بازی رایانه‏ای در ایران آخر و عاقبت دارد؟

بازی‏سازی در ابتدا با بازی‏های کامپیوتری شروع شد و در سال‏های اخیر شکل موبایلی به خود گرفت، خصوصا در ایران که این بازی‏ها اغلب به‌دلیل وجود بازی‏های خارجی با قیمت پایین، توجیه اقتصادی ندارند، اما اینکه چه اقداماتی برای پیشرفت این بازی‏ها صورت گرفته و آیا این حوزه توانسته از تمامی ظرفیت‏های خود استفاده کند، سوالی است که با پاسخ‏های متفاوتی همراه است. به گزارش «ایسنا» مهرداد آشتیانی، معاون حمایت بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای معتقد به طی حالت گذار صنعت بازی ایرانی است، زیرا در سال‏های گذشته عمده این صنعت به سمت بازی‏های رایانه‏ای شخصی بود که در رقابت با بازی‏های خارجی پرهزینه قرار داشته و با قیمت پایین عرضه می‏شد که کار را برای بازی‏های رایانه‏ای ایرانی دشوار کرد. در نهایت، با رشد صنعت بازی‏های موبایلی و دستگاه‏های همراه هوشمند، صنعت بازی‏های رایانه‏ای ایران هم به سمت موبایل گرایش پیدا کرد که قابلیت عرضه به صورت قانونی و با رقم‏های بین‏المللی در فروشگاه‏های موبایلی را داشته و به‌دلیل رعایت کپی‏رایت بازی‏های خارجی در این فضا، رقابت برای بازی‏سازهای ایرانی وضعیت بهتری دارد.

امیرحسین فصیحی، یک فعال بازی‏ساز نیز ضمن تایید وجود دو نوع بازی کامپیوتری و موبایلی که البته در سال‏های اخیر به‌دلیل مشکلات پخش سی‏دی‏های بازی در ایران نقش بازی کامپیوتری بسیار کمرنگ شده، معتقد است نباید اجازه دانلود غیرقانونی به بازی‏های خارجی داده شود و در واقع تا وقتی کپی‏رایت در ایران رعایت نشود این مساله راه‏حلی ندارد و مسائل را سخت‏تر می‏کند. فصیحی که مدیرعامل یک شرکت بازی‏سازی است، دلیل عدم پخش بازی‏های ایرانی توسط شرکت‌های پخش بازی‏ها را تمایل ناشران به دانلود و فروش بازی‏های خارجی می‏داند که اگرچه این کار نوعی دزدی محسوب می‏شود، اما سود زیادی دارد، در صورتی که برای خرید و پخش بازی‏های ایرانی باید پول بپردازند. صنعت بازی‏سازی موبایلی به‌دلیل وجود سیستم‏های فروش و پخش فروشگاه‏های موبایلی که تولیدکننده مستقیما می‏تواند بازی خود را به مخاطب بدهد و مخاطب بازی را به صورت دانلودی بخرد، رشد بیشتری داشته ولی به اعتقاد فصیحی اینکه بازی‏سازی در ایران فقط منحصر به بازی‏های موبایلی شده خوب نیست، زیرا بازی‏های کامپیوتری نیز یک فرصت جدی مغفول هستند.

فصیحی به‌عنوان یک بازی‏ساز، قوانین موجود را سد راه بازی‏سازها نمی‏داند و می‏گوید: هر فرد خلاق با یک سیستم معمولی می‏تواند اقدام به ساخت بازی موبایلی کند و با ارائه کار خوب، انتظار فروش داشته باشد. همچنین استقبال گیمرها از بازی‏های موبایلی داخلی بد نیست و در فروشگاه‏های موبایلی مانند کافه‏بازار هم با وجود اینکه بازی خارجی کم نیست، بازی‏های ایرانی موفق به‌دلیل محتوای ایرانی شرایط خوبی دارند و بازی‏سازها می‏توانند برای بازی‏های موبایلی و کامپیوتری چشم‏انداز خارج از ایران هم داشته باشند، بنابراین اگرچه موفقیت یک بازی دشوار است، اما نشدنی نیست. معاون حمایت بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای برگزاری مزایده‏ برای انحصار فروش بازی‏های خارجی توسط ناشران را راهی برای با حمایت از بازی‏های ایرانی می‏داند، زیرا ناشران تنها با انتشار بازی‏های داخلی می‏توانند حق توزیع انحصاری یک بازی خارجی را داشته باشند که به‌دلیل مشخصه اقتصادی برای ناشران جذاب است و اگر تا چند سال پیش هیچ ناشری مایل نبود بازی ایرانی در بازار عرضه کند، الان با هجوم ناشران برای حمایت و نشر بازی‏های ایرانی مواجه شدیم. اما در مقابل، فصیحی معتقد است ایجاد این انحصار برای پخش بازی‏های خارجی که اجازه پخششان توسط ما وجود ندارد، رانت را بیشتر و شرایط را سخت‏تر می‏کند و حمایت از این شبکه‏های پخش هم دردی را درمان نمی‏کند، بلکه کاری که دولت بخواهد برای شکل‏گیری بازی‏سازی کامپیوتری انجام دهد، این است که جلوی پخش غیرقانونی بازی‏های خارجی را بگیرد.

مهرداد آشتیانی از اشتیاق سرمایه‏گذارهای خصوصی در حوزه صنعت بازی‏سازی می‏گوید و معتقد است سرمایه‏گذاری در صنایع فناوری کاری پرریسک است و صنعت بازی‏سازی مثل همه صنایع های‏تک در دنیا، ضریب موفقیت بالایی ندارد، یعنی ۸۰ درصد محصولاتش با شکست مواجه می‏شوند، اما آن موفقیت۲۰ درصد باقی‌مانده به حدی است که می‏توانند سرمایه بزرگی را به تولیدکننده‏ها و سرمایه‏گذاران برگردانند. تاکید آشتیانی بر اشتیاق سرمایه‏گذاران خصوصی در شرایطی است که فصیحی از وضعیت سرمایه‏گذاری در حوزه بازی‏های داخلی راضی نیست و می‏گوید در این زمینه سرمایه‏گذار خصوصی خیلی کم است و اگر تولیدکننده بخواهد با سرمایه خودش بازی تولید کند، برایش دشوار است. او موانع سرمایه‏گذاری در حوزه بازی‏سازی را نداشتن دانش تخصصی می‏داند و همچنین معتقد است این مساله که از بازار ایران هم می‏توان کسب درآمد کرد، باید رسانه‏ای‏تر شود. همچنین آشتیانی درباره حمایت‌ها از بازی‏سازها می‏گوید: تلاش بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای این است که حمایت‏های مالی خود را به سمت حمایت‏های غیرنقدی مثل بسته‏های زیرساختی و غیره ببرد، اما یکی از ارکان حمایتی ساخت بازی حمایت مالی یا نقدی است و بنیاد تعاملاتی با ارگان‏هایی که بودجه‏های مناسبی برای حمایت از صنعت داخلی در اختیار دارند داشته است و توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و همچنین وزارت ارتباطات از طریق وام وجوه اداره‏شده به بازی‏سازها کمک نقدی می‏شود.

اما فصیحی معتقد است هیچ جای دنیا دادن وام به‌خصوص برای بازی‏سازی راه‏حل مناسبی نیست، زیرا وام یعنی ریسک چندبرابری روی دوش بازی‏ساز و تولیدکننده. بلکه بازی‏سازی باید سرمایه‏گذار خصوصی داشته باشد که روی چند پروژه سرمایه‏گذاری کند تا موفقیت حداقل یک مورد از پروژه‏ها، پروژه‏های ناموفق را جبران ‏کند و تولیدکننده و سرمایه‏گذار متضرر نشوند. این فعال بازی‏ساز پرداخت وام را حمایت نمی‏داند و می‏گوید: برای حمایت از بازی‏سازها باید پروژه‏ها را به صورت علمی بررسی کنند و در پروژه‏ها شریک شوند، کاری که خود بنیاد ملی‏ بازی‏های رایانه‏ای قبلا انجام می‏داد و علاوه‌بر فعالیت‏های زیرساختی بنیاد مانند برگزاری رویداد و نمایشگاه، باید سازمان‏های خصوصی وجود داشته باشند که حاضر به سرمایه‏گذاری شوند. در نهایت، کارشناسان معتقدند چگونگی شرایط بازی‏ها در ایران در حال حاضر برای توسعه‏دهندگان بیشتر حالت شهودی دارد و برای درک میزان موفقیت به آماری در این زمینه نیاز است. به این منظور بنیاد ملی بازی‏های رایانه‏ای واحدی به اسم پژوهش بازار به وجود آورده، تا با اعلام آمار دقیق وضعیت صنعت بازی را مشخص کند و این ارقام تحت یک کتابچه به اسم «صنعت بازی‏های رایانه‏ای ایران» چه برای سرمایه‏گذارهای خارجی و چه برای سرمایه‏گذارها و پلیرها و بازیگران مطرح داخلی منتشر می‏شود.