از کدنویسی در جنگ جهانی دوم تا برنامهنویسی کامپیوتر
حضور موثر زنان در تاریخ صنعت تکنولوژی
ندا لهردی: سال‌هاست که موضوع حضور زنان در صنعت ظاهرا مردانه تکنولوژی، داغ و جنجالی بوده است. در روزهای اخیر اما گوگل در این زمینه حسابی خبرساز شده است. در حالی که بسیاری از کارشناسان نیروی انسانی انتقادهای زیادی به فرهنگ «سفید و مردانه» این شرکت داشته‌اند، گوگل سعی کرد برای کاهش این فشارها خانم «دنیل براون» را به‌عنوان معاون ارشد تنوع نژادی بخش نیروی انسانی خود به‌کار بگیرد. حالا دستور کار خانم براون تمرکز بر استراتژی «رنگین‌پوست و زنانه» است. «جیمز مور» یکی از مهندسان ارشد گوگل اما با یادداشتی تاکید کرد که ژن خوب سفید و مردانه منجر به ورود و استخدام در این شرکت می‌شود تا در نهایت به همین دلیل از کار برکنار شود.
ندا لهردی: سال‌هاست که موضوع حضور زنان در صنعت ظاهرا مردانه تکنولوژی، داغ و جنجالی بوده است. در روزهای اخیر اما گوگل در این زمینه حسابی خبرساز شده است. در حالی که بسیاری از کارشناسان نیروی انسانی انتقادهای زیادی به فرهنگ «سفید و مردانه» این شرکت داشته‌اند، گوگل سعی کرد برای کاهش این فشارها خانم «دنیل براون» را به‌عنوان معاون ارشد تنوع نژادی بخش نیروی انسانی خود به‌کار بگیرد. حالا دستور کار خانم براون تمرکز بر استراتژی «رنگین‌پوست و زنانه» است. «جیمز مور» یکی از مهندسان ارشد گوگل اما با یادداشتی تاکید کرد که ژن خوب سفید و مردانه منجر به ورود و استخدام در این شرکت می‌شود تا در نهایت به همین دلیل از کار برکنار شود. ساندار پیچای مدیر عامل شرکت گوگل هم در این مورد اعلام کرده است ضدیت با تنوع نژادی مخالف قوانین داخلی این شرکت و مغایر مسیر آن برای رسیدن به اهدافش است.
با این همه اما زنان از زمان جنگ جهانی دوم تا دهه ۱۹۶۰ بخش مهمی در صنعت کامپیوتر بوده‌اند. به این ترتیب است که حالا بسیاری معتقدند اگر زنان در صنعت تکنولوژی کنار گذاشته نمی‌شدند، امروز رواج فرهنگ جنسیتی در این صنعت کمتر بود. در دهه ۱۹۶۰ «سوزی» کامپیوتر پیچیده اما ارزان قیمت با دوست کامپیوتری خودش «سادی» در تبلیغات یک شرکت کامپیوتری انگلیسی که حالا از بین رفته است، در کنار یک زن گمنام اما جوان و شیک‌پوش حضور داشتند. در آن زمان تبلیغات زنانه این‌چنینی در بریتانیا رایج بود، وقتی که مدیران مرد بدون تجربه و دانش خاصی از تکنولوژی‌های جدید، ماشین‌های جدید را به شکلی عجیب و شاید حتی ترسناک معرفی می‌کردند. «ماری هیکس» مورخ تکنولوژی در این مورد می‌گوید: «کامپیوترها گران‌قیمت بودند و تبلیغ آنها با حضور زنان این حس را در مدیران ایجاد می‌کرد که مشاغل مرتبط با کامپیوتر آسان هستند و می‌توانند راحت‌تر، با نیروی کاری کمتر و هزینه ارزان انجام بشوند.»
کامپیوترهای بزرگ و گران شاید هزینه‌ای به اندازه حقوق یک تایپیست داشتند، اما زنان آن زنی را که در کنار کامپیوتر سوزی و سادی بود دوست داشتند؛ زنی که تایپیست نبود. آنها مهارت‌های برنامهنویسی کامپیوتری را یاد گرفتند و به دنبال برابری جنسیتی در دنیای مدرن بودند. همان‌طور که کتاب هیکس به نام «نابرابری برنامه‌ریزی شده (Programmed Inequality)» توضیح می‌دهد، زنان در طول جنگ جهانی دوم تا اواسط دهه ۱۹۶۰، بزرگ‌ترین نیروی کار فنی آموزش‌دیده در صنعت کامپیوتر بودند. آنها با کامپیوترهای الکترومکانیکی بسیار بزرگ و به اندازه یک اتاق، کار می‌کردند تا کدها را باز و پیدا کنند. آنها در زمان جنگ جهانی دوم خدمات زیادی برای ارتش انجام می‌دادند. بعدها آنها به کار برای بخش‌های خدمات اجتماعی ادامه دادند و به خوبی با کامپیوترهایی کار می‌کردند که دولت برای جمع‌آوری اطلاعات به آنها نیاز داشت. هیکس در این مورد توضیح می‌دهد: «این کار به‌صورت یک شغل غیر تخصصی و بسیار زنانه نشان داده می‌شد. زنان به‌عنوان نیروهای کاری ارزان، آسان، بی‌دردسر و سربه‌راه شناخته می‌شدند که برای انجام کارهایی مهم و البته همچنان بی‌ارزش مناسب بودند.»
هیکس معتقد است در آن زمان مدیران فکر می‌کردند زنان برای صنعت کامپیوتر ایده‌آل هستند، چون نیازی به رشد شغلی ندارند. او می‌گوید: «در عوض تصور این بود که شغل یک زن به خاطر ازدواج و نگهداری از فرزندان، کوتاه و موقتی خواهد بود. این به معنای آن بود که چنین نیروی کاری هرگز به دنبال پیشرفت و دریافت حقوق و درآمد بالاتر نیست.» با این حال تا دهه ۱۹۷۰ این ذهنیت تغییر کرد و دیگر زنان از کار در این صنعت استقبال نمی‌کردند. دولت و صنعت رشد خوبی کرده بودند و فقط به دنبال این بودند که چطور کامپیوترهای قدرتمند می‌توانند در سطح مدیریتی مورد استفاده واقع شوند و به رشد و تکامل صنعت کمک کنند. هیکس توضیح می‌دهد: «با این حال، آنها دیگر زنان را که به‌عنوان نیروهای کاری سطح پایین برای قبول مسوولیت کار با کامپیوترهای عظیم‌الجثه به نظر می‌رسیدند، به‌کار نمی‌گرفتند.» به این ترتیب زنان به تدریج کنار گذاشته شده و با مردانی که حقوق بیشتر می‌گرفتند و عناوین شغلی بهتری داشتند، جایگزین شدند.
تبعیض هنوز وجود دارد
هیکس می‌گوید: «امروزه شرکت‌ها همچنان معتقدند رفتار سازمانی متفاوت با زنان برای پرداخت حقوق کمتر به آنها، مفید و سودآور خواهد بود.» «شریل سندبرگ» مدیر ارشد اجرایی فیس‌بوک اخیرا به شکاف درآمدی و جنسیتی رایج در شرکت‌های تکنولوژی اعتراض کرده است؛ صنعتی که در آن غول‌هایی مانند گوگل به خاطر پرداخت حقوق پایین به زنان به‌صورت سیستماتیک متهم است. در ماه می این شرکت اعلام کرد از نظر منابع مالی نمی‌تواند حقوق پیشنهادی از طرف اداره کار آمریکا را تامین کند. در ماه آگوست هم این شرکت بزرگ به خاطر انتشار یادداشت ۱۰ صفحه‌ای یکی از مهندسان ارشدش در مخالفت با فعالیت‌های مربوط به ایجاد تنوع جنسیتی و دفاع او از به‌کارگیری مردان در مشاغل مهم‌تر مدیریتی به خاطر داشتن تفاوت‌های ژنتیکی با زنان، مورد انتقادهای جدی و شدید قرار گرفت. هیکس می‌گوید: «حتی اگر شرکت‌هایی مانند گوگل حالا در تلاش برای ورود به دنیای برابری جنسیتی هستند، اما هنوز هم از همان فرهنگ ضد زن و کنار گذاشتن نیروهای کاری زن بهره می‌برند.»
او معتقد است اگر زنان به جای آنکه کنار گذاشته شوند، به‌عنوان بخش اصلی و مهم نیروی کار در صنعت کامپیوتر به کارشان ادامه می‌دادند، امروزه صنعت تکنولوژی بسیار متفاوت‌تر از این بود. او توضیح می‌دهد: «اگر زنان همچنان بخش مهم‌تری از صنعت تکنولوژی بودند، به احتمال بسیار زیاد فضای کاری و محصولات اغلب شرکت‌های تکنولوژی تا این حد دچار جنسیت‌گرایی و تبعیض علیه زنان نبودند.» بسیاری از تحلیلگران معتقدند صنعت کامپیوتر بریتانیا درست از زمانی که زنان را کنار گذاشت، بخش قابل توجهی از اعتبارش را از دست داد و حتی به سمت نابودی پیش رفت. هیکس می‌گوید: «وقتی زنان از صنعت کامپیوتر بریتانیا رفتند، این صنعت در بسیاری از بخش‌هایش دچار کمبود نیروی کار شد. مردان جوان زیادی که برای انجام مشاغل قبلی این زنان آموزش دیده بودند، به‌کار گرفته شدند و کارهای دیگری انجام دادند. دلیل این موضوع آن بود که هنوز این تصور وجود داشت که این مشاغل زنانه هستند و به همین علت فرصت رشد شغلی در آنها وجود ندارد.»
تاثیر کنار گذاشتن زنان
اگر زنان همچنان بخشی از نیروی کاری در صنعت کامپیوتر و تکنولوژی بودند، بی‌شک امروز کیفیت و تنوع محصولات این حوزه-به خصوص در بخش نرم‌افزار- بسیار بهتر بود. هیکس در این مورد مثال جالبی می‌زند و به یک استعداد در صنعت تکنولوژی آن زمان اشاره می‌کند. «دام استفانی شیرلی» در مواجهه با ادامه تبعیض جنسیتی در فضای کاری آن زمان، در دهه ۱۹۶۰ و زمانی که ۲۸ ساله بود کنار گذاشته شد و یک کسب و کار پر رونق نرم‌افزاری را برای زنانی که در آن زمان برنامه‌نویس کامپیوتر بودند، پایه‌گذاری کرد. شیرلی اخیرا در این مورد گفته است: «زمانی که ازدواج کردم، انتظار داشتند فورا کارم را کنار بگذارم. اما مدتی بعد به خاطر ورود نیروهای کاری جدید که مردان جوان بودند، کنار گذاشته شدم و به این فکر کردم که نباید بگذارم کار زنان برنامه‌نویس نادیده گرفته شود. به این ترتیب بود که به فکر راه‌انداختن یک کسب و کار ویژه این زنان افتادم.»
منبع: گاردین
ارسال نظر