لیدا ایاز: آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد اعتبارات تحقیق و توسعه در لایحه بودجه سال ۹۶ افزایش ۱۰ درصدی داشته و به حدود ۶۴ هزار میلیارد ریال رسیده است. رقمی که معادل حدود ۷۳/ ۱ درصد از بودجه عمومی دولت است که با اضافه کردن هزینه پژوهشی شرکت‌های دولتی و اعتبارات تحقیق و توسعه در ردیف‌های متفرقه این اعتبارات پژوهشی دولتی به بیش از ۷۵ هزار میلیارد ریال می‌رسد. همچنین برای تحقق سیاست‌های کلی علم و فناوری مبنی بر افزایش بودجه تحقیق و پژوهش به حداقل ۴ درصد تولید ناخالص داخلی تا پایان سال ۱۴۰۴ میزان کل اعتبارات پژوهشی لایحه سال ۹۶ حدود دو برابر شده و به بیش از ۱۵۳ هزار میلیارد ریال می‌رسد.

اعتبارات پژوهشی و فناوری

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که بیش از ۶۴ هزار میلیارد ریال از اعتبارات برنامه‌ای دولت برای تحقیق و توسعه و حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال برای فناوری و نوآوری منظور شده است. همچنین اعتبارات برنامه‌ای تحقیق و توسعه به موازات بودجه سالانه کشور از سال‌های ۹۰ تا ۹۶ افزایش یافته و به حدود ۱۰ درصد رشد رسیده است. بر اساس تصمیم دولت در لایحه بودجه کل کشور اعتبارات بخش‌های پژوهش، فناوری و نوآوری از چند منبع تامین می‌شود که از جمله آنها اعتبارات برنامه‌ای تحقیق و توسعه، هزینه امور پژوهشی شرکت‌های دولتی و موسسات وابسته به دولت و اعتبارات تحقیق و توسعه در ردیف‌های متفرقه است.

وضعیت تامین اعتبار

بر اساس این گزارش اعتبارات برنامه‌ای تحقیق و توسعه در لایحه بودجه ۹۶ نسبت به بودجه ۹۵ حدود ۱۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین بررسی دقیقی درباره وضعیت بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت از قانون بودجه سال ۹۰ تا لایحه سال ۹۶ انجام شده و بر اساس آن مجموع اعتباراتی که برای این شرکت‌ها برای هزینه کرد در امور پژوهشی در نظر گرفته شده است که در لایحه سال ۹۶ نسبت به قانون بودجه سال ۹۵ با ۲۰ درصد کاهش روبه‌رو بوده و از ۹.۵۹۶.۱۵۳ میلیون ریال به ۷.۶۶۹.۳۵۲ میلیون ریال کاهش یافته است.بر اساس آمار ۷۵ درصد از کل بودجه پژوهشی شرکت‌های دولتی به ۱۷ شرکت اختصاص دارد که سهم شرکت سهامی پژوهش و فناوری پتروشیمی ۲۵ درصد از کل بودجه پژوهشی شرکت‌های دولتی را به خود اختصاص داده است. همچنین بیشترین کاهش در هزینه امور پژوهشی سازمان صنایع دفاع نیز دیده می‌شود که از ۴۵.۰۰۰.۰۰۰ میلیون ریال در بودجه ۹۵ به ۱۰۰۰۰۰۰ میلیون ریال در لایحه بودجه ۹۶ کاهش یافته است.

اعتبارات فناوری

اما اعتبارات نوآوری در لایحه بودجه سال ۹۶ نسبت به امسال ۹۵، ۱۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد که از ۹.۲۷۸.۱۷۸ میلیون ریال در قانون بودجه سال ۹۵ به ۱۰.۲۴۲.۴۹۴ میلیون ریال در لایحه بودجه سال ۹۶ رسیده است. با این افزایش در مجموع، سرجمع اعتبارات تحقیق و توسعه نوآوری در لایحه بودجه سال ۹۶ حدود ۵/ ۷ درصد افزایش داشته است. همچنین سهم کل اعتبارات پژوهشی و همچنین نوآوری از بودجه کل کشور در سال‌های ۹۵ و ۹۶ نشان می‌دهد که مقدار این اعتبارات در لایحه بودجه سال ۹۶ از ۷۵.۲۱۵.۸۸ به ۱۵۳.۵۸۸.۴۸۸ میلیون ریال افزایش رسیده است. اما یکی از نکات مثبت در لایحه بودجه ۹۶ بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس یک دستور مرتبط با پژوهش و فناوری در لایحه بودجه سال ۹۶ است که بر اساس آن دولت تاکید می‌کند کاهش اعتبارات پژوهشی توسط دستگاه‌های اجرایی ممنوع است.

توجه به تامین اعتبارات

با وجود همه اهمیتی که دولت در لایحه بودجه ۹۶ به امر تحقیق و توسعه و فناوری داده است، اما گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که نحوه تامین این اعتبارات مبهم است و انتظار نمی‌رود اعتبارات یادشده به‌طور کامل و مناسب تخصیص یابد. این گزارش همچنین درباره تامین اعتبار صندوق نوآوری و شکوفایی اعلام کرده که در لایحه بودجه سال ۹۶ پیش بینی شده برای صندوق ۲۰۰ میلیون دلار است که نسبت به قانون بودجه ۹۵ بدون تغییر باقی مانده است. تا آبان ماه سال ۹۵ در مجموع ۱.۴۳۳ میلیارد تومان از سرمایه اولیه صندوق نوآوری و شکوفایی(که ۳۰۰۰ میلیارد تومان است) تادیه شده است؛ به عبارتی دیگر هنوز سرمایه اولیه صندوق نوآوری و شکوفایی که قرار بود ظرف مدت سه سال تامین شود، (از زمان تصویب اساسنامه در شهریورماه سال ۹۰) تامین نشده است. این درحالی است که تعداد شرکت‌های دانش بنیان در حال افزایش بوده و به حدود ۲۷۳۳ شرکت رسیده است. نکته دیگری که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بر آن تاکید می‌کند نحوه هزینه کرد اعتبارات صندوق نوآوری و شکوفایی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بر اساس این گزارش به علت گسترش ساختار و تشکیلات اجرایی صندوق، فرآینده بررسی طرح‌ها و اعطای تسهیلات حمایتی از سوی آن کند و زمانبر است و موجب شده برخی از شرکت‌های دانش بنیان دریافت تسهیلات از نظام بانکی را با وجود هزینه‌های بالاتر، به حمایت صندوق ترجیح دهند.

بررسی وضعیت پژوهش، فناوری و نوآوری در لایحه بودجه 96