تاکید کارشناسان بر بی‌ثمر بودن حمایت دولت از انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به پلتفرم‌های بومی
رئیسی: وعده‌هایم درباره اینترنت را فراموش نکرده‌ام
روز گذشته، ابراهیم رئیسی که به‌منظور سخنرانی روز دانشجو در جمع دانشجویان دانشگاه تهران حاضر شده بود، با اشاره به انتقاداتی که از عملکرد دولت وی در مدیریت فضای مجازی به میان آمده است، اظهار کرد: «من در انتخابات حرفی درباره اینترنت زدم که گاهی بعضی‌ها می‌خواهند آن را یادآوری کنند؛ من خودم یادم هست، هرآنچه را که گفتیم به خاطر داریم.» وی در ادامه در توجیه تصمیماتی که در چند ماه اخیر برای فضای مجازی کشور گرفته شده است، گزاره‌های پیشین را تکرار کرد و گفت: «محدودیت‌های ایجادشده به‌دلیل اخلال و ناامنی ایجادشده از سوی دشمن است و باید بدانید که در چنین شرایطی وضعیت متفاوت خواهد بود.» رئیسی با طرح این سوال که «اگر دشمن در فضا و بستری دشمنی کرد و خواست کشور را به‌هم بریزد، شما می‌گویید به او اجازه بدهیم؟» افزود: «به وزیر ارتباطات و مسوول مربوطه گفتم برای کسب‌وکارها کاری کنید تا بر بسترهای داخلی فعالیت کنند، تا بتوانیم فضا را امن کنیم.» با این حال انتقاد فعالان کسب‌وکارهای این حوزه به راهکار در پیش گرفته‌شده همچنان پابرجاست. آنها تاکید دارند که وقتی بخش قابل توجهی از کاربران، حاضر به استفاده و نصب اپلیکیشن‌های داخلی نیستند، حمایت دولت از انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به این اپلیکیشن‌ها چه فایده‌ای دارد؟!
شهاب جوانمردی، نایبرئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران اخیرا در گفت‌وگویی با بیان اینکه «حمایت دولت از انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به پلتفرم‌های داخلی اثربخش نیست» گفت: «اساسی‌ترین مشکل کسب‌وکارهای آنلاین این است که فهم مدیران و سیاستگذاران از این کسب‌وکارها مشابه مشاغل سنتی است.» وی در ادامه افزود: «وقتی گروهی از مشاغل سنتی در یک منطقه شهری آلاینده تشخیص داده می‌شدند، با تصمیم مدیران منطقه‌ای خارج از شهر برای آنها در نظر گرفته می‌شد و همه را به آنجا منتقل می‌کردند. حالا با همین رویکرد با کسب‌وکارهای جدید مواجه می‌شوند.»
عملکرد فعلی کسب‌وکارهایی که تا همین چند ماه پیش روی پلتفرمی مانند اینستاگرام فعالیت می‌کردند، نتیجه تلاش چندین ساله برای جذب مخاطب و تولید محتوای مناسب بوده است. جوانمردی با بیان اینکه انتقال دستوری کسب‌وکارها از یک پلتفرم به پلتفرم دیگر ممکن نیست، تاکید کرد: «مسوولان فکر می‌کنند کسب‌وکاری را که در اینستاگرام مشغول فعالیت بوده، می‌توان با ایجاد پلتفرمی مانند روبیکا به آنجا منتقل کرد و آن کسب‌وکار هم بدون مشکل به فعالیتش ادامه دهد.»
سال‌هاست که سیاستگذاران به طرق مختلف سعی بر هدایت کاربران به پلتفرم‌های داخلی دارند؛ اما حالا و با فیلترینگ گسترده شبکه‌های اجتماعی، به نظر می‌رسد که این هدایت رنگ و بوی الزام به خود گرفته است. جوانمردی با اشاره به اینکه سلیقه و ذائقه کاربران در فراگیری و کارآمدی یک شبکه اجتماعی تعیین‌کننده است، گفت: «مهم این نیست که شما تصمیم بگیرید کسب‌وکارتان را کجا تاسیس کنید، بلکه اگر قرار است آن کسب‌وکار موفق باشد باید ببینید کاربران در کجا تجمع دارند و کدام فضا را ترجیح می‌دهند. بنابراین به زبان عامیانه مغازه کسب‌وکارهای جدید همان جایی است که پاتوق کاربران قرار دارد.» جوانمردی در ادامه افزود: «حتی اگر فرض کنیم وزارت اقتصاد، صنعت و ارتباطات نقشی در محدود کردن اینترنت و فیلترینگ پلتفرم‌ها نداشته باشند و خیلی صادقانه به دنبال کمک به این کسب‌وکارها باشند، باز هم تصمیماتی که گرفته می‌شود مبتنی بر این نگاه قدیمی است. متاسفانه آنها هیچ شناختی از ماهیت این کسب‌وکارها و نظام عرضه و تقاضا و اقتضائات دیگر آن ندارند و تصمیماتشان آسیب زننده است.» وی با طرح این سوال که وقتی بخش قابل توجهی از کاربران حاضر به استفاده و نصب اپلیکیشن‌های داخلی نیستند، انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به این اپلیکیشن‌ها چه فایده‌ای دارد، بیان کرد: «اینکه دولت چه نوع حمایتی از انتقال کسب‌وکارهای آنلاین به پلتفرم‌های داخلی می‌کند مهم نیست، مهم این است که این تفکر از پایه دچار مشکل است.» این فعال اکوسیستم فناوری کشور گفت: «کسب‌وکارهای نوآوری وجود دارند که روی پلتفرم‌هایی مانند واتساپ و اینستاگرام فعالیت نمی‌کنند؛ آیا از آنها پرسیده شده که چه کمکی در این شرایط نیاز دارند؟ در شرایطی که کسب‌وکارها به‌شدت دچار بحران نقدینگی هستند، می‌بینیم که بیمه تامین اجتماعی با سختگیری بیشتری درباره قراردادهای بحث‌برانگیز اقدام کرده و حق بیمه وصول می‌کند. نظام مالیاتی و ارزش افزوده نیز به همین ترتیب است؛ یعنی اگر فشار جدید مضاعف وارد نکنند، خودش کمک بزرگی به این کسب‌وکارها است.»
از طرفی در سال‌های اخیر مهاجرت نیروهای متخصص از کشور شدت گرفته است و کارشناسان تاکید دارند که مدل سیاستگذاری‌های اخیر، این موج را تشدید می‌کند. نایبرئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران معتقد است «هر تصمیمی که بتواند به ماندگاری یا رفتن سرمایه‌های انسانی از کشور منجر شود، هر تصمیمی که بر رونق کسب‌وکارها یا از رونق افتادن آنها اثر بگذارد و هر اقدامی که به تقویت اقتصاد این حوزه یا کوچک‌تر شدن آن منجر شود، همگی بر حیات این کسب‌وکارها اثرگذار است.» در همین چند ماه، مشاغل زیادی تعطیل شده و شرکت‌های زیادی نیز دست به تعدیل نیرو زده‌اند. جوانمردی در این‌باره اظهار کرد: «حجم تقاضای شغلی اخیر در لینکدین به خوبی گویای وخامت اوضاع این کسب‌وکارهاست.»
با برآورد شرایط ماه‌های اخیر کشور، کارشناسان اتفاق نظر دارند که با سیاست‌های در پیش گرفته‌شده، آینده کسب‌وکارها و اکوسیستم استارت‌آپی کشور چندان روشن و امیدوارکننده نیست. آنها تاکید دارند که رویکرد در پیش گرفته‌شده، تاثیر منفی قابل‌توجهی بر تمایل به سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای اکوسیستم نوآوری کشور خواهد داشت و طبیعی است که چنانچه به کسب‌وکارهای نوپا پول جدیدی تزریق نشود، آسیبی جدی می‌بینند و به‌دلیل محدودیت منابع این حوزه، فرصت چندانی نیز برای احیای این مشاغل وجود نخواهد داشت.
