م.ر.بهنام رئوف

استفاده از نرم‌افزارهای کاربردی روی تلفن همراه این روزها بیشتر از قبل مورد توجه کاربران تلفن همراه قرار گرفته است. به خصوص از زمانی که سهم گوشی‌های هوشمند در بازار افزایش پیدا کرده است. در بین گوشی‌های هوشمند موجود در بازار جهانی هم اکنون رقابت نفس گیری بین دو سیستم عامل هوشمند محبوب وجود دارد. آی او اس شرکت اپل و ‌اندورید گوگل که هم اکنون بسیاری از تولید کنندگان مطرح جهانی همچون سامسونگ، سونی، اچ تی سی و موتورولا گوشی‌هایی را با این سیستم عامل روانه بازار کرده‌اند، دو سیستم عاملی هستند که هر روز بر میزان سهم بازار آن افزوده می‌شود.

به گفته واردکنندگان قانونی هم اکنون در بازار ایران هم اقبال نسبت به گوشی‌های هوشمند رو به افزایش است. شاید در نگاه اول این‌طور به نظر آید که این گوشی‌ها بیشتر مورد توجه نسل جوان جامعه است اما این درحالی است که بر اساس تحقیقات میدانی واردکنندگان، هم اکنون گوشی‌های هوشمند در بازار ایران مورد استقبال بسیاری از اقشار جامعه قرار گرفته است. از مهم‌ترین استفاده‌های گوشی‌های هوشمند می‌توان به کارگیری نرم‌افزارهای کاربردی اشاره کرد. ساخت و عرضه فراگیر گوشی‌های هوشمند معادلات در بین تولیدکنندگان این دستگاه‌ها را به هم زده است. به طوری که هم اکنون در بین تولیدکنندگان تلفن همراه شرکتی برنده است که بتواند طیف وسیعی از برنامه‌های کاربردی را یا به صورت رایگان یا به صورت فروش در فروشگاه‌های فروش نرم‌افزار برای مخاطبان خود فراهم آورد.

نرم‌افزارهای خارجی در بازار ایرانی

شما هم اگر سری به مراکز فروش تلفن همراه زده باشید حتما با شعارهای تبلیغاتی زیادی روی شیشه مغازه‌ها روبه رو شده‌اید که انواع و اقسام پیشنهادهای نصب نرم‌افزار را با قیمت‌های مختلف به کاربران ارائه داده‌اند. اما آیا نرم‌افزارهای ارائه شده از سوی این افراد قابلیت‌های ادعا شده را دارند؟ آیا این نرم‌افزارها واقعا نیازهای کاربران ایرانی را برآورده می‌کنند؟ چه نرم‌افزارهایی از سوی کاربران ایرانی با استقبال مواجه می‌شود؟ اینها سوالاتی است که شاید ذهن کاربران تلفن همراه و تولیدکنندگان برنامه‌های ایرانی را به خود مشغول ساخته است.

در یکی دو سال گذشته، بسیاری از شرکت‌های جوان ایرانی به سمت ساخت و عرضه نرم‌افزارهای موبایلی بومی شده رفته‌اند. حتی در این بین نمایندگان برندهای مطرح جهانی فعال در کشور هم دست به کار شده و برای بردن گوی رقابت در بازار کشور اقدام به سفارش دادن برنامه‌های بومی یا خرید برنامه‌های کاربردی مناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی کرده‌اند. در این بین حتی خبرهایی نیز دال بر تشکیل سندیکای

تولید‌کنندگان نرم‌افزارهای موبایلی هم منتشر شده است.

سعید رسول اف، از تولیدکنندگان نرم‌افزارهای موبایلی در این باره می‌گوید: هم اکنون نمی‌توان آمار دقیقی از میزان استفاده نرم‌افزارهای کاربردی تحت تلفن همراه در بین کاربران ایرانی ارائه داد. اما شواهد از حضور تولیدکنندگان در نمایشگاه‌های کشوری و استانی نشان می‌دهد که این فرهنگ در بین کاربران تلفن همراه ایجاد شده است که کاربران بتوانند از گوشی‌ای که در اختیار دارند به عنوان وسیله‌ای فراتر از گوشی استفاده کنند؛ یعنی بتوانند از این گوشی با توجه به امکاناتی که اپراتور برای آنها فراهم آورده است نیازهای مورد نیاز خود را برآورده سازند.

وی ادامه می‌دهد: برآیند تمام این عوامل نشان دهنده این مساله است که علاقه استفاده از فناوری‌های جدید در بین کاربران تلفن همراه ایجاد شده است. حال نوبت ما تولیدکنندگان است تا بتوانیم نیازهای آنها را بهتر شناسایی کرده تا به کمک روش‌های آسان برای عرضه محصولاتمان بتوانیم آنها را تشویق کنیم تا از محصولات ما استفاده کنند. خیلی از شرکت‌های تولیدکننده گوشی هم اکنون در این بخش مشغول سرمایه گذاری در ایران هستند. به این ترتیب که این شرکت‌ها به دنبال آن هستند تا علاوه بر گوشی‌ای که در اختیار کاربر ایرانی قرار می‌دهند، بتوانند نرم‌افزارهای بومی شده مورد نیاز آنها را نیز فراهم کنند. این کار علاوه بر ایجاد زمینه رقابتی در بین برندهای مختلف موجود در بازار نیازهای کاربران را نیز مرتفع می‌سازد.

رسول اف مساله کپی رایت را یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش روی تولیدکنندگان داخلی عنوان کرده و می‌گوید: این مساله شاید یکی از بزرگ‌ترین معضلات پیش روی تولیدکنندگان باشد. در این زمینه مرکز توسعه فناوری اطلاعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی صدور شناسنامه و پروانه انتشار برای نرم‌افزارها است و از طرفی هم طی چند سال گذشته فعالیت‌های خوبی از سوی این مرکز در مبارزه با ارائه غیرقانونی نرم‌افزارهای دارای کپی رایت صورت گرفته است. اما به شکل کلی این مشکل وجود دارد و تنها راه حل پیش روی آن هم فرهنگ سازی است. کاربران ما باید دریابند که استفاده از یک نرم‌افزاری که در اختیار دارند هزینه‌های زیادی را برای شرکت تولیدکننده به همراه داشته است و فکر می‌کنم استفاده از این نرم‌افزارها هم به لحاظ قانونی و هم به لحاظ شرعی مشکل دارد. اما از سوی دیگر همان‌طور که می‌دانید هم اکنون نرم‌افزارهای تلفن همراه از سوی اپراتورها در تمام کشورها با قیمت‌های بسیار پایینی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد یا با تخفیف‌های مناسبی از سوی اپراتورها ارائه می‌شود. فکر می‌کنم اگر بتوانیم واقعا بستری مناسب مانند اپراتورها را برای عرضه و انتشار نرم‌افزارها فراهم سازیم در کنار بحث فرهنگ‌سازی بتوانیم این معضل را حل کنیم.

حمایت دولت از نرم‌افزارهای چند زبانه

هر‌اندازه که استفاده از وسایل تکنولوژیکی افزایش یابد از آن طرف هم مسوولان ذی‌ربط به بومی‌سازی و گسترش محتوای فارسی در آن بخش می‌پردازند. در چند سال گذشته مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت‌های زیادی در این بخش انجام داده است. کمک به سرمایه‌گذاری در بخش ساخت بازی‌های ایرانی از یک سو و همچنین پرداخت بخشی از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در بخش ساخت نرم‌افزارهای چند رسانه‌ای و حتی نرم‌افزارهای کاربردی تحت کامپیوتر از سوی دیگر از جمله فعالیت‌هایی است که تا به حال صورت گرفته است. این مرکز همچنین در یک سال گذشته اقدام به حمایت از طرح‌های مناسب در بخش برنامه‌های کاربردی برای تلفن همراه کرده است.

حسن علیزاده، رییس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ در این باره می‌گوید: در حال حاضر تمام شرکت‌های تکنولوژیک در جهان به سمت تلفن‌های همراه هوشمند و لوح‌های رایانه‌ای لمسی سوق پیدا می‌کنند. تمام نرم‌افزارهای کاربردی که در جهان در حال نگارش و تهیه است هدف‌گذاری نهایی خود را بر بستر تلفن همراه قرار داده‌اند و خیلی از شرکت‌ها برای گرفتن کار و در اختیار گرفتن سفارش‌های در نمایشگاه‌های معتبر جهانی شرکت می‌کنند. به نظر می‌رسد که دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات به سمت تخصصی شدن می‌رود و ‌این تخصصی شدن بیشتر در بخش تلفن همراه به چشم می‌خورد. خوشبختانه ما از نظر آی تی و به خصوص نرم‌افزارهایی که در بخش تلفن همراه تولید می‌شود نه تنها از دنیا عقب نیستیم، بلکه در خیلی از جاها هم سطح و گاه جلوتر هم هستیم و حرف‌های زیادی هم برای گفتن داریم.

او ادامه می‌دهد: در سال ۹۱ برنامه‌ریزی داریم که نرم‌افزارهایی که در کشور تولید می‌شود دارای رویکردهای مختلفی باشند. یعنی اگر قرار است نرم‌افزاری تولید شود حتما نسخه تلفن همراه هم باید برای آن در نظر گرفته شود. به عنوان مثال ما پروژه‌ای هم اکنون در دست اجرا داریم با نام کتابخانه مجازی که ‌ایده اولیه آن از کتابخانه مجازی برای تلفن همراه شکل گرفته است. بخش زیادی از‌ این پروژه هم اکنون انجام شده است و چند شرکت خصوصی با همکاری یکدیگر ‌این پروژه را به پیش می‌برند که انشاءالله در سال جدید مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.

وی در مورد حمایت از برنامه نویسان داخلی در بخش تلفن همراه با اشاره به برنامه مرکز برای حضور قدرتمند در بازارهای جهانی می‌گوید: ما الزام کرده‌ایم که نرم‌افزارهایی که می‌خواهیم از آنها حمایت کرده یا به شکل مشارکتی با مرکز تهیه شوند حتما باید علاوه بر زبان فارسی، زبان انگلیسی برای جهان غیر مسلمان و عربی برای جهان اسلام را نیز پشتیبانی کنند. به گفته وی خیلی از نرم‌افزارهای تلفن همراهی که هم اکنون در کشور تولید می‌شوند به واسطه استانداردهایی که رعایت می‌کنند ‌این قابلیت را دارند که با به کارگیری چند زبان دیگر در جهان عرضه و به‌کار گرفته شوند.

علیزاده تاکید می‌کند: برای سال ۹۱ در نظر داریم که از نیروها و برنامه‌نویسان داخلی برای تولید و صادرات نرم‌افزار تلفن همراه به سفارش مشتریان خارجی عمل کنیم. به‌این شکل که سفارش‌های شرکت‌های خارجی را قبول و با ساخت و ارسال نرم‌افزار مورد نظر آنها به نوعی صادرات مجدد نرم‌افزار در ‌این بخش داشته باشیم. شرکت‌های ایرانی که بتوانند در‌این بخش وارد شده و فعالیت کنند می‌توانند درآمدهای ارزی داشته باشند که به واسطه همین درآمد هم می‌توانند فعالیت‌های خود را گسترش دهند.

هر چند که تا همین پنج سال پیش طرح تولید گوشی ملی که اهرم‌هایی همچون افزایش تعرفه واردات را به دنبال خود داشت با شکست روبه‌رو شد اما به نظر می‌رسد اکنون مسوولان امر می‌توانند به جای اختراع مجدد چرخ با حمایت و سرمایه‌گذاری در بخش برنامه‌های کاربردی تلفن‌های همراه یا رایانه‌های لمسی قابل حمل، در آینده نه چندان دور، ایران را به عنوان یکی از کشورهای مدعی در این بخش معرفی کنند.