سعید خدامرادی / حسین سبزیان　

ترمینال‌های کامپیوتری در اواخر دهه‌ ۵۰ میلادی پا به دنیای کسب‌وکار نهادند. این پلت‌فرم‌های اولیه با کنار زدن کارت پانچ و نوار پانچ توانستند میلیون‌ها کاربر را به سوی خود جلب کنند. بر بستر این پلت‌فرم‌ها بالغ بر هزاران برنامه‌ کاربردی توسعه یافت. در اوسط دهه‌ ۸۰ میلادی اینترنت و شبکه‌های دسترسی محلی پا به عرصه گذاشتند. این وضعیت امکان ایجاد شبکه‌های کلاینت-سرور را به‌عنوان دومین پلت‌فرم میسر کرد. بر بستر این پلت‌فرم بود که ده‌ها هزار برنامه‌ کاربردی نوشته و صدها میلیون کاربر جذب شد. در اوایل دهه‌ ۲۰۱۰ میلادی سومین پلت‌فرم شکل گرفت. این پلت‌فرم بر پایه‌ چهار عامل فضای ابری، داده‌های بزرگ، موبایل‌های هوشمند و فناوری‌های اجتماعی (مانند Facebook، WhatsApp و Telegram) ایجاد شده است. این پلت‌فرم تاکنون امکان توسعه میلیون‌ها برنامه‌ کاربردی را فراهم ساخته است. افزون بر این میلیاردها کاربر در حال حاضر از این پلت‌فرم استفاده می‌کنند.

یکی از اثرات چشمگیر سومین پلت‌فرم گسترش و تحقق بیش از پیش مفهوم «اقتصاد شراکتی (Sharing economy)» است. این اقتصاد که گاه از آن به‌عنوان اقتصاد همتا یا مصرف مشترک یاد می‌شود به تسهیم دارایی‌ها اشاره دارد. در اقتصاد شراکتی اگر فردی به دارایی خود نیازی نداشته باشد می‌تواند آن را به فردی نیازمند اجاره دهد. با نگاهی به تاریخ می‌توان اشکالی از اقتصاد شراکتی نظیر اجاره دادن منزل و ... را مشاهده کرد. به هرحال، به دلیل فقدان دسترسی‌پذیری سریع و نبود سازوکارهای گسترده نشر اطلاعات، این فعالیت‌ها به سختی و آن هم در مواردی معدود (عموما دارایی‌های مشهود) انجام می‌شده‌اند. امروزه با شکل‌گیری پلت‌فرم سوم امکان عظیمی برای انسان‌ها برای به اشتراک‌گذاری دارایی‌هایی قابل تسهیم به وجود آمده است. اقتصاد شراکتی اکنون به اکوسیستمی عظیم مبدل شده است. در چارچوب این اکوسیستم اقتصادی-اجتماعی، اشخاص حقیقی و حقوقی زیادی می‌توانند دارایی‌های فیزیکی و حتی غیرفیزیکی (فکری) خود را به اشتراک بگذارند.

پلت‌فرم‌هایی چونAirbnb، Parkatmyhouse و Streetbank از جمله کسب و کارهای موفق در زمینه‌ اقتصاد شراکتی هستند. Airbnb به افراد این امکان را می‌دهد تا مکان‌های اقامتی را به اشتراک بگذارند. یکی از مهمترین مشکلات شهروندان شهرهای بزرگ یافتن پارکینگ در روزهای شلوغ است. Parkatmyhouse به‌عنوان یک پلت‌فرم نوآورانه به شهروندان این امکان را می‌دهد تا در صورت داشتن یک پارکینگ خالی آن را با افرادی که نیازمند جای خالی برای پارک اتومبیل‌شان هستند به اشتراک بگذارد. ساکنان یک مجتمع از اقلامی که می‌توانند با هم به اشتراک بگذارند، مطلع نیستند. چاره‌ این مشکل در پلت‌فرم Streetbank نهفته است. این پلت‌فرم به همسایه‌ها امکان می‌دهد تا برخی از دارایی‌های قابل تسهیم خود را به اشتراک بگذارند.

پلت‌فرم سوم امکانات خاصی را برای انسان‌ها به ارمغان آورده است. به اشتراک‌گذاشتن داشته‌ها عمده‌ترین پیامدی‌ است که می‌توان برای این پلت‌فرم متصور شد. امروزه گوشی‌های هوشمند به جزءلاینفکی از زندگی بسیاری از انسان‌ها تبدیل شده‌اند. فناوری‌های اجتماعی هم رابطه‌ انسان‌ها را بیش‌ از پیش آسان کرده‌اند. تعاملات روزافزون انسان‌ها‌ با یکدیگر و ماشین حجم خیره‌کننده‌ای از داده را ایجاد کرده است. فضای ابری مشکل‌ ذخیره‌سازی اطلاعات را رفع کرده است. تمامی این‌ چهار عامل در کنار هم شکل جدیدی از پلت‌فرم را به وجود آورده‌اند. پلت‌فرمی که به مدد آن، انسان‌ها می‌توانند بیش از هر دورانی دارایی‌های قابل‌ تسهیم خود را به اشتراک بگذارند و زمینه‌های جدیدی از کسب و کار را ایجاد کنند.