تست‌های محصولی را در مبدا انجام دهید

مریم عسگری

سلامت کالا از بحث‌های مهمی است که مصرف‌کنندگان کالا نسبت به آن حساسیت دارند و این حساسیت در رابطه با کالاهایی که در ارتباط مستقیم با انسان هستند بیشتر می‌شود؛ چراکه استفاده از یک کالای بی‌کیفیت ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به کاربر وارد آورد. به همین دلیل است که اداره استاندارد، به‌عنوان فیلتری در مبادی ورودی کالاها عمل کرده، تا از ورود کالاهایی که مطابق با استانداردهای مورد نظر در کشور نیستند، ممانعت کند. در مورد رایانه و کالاهای حوزه IT و دیجیتال هم همین‌طور است. اداره استاندارد مسوولیت سنجش کیفیت و تایید سلامت کالاهای این حوزه را نیز به عهده دارد. البته برخی از واردکنندگان کالاهای حوزه آی تی و دیجیتال یا بهتر بگوییم اکثر آنها، به دخالت این موسسه در پروسه واردات کالا معتقد نیستند و می‌گویند طی کردن پروسه استانداردسازی کالاها پس از واردات کالاها به کشور، آن هم زمانی که کالاها مطابق استانداردهای جهانی هستند کاری بیهوده و وقت گیر است و تنها منجر به صرف هزینه و وقت واردکنندگان کالا می‌شود. در این رابطه با این اظهارنظرها و همچنین برای اطلاع از فعالیت‌های اداره استاندارد، گفت‌وگویی با مهندس مسلم بیات، مدیرکل اداره کل استاندارد استان تهران داشتیم که شرح آن را می‌خوانید:

بهتر است بحث را با موضوعی که بسیاری از واردکنندگان نسبت به آن گله مندند و آن شیوه آزمایش کالاها، هنگام ورود کالا در اداره استاندارد است آغاز کنیم. اصلا کالاها بر چه مبنایی در اداره استاندارد آزمایش می‌شوند و شما برای تست کالاها از چه الگویی پیروی می‌کنید؟ بسیاری از واردکنندگان معتقدند شیوه استانداردسازی کالاها غیر منطقی است.

کالا‌های وارداتی حوزه آی تی در کشور، ابتدا بر اساس استاندارد ملی کشورمان و در صورت عدم وجود استاندارد ملی بر اساس استاندارد‌های مورد قبول جهانی از قبیل IEC، EN و... مورد آزمون و ارزیابی کیفی قرار گرفته و بر همین اساس گواهی انطباق با استاندارد (قبولی) یا گواهی عدم انطباق با استاندارد (مردودی) صادر می‌شود.

بر اساس تبصره یک ماده ۳ قانون ارتقای کیفی خودرو و تولیدات صنعتی، همه واردکنندگان اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفند قبل از ورود کالا نسبت به تهیه و ارائه گواهی استاندارد برای کالای مورد نظر وارداتی اقدام و همچنین نسبت به الصاق برچسب گواهی مذکور روی کالا اقدام کنند. اما متاسفانه بیش از ۹۰ درصد کالاهای وارداتی حوزه IT که وارد می‌شوند فاقد گواهی مذکور هستند. این موضوعی است که باید توسط واردکنندگان رعایت شود تا صیانت از حقوق مصرف کنندگان صورت پذیرد؛ بنابراین واردکنندگان کالای IT بدون توجه به الزام قانونی و با استفاده از شیوه‌های سنتی تجارت (ورود کالا و احراز کیفیت آن در مقصد) اقدام به ورود کالا می‌کنند که در برخی از موارد و قطعات IT به شکل بسیار نامناسب (فله و با استفاده از گونی) وارد می‌شوند. که در این موارد وظیفه ذاتی استاندارد حکم می‌کند که با این موارد برخورد شود و همین موضوع موجب ناراحتی برخی از واردکنندگان کالا می‌شود.

اما اعتراض واردکنندگانی که کالا را از مبادی رسمی وارد کشور می‌کنند به عدم تجهیز آزمایشگاه‌ها به ابزارهای آزمایش کالا و کم‌دانشی پرسنل در این زمینه است.

در مورد آزمایشگاه‌هایی که در حال حاضر در زمینه IT فعال هستند باید بگویم، در حال حاضر ما آزمایشگاه‌های بسیار مناسبی داریم که دارای گواهینامه استاندارد‌های بین‌المللی ISO/IEC۱۷۰۲۵ هستند و نتایج آنها در دنیا قابل پذیرش است. حال چطور برخی از ارباب رجوعان این نتایج را قبول ندارند شاید یکی از علت‌های آن عدم دریافت نتایج مورد انتظار آنان باشد. البته در برخی از موارد هم خلأهایی برای آزمون بعضی از قطعات کامپیوتر داریم که در اینگونه موارد از آزمایشگاه‌های تایید صلاحیت شده جهانی است که فهرست آن در انجمن آزمایشگاه‌های همکار بین‌المللی (ILAC) می‌توان استفاده کرد.

من پاسخ سوالم را نگرفتم، لطفا مشخصا توضیح دهید آزمایشگاه‌ها از چه الگویی برای آزمایش کالاها پیروی می‌کنند. آیا این آزمایشگاه‌ها در لیست ILAC قرار دارند؟

آزمایشگاه‌هایی که تست کالا در آنها صورت می‌گیرد ازسازمان‌های نظارتی بین‌المللی و سازمان ملی استاندارد یا واحد‌های استانی در محدوده زمینه فعالیت با استاندارد مشخص، گواهی تایید صلاحیت اخذ می‌کنند که مدت اعتبار آن یک سال بوده و در طی آن مدت مورد کنترل و بازرسی ادواری قرار گرفته و چنانچه مشکلی نداشته باشند در موعد مقرر تمدید اعتبار گواهی آنها صادر می‌شود. ایرادات واردکنندگان در حوزه عملکرد آزمایشگاه‌های همکار در صورت بروز، توسط سازمان‌های مجوز دهنده مورد بررسی قرار گرفته و تصمیم مقتضی اخذ خواهد شد. برای بسیاری از محصولات نهایی و قطعات، ما مشکل آزمون نداریم. برای بخشی هم که امکان آزمون وجود ندارد، پیش‌بینی‌های لازم دیده شده و آن هم این است که واردکننده باید برای کالاهایی که امکان آزمون در کشور وجود ندارد نمونه کالا را در مبدا آزمون و گواهی بازرسی انطباق را از شرکت‌های بازرسی‌کننده (سورو یانس) به نمایندگی از استاندارد دریافت کند تا در هنگام ورود کالا دچار مشکل و توقف نشوند.

یعنی شما استانداردهای جهانی را قبول دارید و واردکنندگان ناچار به تست مجدد کالا در ایران نیستند؟

بله قبول داریم و بر همین اساس هم ما تست‌ها را اعمال می‌کنیم. موضوع این است که گاه اصلا تستی روی کالا انجام نشده است. ما استانداردهای ایزو و IEC را پذیرفته‌ایم و عضو سازمان جهانی استاندارد ایزو و سازمان بین‌المللی الکترونیک هستیم. ما استانداردهای کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی و برخی دیگر را به رسمیت شناخته‌ایم. واردکنندگان باید در اظهار خود قید کنند که کالای وارداتی آنها بر اساس کدام استاندارد وارد کشور شده است، اما متاسفانه واردکنندگان کالاهایی را وارد می‌کنند که گاه هیچ استانداردی ندارد یا اینکه کالاهایی را وارد می‌کنند که استانداردهای ایمنی را دارا است؛ ولی فاقد استانداردهای عملکردی است. عمده مشکل ما این است که بیشتر واردکنندگان اصلا کالاها را بدون تست و آزمایش وارد کشور می‌کنند. در حال حاضر بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد کالاهای آی تی در مبدا تست نمی‌شوند و گواهی‌های لازم را اخذ نمی‌کنند که این بسیار اتفاق ناخوشایندی است.

حالا اگر امکان آزمایش کالایی در داخل کشور وجود نداشته باشد شما این موضوع را به واردکننده اعلام می‌کنید؟ در این صورت سرنوشت آن کالا چه می‌شود؟

سازمان استاندارد به واردکنندگان اعلام کرده است که در مواردی که امکان آزمون برای کالایی وجود ندارد یا پروسه آزمون کالا طولانی است، واردکننده کالا مکلف است کالا را در مبدأ در آزمایشگاه‌های مذکور آزمون و بازرسی آن را توسط شرکت‌های بازرسی تایید صلاحیت شده (سور و یانس) انجام داده و در مقصد با ارائه این گواهی بدون معطلی کالای خود را ترخیص کند. نکته دیگری که در ارتباط با ورود کلیه کالاها و همچنین کالای حوزه IT وجود دارد، عملکرد سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های متولی در امر ورود کالا است.چنانچه این عملکرد همان‌طور که در قانون پیش‌بینی شده به شکل مستمر و صحیح صورت پذیرد، می‌تواند روند ورود کالاهای با کیفیت را به کشور تسهیل و تسریع کند و از ورود کالاهای بی کیفیت به کشور جلوگیری شود.

مورد دیگری که واردکنندگان به آن اشاره کرده‌اند، هزینه بالای آزمون کالاها است. این تعرفه‌ها چگونه تعیین می‌شوند؟

هزینه آزمون کالاها در کشورهای اروپایی و آمریکایی حدود ۵ تا ۱۰ برابر هزینه‌ها در آزمایشگاه‌های ایران است. تعرفه‌های اداره استاندارد مصوب شورای‌عالی استاندارد است و فهرست تعرفه‌ها روی سایت اداره استاندارد است. در ضمن ما هزینه‌ها را از ارباب رجوع اخذ نمی‌کنیم، بلکه هزینه‌های آزمون از هزینه کارمزد خدماتی استاندارد کم می‌شود و واردکننده برای این آزمون در مجموع با کسر آن از کارمزد خدماتی، در واقع هزینه‌ای پرداخت نکرده است.

بیشترین موردی که آزمایشگاه‌های اداره استاندارد هنگام تست کالاهای آی تی به آن ایراد می‌گیرند، چیست؟

نشانه‌گذاری غیراستاندارد، نداشتن دفترچه راهنمای استفاده، دست دوم، مستعمل بودن و نداشتن گارانتی معتبر کالای وارداتی، تجهیز دستگاه به کابل، قطعات،دوشاخه و... غیر استاندارد، نامناسب بودن ولتاژ تغذیه و... از اشکالات ایمنی دستگاه‌ها و عدم مصونیت در مقابل تخلیه الکتریسیته ساکن، تشعشعات بیش از حد مجاز، گسیل هدایتی بیش از حد مجاز هم از اشکالات سازگاری الکترومغناطیسی دستگاه‌ها است.

شنیده می‌شود که در راستای حمایت از حقوق مصرف‌کننده و جلوگیری از ورود کالای بی‌کیفیت به بازار، یکسری کالای جدید در حوزه آی تی و دیجیتال به لیست کالاهای مشمول استاندارد اجباری افزوده شده است. این کالاها کدامند؟

کلیه قطعات کامپیوتری مانند رم، سی پی یو و... در این حوزه از این پس قرار است مشمول قانون استاندارد اجباری باشند. البته قرار بر این است در این زمنیه بازنگری‌هایی صورت گیرد.