سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان:
هدف ساماندهی بازار فقط اپل نبود
لیدا ایاز: از چند ماه گذشته بحث ساماندهی بازار موبایل و کامپیوتر بیش از گذشته مورد تاکید مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت و مراجع نظارتی کشور قرار گرفته است. بازاری که گفته می‌شود، دست به دست شدن کالای قاچاق در آن خسارت گسترده‌ای به اقتصاد کشور وارد کرده است. بحث ایجاد نمایندگی برندهای محبوب و معتبر در داخل کشور که هیچ‌گاه نمایندگی در ایران نداشته‌اند نیز از منظر تامین قطعات و ارائه خدمات پس از فروش در چند ماه گذشته از زبان مسوولان زیاد شنیده شد. در ادامه موضوع اعطای نمایندگی رسمی به برندهایی همچون اپل هرچندباعث نشد که این شرکت به یک شرکت ایرانی نمایندگی رسمی بدهد اما بازار کالاهای این برند را تحت‌الشعاع قرار داد. شاید این موضوع باعث شد مسوولان در نهایت به این تصمیم برسند که فعلا روی ایجاد نمایندگی برندهایی چون اپل سختگیری بیشتری نشان ندهند. در گفت‌وگو با مدیرکل دفتر نظارت بر خدمات زیربنایی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان موضوع خدمات پس از فروش کالاهای تکنولوژی را مورد بحث قرار داده‌ایم که می‌خوانید.
در چند ماه گذشته موضوع ایجاد نمایندگی برندهای مشهور که در ایران نمایندگی ندارند، زیاد مطرح شده و مرتبا هم نام اپل به میان آمده است و همین باعث افزایش قیمت محصولات این برند در بازار شده، پرسش این است که نتایج مطرح شدن چنین طرح‌هایی در بازار پیش از اعلام آن پیش‌بینی شده بود؟
در بحث مربوط به اعطای مجوز به شرکت‌های بدون نمایندگی فروش رسمی در ایران مساله مورد بحث تنها اپل یا آی‌فون نبود بلکه موضوع ساماندهی برخی از نشان‌های تجاری تلفن همراه در ایران است که نمایندگی ندارند، به این معنا که متقاضی در داخل کشور برای اخذ نمایندگی از شرکت خارجی وجود دارد اما آن شرکت خاص به دلایلی حاضر به اعطای نمایندگی به متقاضی‌ها نشده است. بنابراین در مجموع باید گفت که برخی از نشان‌های تجاری چه گوشی و چه کالاهای دیگر که در ایران امکان قبول نمایندگی ندارند تاکنون به‌صورت قاچاق وارد کشور شده است و به دلیل محبوبیت آن نشان در کشور مردم کالای مورد نظر را می‌خریدند اما این خرید و فروش بدون قواعد نظام‌مند و بی‌حساب و کتاب انجام می‌شده و نسبت به خدمات پس از فروش، ضمانت و گارانتی آن محصول هیچ رصدی هم انجام نمی‌شده است.
ما معتقدیم این حق مردم ما نیست که گوشی با مبالغ بالا بخرند و بعد از خرید با مشکل مواجه شوند و کسی پاسخگو نباشد. بنابراین تصمیم بر این گرفته شد که محصولات این برندها که در ایران با اقبال عمومی مواجه هستند از مجاری قانونی ثبت سفارش و فعال شوند و مالیات و عوارض گمرکی‌شان پرداخت شود و از نظر خدمات پس از فروش نیز ساماندهی شوند. بر همین اساس نیز تصمیم وزارت صنعت در ماه‌های اخیر بر این بوده است برندهایی که امکان ثبت نمایندگی ندارند که یکی ازآن برندها اپل است، به واسطه شرکت‌های مورد تایید سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان با تاییدیه گرفتن از مراجع قانونی کالای مورد نظر را وارد کنند و همچنین به مصرف‌کنندگان خدمات پس از فروش نیز ارائه دهند.
شرایطی که سازمان حمایت برای این شرکت‌ها قائل شده است تا بتوانند پس از احراز آن اقدام به واردات این کالاها کنند، چیست؟
این شرکت‌ها باید تضمین بدهند که حقوق مصرف‌کننده را به‌طور دقیق رعایت می‌کنند. همچنین این شرکت‌ها پس از تایید از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان به معاونت امور اقتصادی وزارت صنعت و سپس به سازمان توسعه تجارت معرفی می‌شوند تا بتوانند اقدامات رسمی ثبت سفارش از مجاری قانونی را انجام دهند. در اینجا باید تاکید کنم که در این زمینه صرفا برند اپل نیست که چنین وضعیتی در بازار ایران دارد بلکه یکی از آنها اپل است. بنابراین شرکت‌ها پس از ثبت سفارش متعهد به انجام خدمات پس از فروش و اعطای گارانتی می‌شوند. بنابراین این شرکت‌ها با ارائه تقاضا به سازمان حمایت ادعا می‌کنند که توانایی واردات کالای برند موردنظر را دارند و می‌توانند خدمات پس از فروش ارائه بدهند. بعد از بررسی شاخص و مدارک و ارزیابی آنها از سوی سازمان حمایت در صورت تایید به معاونت امور اقتصادی وزارت بازرگانی برای بررسی دیگر صلاحیت‌ها ارجاع داده می‌شوند.
به نظر می‌رسد پیش از اقدام به واردات این کالاها شرکت‌ها باید آماده‌سازی‌هایی را نیز در این زمینه داشته باشند، زیرساخت‌های مدنظر سازمان حمایت در این‌باره چه چیزهایی است؟
بله، باید زیرساخت‌های این کار آماده شود. به‌عنوان مثال برای این کار نیاز به نیروی متخصص و ابزارهای مخصوص است که اگر گوشی نیاز به تعمیر پیدا کرد این کار با نظارت و تخصص کافی انجام شود. این شرکت‌ها همچنین باید از توانایی مالی خوبی برای واردات این کالاها برخوردار باشند و همچنین شعبه‌های خود را در سطح کشور توسعه دهند تا چرخه خدمات پس از فروش را در کل کشور تامین کنند و ادامه دهند. همچنین واردات این کالا نباید از مسیر واسطه و دلال صورت بگیرد و همچنین خدمات پس از فروش این محصولات باید با ویژگی‌ها و ضوابط کشورما منطبق باشد. نمایندگی‌ها باید دارای کانال‌های مختلف ارتباط با مشتری مانند وب‌سایت، سیستم پاسخگویی تلفنی و فرآیند نظرسنجی از مشتریان باشند تا در عرصه عمل بتوانند جوابگوی مصرف‌کنندگان باشند.
تاکنون چند شرکت درخواست مجوز در این خصوص را به شما ارائه داده اند؟
درخواست‌های متعدد ارائه شده اما تا کنون ۱۸شرکت به وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت معرفی شده است.
آیا شما خوش‌بین هستید که با این اقدامات برندهایی که قصد دایر کردن نمایندگی در ایران را ندارند، به بازار ایران اعتماد کنند و کم‌کم راه تاسیس نمایندگی‌شان در کشور هموار شود؟
به محض آنکه شرکت مادر به شرکت‌های متقاضی تاییدیه بدهد، ما آن را بررسی خواهیم کرد ولی تا زمانی که شرکت‌های مادر به دلایلی تمایلی به ایجاد نمایندگی ندارند بدون ساماندهی مشخص این کالاها به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند. به همین دلیل ما می‌خواهیم با این کار به سمت ساماندهی بازار گوشی‌های موبایل و برندهایی برویم که امکان دایر کردن نمایندگی ندارند. در نتیجه این کار هم از حجم عرضه کالای قاچاق کاسته می‌شود و همچنین بعد از اجرای طرح رجیستری نیز گوشی‌های قاچاق امکان عرضه در سطح بازار را نخواهند یافت.
هرچند که سیستم تجاری شرکت‌های بزرگی همچون اپل این گونه است که در بسیاری از کشورها نمایندگی فروش ندارد و این منطقی است که هر بنگاه سیاست اقتصادی خاص خودش را داشته باشد بتواند تعیین کند که در کدام کشورها نمایندگی ایجاد کند یا نه. در این مورد نگاه ما به مصرف‌کننده داخل کشور است و تا زمانی این کالاها در ایران وجود دارند بنابراین مردم نیز باید از مزایای خدمات پس از فروش آن بهره‌مند شوند. ما به‌عنوان حامی مصرف‌کننده باید زمینه‌ای را فراهم کنیم که مزایای گارانتی ایجاد شود و در بحث واردات نیز با ایجاد مجاری قانونی کاری کنیم که قاچاق آن کالا هرچه بیشتر کاهش پیدا کند.
بحث دیگر ساماندهی کالاهای کامپیوتری در بازار ایران است که چند سالی است مورد تاکید اتحادیه رایانه و سازمان‌های بازرسی قرار گرفته است. نظارت‌هایی که سازمان حمایت در این خصوص اعمال می‌کند، چگونه است؟
همان‌طور که می‌دانید برای بازار قطعات کامپیوتر در داخل کشور عطش زیادی وجود دارد و تقاضا در این عرصه به شدت بالا است از سوی دیگر این بازار مختص به کامپیوتر نیست بلکه استفاده از قطعات جانبی هم همیشه مورد استفاده است. از جمله کالاهای مهم و مخصوص در این حوزه نوت بوک، تبلت و لپ‌تاپ است و به‌رغم اینکه این بازار با تقاضای فراوانی روبه‌رو است اما اکثر قریب به اتفاق برندهایی که در این بازار می‌بینیم نمایندگی رسمی ندارند و همین موضوع هم باعث شده تا در حوزه گارانتی و خدمات مشکلاتی به وجود بیاید و در سال‌های اخیر کارت‌های گارانتی بدون پشتوانه فنی ارائه شوند. به‌طور مثال در گذشته مصرف‌کننده قطعه‌ای را خریداری می‌کرد و در صورت تمایل به او کارت گارانتی داده می‌شد، اما این کارت‌ها اکثر دارای شماره و آدرس جعلی بودند و وجود خارجی نداشتند؛ در اینجا مصرف‌کننده در صورت نیاز به خدمات پس از فروش متضرر می‌شد، اما خوشبختانه اقدامات لازم برای ساماندهی کارت‌های گارانتی انجام شده است.
شرکت‌ها پس از ارزیابی اولیه درباره ضوابط اجرایی صدورکارت ضمانت در سازمان حمایت مجوز لازم را به‌عنوان شرکت ارائه‌دهنده کارت ضمانت و خدمات پس از فروش دریافت می‌کنند. با چنین روندی اگر مصرف‌کننده با مشکلی مواجه شود، می‌داند که باید به کجا مراجعه کند و در صورتی که شرکت‌ها در این زمینه به تعهدات خود عمل نکنند با ابطال مجوزشان روبه‌رو می‌شوند. به نظر می‌رسد در یک سال گذشته با این روند وضعیت بازار کامپیوتر بسیار بهتر شده و صدور کارت‌های بدون پشتوانه کاهش یافته است.
بعد از اجرای این طرح چه تعداد از شرکت‌هایی را که کارت‌های جعلی گارانتی صادر می‌کردند، شناسایی کردید؟
آمار مشخصی وجود ندارد؛ چراکه برخورد‌های سلبی انجام نشد بلکه با اقدامات ایجابی که صورت گرفت این افراد خود به خود از بازار بیرون رفتند و شرکت‌هایی وارد این عرصه شدند که توانایی انجام این کار را دارند؛ بنابراین با وجود چنین ساماندهی کارت‌های نامعتبر از ادامه فعالیت باز ماندند.
در این خصوص مناقشه‌ای بین اتحادیه رایانه و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران هم صورت گرفت و هر یک ادعا کردند برای ساماندهی این بازار صلاحیت لازم را دارند، شما کدام یک از این دو مرجع را مورد تایید می‌دانید؟
به نظر من هیچ مناقشه‌ای بین اتحادیه رایانه و سازمان نظام صنفی نبود بلکه این دو نهاد قانونی هریک شرکت‌های مجموعه کاری خود را دارند که از اعضای صنف رایانه محسوب می‌شوند بنابراین مغایرتی ندارد که کدام نهاد معرفی نامه تایید شده شرکت‌ها را به سازمان حمایت ارائه دهند. ما با هر دوی این نهادها ارتباط داریم به شرکت‌های مورد تایید آنها هم تاییدیه می‌دهیم کما اینکه سازمان حمایت تا این لحظه به شرکت‌های زیادی را برای فعالیت در بازار گارانتی و خدمات پس از فروش مورد تایید قرار داده است.
ارسال نظر