اقدام مرکز توسعه تجارت الکترونیکی فعالان استارت‌آپی را برآشفت
پیامک هشدار به کسب‌وکارهای اینترنتی
اواخر هفته گذشته مرکز توسعه تجارت الکترونیکی از راه‌اندازی ابزار پایشگر هوشمند به منظور شناسایی کسب‌وکارهای متخلف و جلوگیری از وقوع جرائم سایبری خبر داد. مدیر این پایشگر در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت که اجرای طرح پایش هوشمند براساس ۸ سناریو بر دامنه کسب‌وکارهایی که اطلاعات آنها در بانک اطلاعاتی اعطای نماد اعتماد الکترونیکی موجود بوده اجرا شده است. وی افزود: تاکنون حدود ۳۲۵ هزار کسب وکار با سناریوهای تخلف فوق الذکر پایش شده‌‌اند که ۲۸۵۰ کسب وکار متخلف شناسایی شده و در نهایت نماد اعتماد الکترونیکی ۱۲۶۶ کسب‌وکار تعلیق شده است.
به روز نکردن نماد یا جعل؟
به‌دنبال انتشار این خبر در رسانه‌های مختلف، توییت‌های چند فعال استارت‌آپی از دریافت پیامکی مبنی بر لغو ای‌نماد این کسب‌وکارها به دلیل جعل نماد اعتماد الکترونیک و مسدود شدن درگاه پرداخت وب سایت آنها خبر دادند. در پیام ارسال شده برای این کسب‌وکارها آمده بود: «به اطلاع می‌رساند به استناد ماده ۵۲۵ فصل جعل و تزویر قانون مجازات اسلامی، شما مرتکب به فعل جعل نماد اعتماد الکترونیکی شده‌اید. دامنه کسب‌وکار شما فیلتر و از طرف این مرکز اقدام به تنظیم شکایات کیفری خواهد شد.» این درحالی بود که به گفته مدیران این کسب‌وکارها، آنها کاملا قانونی اقدام به دریافت نماد اعتماد الکترونیک کرده بودند. مدیران کسب‌وکارهای مختلفی اعم از «جار»، «تازه بار»، «کارگزار» و... در توییتر با اعلام خسارت‌های مالی تحمیل شده به کسب‌وکارهایشان، می‌گفتند: به‌رغم تماس‌های مکرر با مرکز توسعه تجارت الکترونیک و ارسال تیکت به پشتیبانی این سازمان، پاسخی دریافت نکرده‌اند.
مسعود حمیدزاده، رئیس هیات مدیره تازه‌بار در توییتر خود با ذکر این موضوع که لغو ای‌نماد و به‌دنبال آن بسته شدن درگاه‌ها، باعث ضرر چند میلیونی این کسب‌وکار شده است، نوشت: «دقیقا در یکی از شلوغ‌ترین روزها مطلع شدیم که درگاه بانک از کار افتاده و مشتری‌ها برای خرید با مشکل مواجه شدند. پس از بررسی متوجه شدیم که گویا به‌خاطر ای‌نماد است، بدون یک اطلاع حتی ایمیلی. با بدترین نوع پشتیبانی ناگهان حکم قتل یک کسب‌وکار را صادر می‌کنند. چند ده میلیون تومان از فروش متضرر شدیم، در بدترین شرایط کرونا و محدودیت‌ها که بچه‌های تیم برای هر ریالش بسیار زحمت کشیده بودند. تماس‌ها در ساعات محدود پشتیبانی ای‌نماد نتیجه نداد و گفتند اطلاع فقط از طریق تیکت وب‌سایتی که هیچ پاسخی نمی‌دهند. چطور بدون بررسی؟ بدون اطلاع؟ بدون هشدار یک کسب‌وکار رو فلج می‌کنید؟» او می‌گفت تا این لحظه که در حال صحبت هستیم هیچ پاسخی داده نشده است. حمیدرضا شربتیان، بنیان‌گذار استارت‌آپ نوار نیز در توییتر خود اعلام کرد که درگاه پرداختی این استارت‌آپ از شب گذشته قطع شده و تاکنون هیچ کسی پاسخگو آنها نبوده است.
از سمت دیگر رضا الفت نسب، عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی در صفحه توییتر خود از پیگیری تعلیق نماد اعتماد الکترونیکی برخی از کسب‌وکارها خبر داد. به گفته الفت نسب نتیجه پیگیری او به این ختم شده است که کسب‌وکارهایی که اخیرا نماد اعتماد الکترونیکی آنها تعلیق شده یا این نماد را به‌صورت جعلی در وب‌سایت خود قرار داده بودند یا مدت‌ها فعالیت نداشتند. این در حالی است که کسب‌وکارهای زیادی وجود دارند که می‌گویند نه تنها فعال هستیم بلکه نماد اعتماد الکترونیکی خود را به‌صورت قانونی دریافت کرده‌ایم.
پس از این اعتراضات، مرکز توسعه تجارت الکترونیک طی اطلاعیه‌ای که در وب‌سایت این مرکز منتشر شد اعلام کرد: «دریافت پیامک توسط این کسب وکارها غالبا به‌دلیل تخلف از موضوع بیان شده و همچنین به دلیل عدم توجه به اطلاعیه مورخ 16/ ۰۷/ 1399 مربوط به اجرای فاز دوم رتبه بندی کسب وکارهای اینترنتی و تغییر سازوکار اختصاص ستاره‌‌های نماد اعتماد الکترونیکی بوده است. بنابراین کسب وکارهایی که برخلاف «دستورالعمل اعطای نماد اعتماد الکترونیکی و نظارت بر کسب وکارهای اینترنتی» اقدام به استفاده از تصویر نماد به جای کد کرده و بدون توجه به اطلاعیه‌های منتشرشده، تصویر نماد اعتماد با ستاره‌‌های مغایر را استفاده نموده‌اند، توسط زیرسامانه پایشگر هوشمند به‌صورت خودکار مصداق جعل نماد اعتماد الکترونیکی شناسایی و پس از انجام بررسی‌‌های لازم، پیامک اطلاع‌‌رسانی جهت اصلاح موضوع دریافت کرده‌‌اند.»
اخطاری داده نشد
در حالی که در اطلاعیه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی تاکید شده است که این مرکز پس از ارائه مهلت قانونی به منظور اصلاح رفتار و اطلاع‌‌رسانی کافی و چندباره به صاحب کسب وکار، نسبت به برخورد متناسب اعم از تعلیق نماد، مسدودی درگاه، مسدودی وب‌سایت (فیلترینگ) و نهایتا شکایت کیفری اقدام خواهد نمود، برخی کسب‌وکارها معتقدند هیچ اخطاری دریافت نکرده‌اند.
حسین شمس، بنیان‌گذار جار (دکه آنلاین روزنامه‌ها) در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: پیش از این هیچ اخطاری با مضمون ذکر شده دریافت نکرده است. وی می‌گوید، تنها اطلاعیه‌ای که پیرو این موضوع برای این کسب‌وکار ارسال شده است، اطلاعیه‌ای مبنی بر اجرای طرح تغییر رتبه بندی کسب‌وکارها بوده و هیچ اشاره‌ای به ضرورت اقدام برای درج کد و مسدود شدن درگاه‌ها به دلیل عدم درج کد ای‌نماد به جای تصویر آن نشده است. شمس تاکید می‌کند که حتی در پیامک اخیری که چهارشنبه گذشته برای اعلام اتهام جعل‌ای‌نماد برای این کسب‌وکار ارسال شده نیز هیچ اشاره‌ای به مسدود کردن درگاه پرداخت نشده و صرفا تصریح شده که در صورت عدم اقدام ظرف 24 ساعت، سایت شما فیلتر خواهد شد.
بنیان‌گذار جار با انتقاد از چنین اقدامی می‌گوید: اگر قرار است این مرکز از هوش مصنوعی برای کشف تخلفات استفاده کند، ابتدا باید به سراغ سایت‌های دارای درگاه پرداختی که هیچ تاییدیه یا نماد اعتماد الکترونیکی ندارند و تراکنش‌های متعددی در آنها در حال انجام است بروند، نه اینکه به دلیل یک ستاره یا دو ستاره بودن، با کسب‌وکارهای قانونی و مجازی، که تمامی اطلاعات هویتی آنها نزد نهادهای دولتی مسوول موجود است چنین برخوردی کنند.
