلب گفت: از نظر من میزان تقلب در بازار حتی بیش از ۹۵ درصدی است که جناب میرمهدی اعلام کرده‌اند. وی افزود: بر اساس بررسی‌های شرکتی مشخص شده است چیزی حدود ۹۷ درصد بازار در اختیار نمونه‌های تقلبی است و با توجه به اینکه حدود ۳۰ میلیون کارتریج و تونر در سال در بازار خرید و فروش می‌شود، سهم فروش عرضه کنندگان نمونه‌های غیراورجینال رقم بسیار بزرگی است. به گفته وی، اگر سهم نمونه‌های غیراورجینال را از کل بازار۳۰ میلیون عددی کارتریج و تونر در سال ۱۰ درصد،معادل ۲۷ میلیون کارتریج باشد و برای هر کارتریج حداقل سودی معادل ۳۰ هزار تومان در نظر بگیریم حداقل سود حاصل از خرید و فروش نمونه‌های غیر اورجینال در بازار ۸۱۰ میلیارد تومان است. چرا که کارشناسان می‌گویند، هزینه خرید کارتریج غیر‌اورجینال توسط وارد‌کنندگان حدود ۲۰ هزار تومان است و آنها این کارتریج‌‌ها را در بازار با قیمتی حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان به فروش می‌رسانند. در این صورت در خوش‌بینانه‌ترین وضعیت سود حاصل از واردات و فروش این کارتریج‌‌ها حداقل حدود ۸۱۰ میلیارد تومان در سال است. البته این در صورتی است که فروشندگان زیر بار این موضوع بروند که نمونه‌های غیراورجینال را به اسم اورجینال می‌فروشند! چرا که خبرنگار «دنیای اقتصاد»از هر کدام از فعالان بازار یک نمونه کارتریج غیراورجینال طلب کرد با این پاسخ که به هیچ‌وجه در خرید و فروش نمونه‌های غیراورجینال دستی ندارند مواجه شد.

شیوه‌های تقلب در بازار

شیوه‌های تقلب در بازار مواد مصرفی ماشین‌های اداری گوناگون است. معمول‌ترین و قدیمی‌ترین شیوه تقلب در این بازار عرضه نمونه‌های غیراصل به اسم نمونه اصل است. به گفته موسویان، مدیر فروش شرکت ایران اچ پی، متاسفانه این یک شیوه رایج در بازار مواد مصرفی است که فروشندگان با سوءاستفاده از بی‌اطلاعی خریدار نمونه غیراصل را به جای اصل می‌فروشند. وی در بیان تفاوت این کارتریج‌‌ها گفت: کارتریج‌های موجود در بازار انواع مختلف اصل، طرح، تقلبی دسته‌بندی می‌شوند که نمونه‌های طرح شامل کارتریج‌هایی هستند که در کشور چین تولید شده و روی آنها مارک برندهای معروفی مانند اچ پی کپی می‌شود. ولی در حقیقت این کارتریج‌ها اصل نبوده و به همین دلیل طرح نامیده می‌شوند. دسته دوم نیز کارتریج‌هایی هستند که در داخل کشور شارژ می‌شوند و در جعبه، پک‌بادکنکی و نوار مخصوص قرار گرفته و به اسم طرح یا حتی اورجینال در بازار به فروش می‌رسند. وی قیمت شارژ کارتریج‌های جوهر افشان را حدود ۴ تا ۵ هزار تومان و قیمت شارژ تونر را حدود ۱۰ هزار تومان اعلام کرد.

یکی از کارشناسان بازار هم در این باره گفت: متاسفانه در بازار مواد مصرفی ماشین‌های اداری زمینه برای تقلب وجود دارد. به عنوان مثال جعبه‌های کارتریج‌های اصل در بازار با قیمتی در حدود ۶ تا ۸ هزار تومان به فروش می‌رسند که این جعبه‌‌ها جایگاه نمونه‌های غیر اورجینال هستند. وی افزود: یکی دیگر از اتفاقاتی که در بازار می‌افتد این است که ارگان‌ها و سازمان‌های بزرگ دولتی پوکه‌های کارتریج‌‌ها در مناقصات را به فروش می‌رسانند .غافل از اینکه این پوکه‌‌ها که معمولا با قیمتی حدود دو هزار تومان به فروش می‌رسند دوباره شارژ شده و به بازار عرضه می‌شوند.

یکی از کسبه بازار هم اعلام کرد: که برخی از فروشندگان چاپگر پک دستگاه را باز کرده و کارتریج اصل را از پک خارج کرده و یک نمونه شارژی را به جای نمونه اورجینال قرار می‌دهند.در صورتی که خریدار متوجه موضوع شود به او اعلام می‌کنند این کارتریج تنها برای راه اندازی دستگاه در جعبه قرار داده شده است .اگر هم متوجه موضوع نشود هم که ....

اتحادیه پاسخ می‌دهد

اگر چه سوءاستفاده‌هایی که در بازار مواد مصرفی می‌شود بر هیچ کس پوشیده نیست،اما این هم یک حقیقت است که به دلیل رشد شدید قیمت کارتریج و همچنین نیاز کاربران به خرید این کالا بخش بزرگی از خریداران کارتریج به خرید نمونه‌های غیر اورجینال روی آورده‌اند و حتی دسته بزرگی هم به شارژ کارتریج‌های قدیمی اکتفا می‌کنند. به گفته کارشناسان، اینجای کار مشکلی وجود ندارد، اما مشکل بزرگ ما این است که گروهی از فروشندگان به خریداران نمونه‌های طرح را به اسم اورجینال می‌فروشند و سودی حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان عایدشان می‌شود که این اتفاقات ناشی از بی‌توجهی اتحادیه است. میر مهدی رییس اتحادیه فناوران رایانه هم با تایید این مطلب گفت: متاسفانه بخش بزرگی از مشکلات بازار ناشی از این است که دولت از اتحادیه به عنوان یک بازوی کارآمد استفاده نمی‌کند، وی می‌گوید: ما تلاش‌های بسیاری برای مقابله با این سوءاستفاده‌‌ها در بازار کرده‌ایم، اما دولت در مجاری ورودی کالا به ما اجازه دخالت نمی‌دهد و از ما به عنوان یک واحد صاحب‌نظر برای شناسایی کالای اصل از غیر اصل در گمرک نظر نمی‌خواهد.

اصل کدام است و غیر اصل کدام!

تشخیص کارتریج‌های اورجینال از انواع refill یا recycle موجود در بازار (که در اصطلاح فارسی شارژی یا بازسازی شده خوانده می‌شود)، با توجه به وضعیت ظاهری، نوع بسته‌بندی و کلیه موارد دیگر، برای مصرف‌کننده کاری دشوار و حتی غیرممکن است. اگر برای خرید کارتریج به خیابان ایرانشهر یا یکی از مراکز خرید و فروش کامپیوتر مراجعه کنید و دو نمونه طرح و اورجینال را با هم مقایسه کنید به سختی متوجه تمایز این کارتریج‌ها خواهید شد.به گفته فعالان بازار توجه به قیمت کارتریج، دقت زیاد به جعبه، نوع بسته‌بندی و همچنین هولوگرام روی کارتریج تنها راه‌های تمایز نمونه اصل از تقلبی است.

موسویان، مدیر فروش شرکت ایران اچ‌پی دراین‌باره گفت: اگر مصرف‌کننده مشاهده کرد که قیمت کارتریج ده درصد کمتر از قیمت واقعی بازار است باید به اصلیت این کالا شک کند. وی افزود: اگر چه تشخیص کارتریج اورجینال از تقلبی کار سختی است، ولی بادقت فراوان روی رنگ آبی رنگ جعبه،هولوگرام و فونت کلمات تایپ شده می‌توان تا حدودی به اصلیت کارتریج پی برد.