نداشتن چهره مناسب و غیرکاربردی بودن
حلقه مفقوده سایت‌های دولتی
لیدا ایاز: برای انجام یک کار اداری ملزم هستید که به سایت اداره مربوطه مراجعه کنید تا برخی از اطلاعاتتان را از آنجا استخراج کنید، اما تا چه حد این سایت‌ها کاربردی و قابل استفاده است؟ این سوالی است که اغلب کاربران بعد از یک پروسه ناموفق استفاده از سایت‌های متعلق به ادارات و سازمان‌های دولتی از خود می‌پرسند. این دسته از سایت‌ها اغلب شکل و قالب شبیه به هم دارند به این دلیل که گفته می‌شود مسوولان ادارات دولتی برای طراحی و راه‌اندازی سایت‌های خود از قالب‌های کلیشه‌ای و یکسانی استفاده می‌کنند که به روز نیست.
لیدا ایاز: برای انجام یک کار اداری ملزم هستید که به سایت اداره مربوطه مراجعه کنید تا برخی از اطلاعاتتان را از آنجا استخراج کنید، اما تا چه حد این سایت‌ها کاربردی و قابل استفاده است؟ این سوالی است که اغلب کاربران بعد از یک پروسه ناموفق استفاده از سایت‌های متعلق به ادارات و سازمان‌های دولتی از خود می‌پرسند. این دسته از سایت‌ها اغلب شکل و قالب شبیه به هم دارند به این دلیل که گفته می‌شود مسوولان ادارات دولتی برای طراحی و راه‌اندازی سایت‌های خود از قالب‌های کلیشه‌ای و یکسانی استفاده می‌کنند که به روز نیست. در این سایت‌ها کاربر به سختی می‌تواند تشخیص دهد موضوع مورد نظرش را چگونه باید بیابد و دنبال کند. لایه‌های پیچیده طراحی شده در اغلب موارد موجب سردرگمی افراد می‌شود تا آنجا که می‌توان به نمونه‌های بی‌شماری از مراجعه مردم به مراکز خدمات کامپیوتری و کافی‌نت‌ها اشاره کرد که افراد برای ثبت نام مواردی همچون کارت سوخت، دریافت یارانه، ثبت اظهارنامه مالیاتی و بسیاری موارد این دست، حاضر به صرف پول و زمان بیشتری هستند تا از دردسر سردرگمی استفاده از سایت‌های دولتی خلاص شوند. اگرچه طی ۱۰ سال اخیر استفاده از خدمات دولتی روی اینترنت شتاب زیادی گرفته اما با این حال هنوز بسیاری از کاربران میانسال و سالخورده‌ای وجود دارند که قادر به استفاده از ساده‌ترین برنامه‌های کامپیوتری نیستند و در این رهگذر غیرکاربردی بودن سایت‌های دولتی نیز مزیدی بر علت شده تا گرهی که می‌تواند با دست باز می‌شود، با دندان هم باز نشود.
کاربردپذیری؛ حلقه مفقوده
آنچه کارشناسان اغلب درباره آن انتقاد می‌کنند کاربردپذیری نامناسب سایت‌های دولتی است. کاربردپذیری همه آن چیزی است که نشان می‌دهد استفاده از یک محصول تا چه اندازه آسان و راحت است و آن محصول برای کاربر کاربردی است. به‌طور کلی کاربردپذیری نشانگر عملکرد یک محصول است که باعث رضایت کاربر می‌شود و افزایش بهره‌وری را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. اما چرا مدیران دولتی با چنین واژه‌هایی بیگانه‌اند و کمتر از متخصصان حرفه‌ای طراحی وب و کاربردپذیری استفاده می‌کنند؟ طراحانی که بیشتر از هرکسی می‌دانند چه نکاتی برای کاربردی کردن یک سایت برای کاربرانش ضروری است و چرا سایت‌های دولتی از تنظیمات غیرکارشناسی و طراحی پیچیده رنج می‌برند. محسن طالب، کارشناس طراحی وب در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «در حوزه پروژه‌های مربوط به آی‌تی معمولا ضرب‌المثل رایجی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر می‌خواهید پروژه‌ای با پول کلان و کار کم به دست بگیرید بروید دنبال پروژه‌های دولتی. چراکه در این پروژه‌ها اغلب افراد به دنبال جنبه مالی قضیه هستند تا چهره مناسب و کاربردی بودن آن. این دست از پروژه‌ها در ذات خود پول‌های کلان دارند و معمولا مسوولان حکومتی هم به دلیل ناآگاهی و سلیقه ضعیف‌شان سراغ متخصصان یا تیم‌هایی که نیروهای خوبی در اختیار دارند، نمی‌روند.»
به گفته او با چنین ویژگی‌هایی افراد متخصص و طراحان حرفه‌ای وب کمتر حاضر به پذیرفتن این دست پروژه‌ها می‌شوند. او اضافه می‌کند: «تیم‌های حرفه‌ای آی‌تی معمولا قبول نمی‌کنند چنین پروژه‌هایی را انجام دهند، پروژه‌هایی که به اصطلاح می‌خواهند سر و ته‌اش را هم بیاورند و کسی اهمیتی برای کیفیت کار قائل نیست. طراحان وب عموما افراد اخلاق‌مدار و با سوادی هستند که وارد این دست از پروژه‌ها نمی‌شوند و در عوض سراغ پروژه‌های کوتاه‌مدت، جذاب و با ارزش افزوده می‌روند تا بتوانند آن را به‌عنوان گزینه خوب در رزومه کاری خود بیفزایند.» طالب می‌گوید برای این افراد به هیچ وجه افتخار نیست که بگویند سایت فلان ارگان دولتی و پرکاربرد را طراحی کرده‌اند. او با اشاره به اینکه سلیقه نامناسب مدیران دولتی در این زمینه یکی از مهم‌ترین دلایل افت پروژه‌ها است، می‌گوید: «مشکل اصلی نوع نگاه مدیرعامل‌های سازمان‌های دولتی است، چراکه این افراد مدام سعی می‌کنند در تصمیم‌گیری‌ها دخالت کنند و خود را صاحب نظر می‌دانند تا در ریزترین مسائل نظر بدهند. به‌عنوان مثال رئیس سازمان به خودش اجازه می‌دهد از لحاظ گرافیکی در طراحی سایت اظهار نظر کند، این درحالی است که مدیران بخش‌های خصوصی به مدیر فنی و کارگردان گرافیکی و هنری سایت کاملا اعتماد دارند و به‌طور علنی عنوان می‌کنند که سلیقه گرافیکی‌شان در حدی نیست که بخواهند اظهارنظر کنند.» او اضافه می‌کند: «تجربه شخصی‌ام نشان داده که باید تفکر و سلیقه عامه مردم در طراحی و گرافیک را ارتقا داد. مردم ما اغلب از دیدن گرافیک قوی محروم هستند و همین موضوع باعث می‌شود سلیقه گرافیکی‌شان رشد نکند، این درحالی است که در کشورهای دیگر خیلی از کارها از جمله پروژه‌های طراحی و گرافیک به‌صورت حرفه‌ای انجام می‌شود و همین امر هم قدرت سلیقه و تفکر مردم را پرورش و ارتقا می‌دهد.»
الزام به ارائه خدمات باکیفیت
چندی پیش برای ارائه مدارک خبرنگاری به یک سایت دولتی متوجه شدم برای اسکن کردن مدارک و ارسال آن به سایت فقط باید از مرورگر اینترنت اکسپلورر استفاده کنم. مرورگری که تقریبا دیگر استفاده از آن در دنیای مجازی منسوخ شده، اما چون طراح سایت از قدیمی‌ترین پلت‌فرم‌ها برای طراحی این سایت استفاده کرده بود و هیچ تصمیمی هم مبنی بر به‌روزرسانی سایت اداره مربوطه وجود نداشت، این کار انجام شد اما به سختی. هاشمی رمضانی، یک کارشناس حوزه وب است که به همین موضوع اشاره می‌کند. او به « دنیای اقتصاد» می‌گوید: «مشکل اغلب سایت‌های دولتی این است که شما مجبور هستید با مرورگر اینترنت اکسپلورر که یک مرورگر قدیمی است آن سایت را باز کنید و خدمات بگیرید؛ چراکه این سایت‌ها به ندرت به روز رسانی انجام می‌دهند. این سازمان‌ها اغلب به واسطه لابی‌هایی که با یکدیگر دارند به روش‌های یکدیگر نگاه می‌کنند و در واقع از کارشناسانی استفاده می‌کنند که متدهای قدیمی و چند سال پیش را به کار می‌گیرند.» به گفته او برای این دست از سازمان‌ها مسائلی همچون زیبایی گرافیکی و راحت تر کار کردن کاربران اهمیتی ندارد در حالی که همین قابلیت‌ها در شرکت‌های شخصی و خصوصی وجود دارد و به راحتی با یک سوم بودجه‌ای که در سازمان‌های دولتی خرج می‌شود می‌توان بهترین طراحی را ارائه کرد.
رمضانی معتقد است هرجا منافع بیشتری در میان باشد پای کسب درآمد بیشتر هم مطرح می‌شود و افراد به منافع مالی شان فکر می‌کنند. او درباره امکان وضع قوانینی که سایت‌های دولتی را ملزم به رعایت چارچوب‌های کاربردپذیری و به روزرسانی می‌کند، می‌گوید: «پیش از هرچیزی این دست از قوانین باید از سوی شرکت‌های آی‌تی برای شرکت‌های دولتی تنظیم شود و درواقع شرکت‌های طراحی خود را ملزم به ارائه کار با کیفیت کنند و با مشخص شدن یک چارچوب واحد شرکت مربوطه ملزم می‌شود با ویژگی تعیین شده کار کند و این کار بیش از همه باید برعهده واحد نظارتی و آی‌تی سازمان یا شرکت‌های دولتی باشد.» اما علاوه بر مشکلات محتوایی و غیرکاربردی بودن سایت‌های دولتی این بار نوک پیکان یکی از مهم‌ترین انتقادات کارشناسان که پیش از این بارها مطرح شده بود، به سمت سایت‌های دولتی است؛ مشکلات امنیتی. برخی از سایت‌های بزرگ دولتی که تا چندی پیش هدف حمله هکرها قرار گرفتند زوایای پنهانی از نا‌امن بودن شان را در فضای مجازی به سبب لو رفتن اطلاعاتشان نشان دادند. تا جایی که یکی از هکرها طی پیامی بعد از غیرفعال کردن یک سایت دولتی به مسوولان توصیه کرد بهتر است پول خود را از کسی که کار طراحی و امنیت سایت را عهده دار بوده، پس بگیرند. به نظر می‌رسد اداره سایت‌های دولتی به بازبینی جدی و ریزبینی دقیق تری نیاز دارد تا کاربردی بودنشان را به اثبات برساند.
ارسال نظر