میراث ۴ دهه نوآوری

اپل سرحال در ۴۰ سالگی

سونیتا سراب‌پور:‌هیچ امکانات کاملی در گاراژی واقع در کالیفرنیا، جایی که اپل در اولین روز ماه آوریل ۱۹۷۶ در آن شکل گرفت وجود نداشت. اما حالا این شرکت که ۴۰ سال پیش توسط استیو جابز افسانه‌ای به همراه استیو وزنیاک و رونالد واین(Ronald Wayne) تاسیس شد، به یکی از شرکت‌های برتر دنیای تکنولوژی و ارزشمندترین برند در جهان تبدیل شده است. در بهار سال ۱۹۷۶ این سه جوان روی یک کامپیوتر که در واقع رویایشان بود کار می‌کردند تا شاید بتوانند انقلاب بزرگ بعدی در صنعت تکنولوژی را رقم بزنند. آنها یک رویا داشتند و به خاطر اشتیاق زیادشان به دنیای تکنولوژی می‌خواستند یک کامپیوتر شخصی واقعی بسازند تا بهتر از نمونه‌های حاضر در بازار باشد؛ که مشتریان تا آن زمان با آن‌ اشنا بودند.

سونیتا سراب‌پور:‌هیچ امکانات کاملی در گاراژی واقع در کالیفرنیا، جایی که اپل در اولین روز ماه آوریل ۱۹۷۶ در آن شکل گرفت وجود نداشت. اما حالا این شرکت که ۴۰ سال پیش توسط استیو جابز افسانه‌ای به همراه استیو وزنیاک و رونالد واین(Ronald Wayne) تاسیس شد، به یکی از شرکت‌های برتر دنیای تکنولوژی و ارزشمندترین برند در جهان تبدیل شده است.در بهار سال ۱۹۷۶ این سه جوان روی یک کامپیوتر که در واقع رویایشان بود کار می‌کردند تا شاید بتوانند انقلاب بزرگ بعدی در صنعت تکنولوژی را رقم بزنند. آنها یک رویا داشتند و به خاطر اشتیاق زیادشان به دنیای تکنولوژی می‌خواستند یک کامپیوتر شخصی واقعی بسازند تا بهتر از نمونه‌های حاضر در بازار باشد؛ که مشتریان تا آن زمان با آن‌ اشنا بودند.

حالا دیگر کمتر کسی است که با داستان موفقیت‌ها و شکست‌های اپل آشنایی نداشته باشد. این شرکت که کارش را از گاراژ قدیمی خانه استیو جابز فقید شروع کرده بود، تا مدتی دیگر به یک ساختمان تازه‌تاسیس که به اعتقاد بسیاری شبیه به سفینه عظیم است منتقل می‌شود. شرکتی که در ابتدای کارش کمتر کسی به موفقیتش باور داشت حالا و به گزارش گاردین، ارزشی معادل ۸/ ۶۲۱ میلیارد دلار دارد و براساس اظهارات مدیرعامل آن یعنی تیم‌کوک «اپل اساس تمام ترازنامه‌های مالی بنگاه‌های تجاری» است. اپل حالا با فروش محصولات گوناگونش در بازار از تلفن‌هوشمند گرفته تا کامپیوترهای شخصی و ساعت‌های هوشمندش سرمایه‌ای برابر با ۲۱۶ میلیارد دلار دارد. اپل در ۴۰ سال گذشته برای موفقیت در دنیای تکنولوژی و تبدیل شدن به یک شرکت پیشرو در این حوزه، فراز و فرود‌های زیادی را طی کرده است و حالا این شرکت در آستانه ۴۰ سالگی خود با چالش‌های جدیدی از جنگ با دولت بر سر حریم شخصی کاربرانش تا ادامه پیشرو بودن در بازار روبه رو است. در ادامه به پنج چالش اپل در آستانه ورود این شرکت به دهه پنجم فعالیتش اشاره خواهیم کرد.

سکون در نرم‌افزار: نیاز به پیشرفت

هر شرکتی که مدیرعامل سابق آن شعارش برای محصولات « این فقط کار می‌کند» (it just works) باشد همین شعار برای بالا بردن سطح توقع مشتریانش کافی‌است. چرا که مشتری تا حد زیادی قبول می‌کند که محصولی که دریافت می‌کند بدون کوچک‌ترین مشکلی کار خواهد کرد. اما این شعار تا حد زیادی برای محصولات نرم‌افزاری اپل باعث ناامیدی شده است. نمونه اخیر آن هم به نسخه جدید سیستم‌عامل iOS باز می‌گردد که چندی پیش منتشر شد. به دنبال باگی که در نسخه ۹.۳ iOS وجود داشت کاربرانی که از گوشی‌های قدیمی آی‌فون استفاده می‌کردند با به روزرسانی سیستم‌عامل گوشی‌شان دچار مشکلات گوناگونی شدند. همین مشکل نیز در ماه ژانویه و با انتشار نسخه جدید مرورگر سافاری دیده شد. مشکلات اپل تنها مربوط به باگ‌های مختلف در نسخه‌های نرم‌افزاری محصولات گوناگونش نمی‌شود. برای مثال نسخه دسکتاپ سرویس iTunes به خاطر رابط کاربری خاص و گاهی پیچیده‌اش مانند یک آهن‌ربا انتقادهای بسیاری را به سمت خود جذب می‌کند. همچنین درست است که اپل به کمک رهبر بزرگ طراحی‌اش یعنی جاناتان آیو توانست در نسخه هفتم iOS تغییرات گسترده و قابل توجه به وجود بیاورد، اما این تغییرات برای تلفن‌های هوشمند ۴ اینچی این شرکت مناسب است و هنوز این شرکت تصمیمی برای ایجاد تغییر در ظاهر iOS برای بهینه تر شدن کارآیی این سیستم عامل با تلفن‌های ۴.۷ و ۵۰۵ اینچی خود نکرده است. ترس اپل برای از دست دادن بازار نرم‌افزار حالا به یک سنت سالانه تبدیل شده است. نگاهی به بخش نرم‌افزاری این شرکت در سرویس‌های مختلف از سرویس ابری iCloud گرفته تا اپل استور و بخش اعلانات (notifications) سرویس Apple Music این سوال را به وجود می‌آورد که حساسیت و دقت همیشگی اپل به جزئیات که شعار مانند «فقط کار می‌کند» را به وجود آورده کجا رفته است؟چالش پیش روی اپل پس از پشت سر گذاشتن ۴۰ سالگی آن هم در زمانی که شرکت‌هایی مانند گوگل، فیس‌بوک و دیگر شرکت‌های بزرگ تکنولوژی را در مقابل خود دارد این است که تعادل خود را در این بازار حفظ کند و با کمک تکنولوژی‌های جدید سرویس‌های نرم‌افزاری نوین و قابل قبولی را در اختیار کاربرانش بگذارد.

مرزهای جدید از محصولات پوشیدنی تا ماشین و واقعیت مجازی

آیا اپل می‌تواند دوباره با یک محصول جدید مانند آی‌فون انقلاب و ضربه حیرت‌آوری را به دنیای تکنولوژی وارد کند؟ سوال عجیبی‌ است، چرا که تصور حضور محصولی که مانند گوشی‌های هوشمند و شخصی بتواند فراگیر شود کمی سخت و غیر قابل باور است. این احتمال وجود دارد که در آینده اپل تجارت خود را براساس خانواده‌ای از محصولات خود رشد دهد که مکمل گوشی‌های آی‌فون هستند. فروش تبلت‌های iPad(و فروش تبلت‌ها به صورت کلی) روبه کاهش است اما با این وجود و براساس گزارش‌های مختلف هنوز این محصول اپل کاربران خود را دارد. این داستان در مورد ساعت هوشمند اپل یعنی Apple Watch نیز هم صدق می‌کند. همچنین به نظر می‌رسد به زودی نیز Apple TV به ابزاری برای سرگرمی کاربران تبدیل شود.اما محصول بعدی چه خواهد بود؟ مدیران اپل به صورت غیر مستقیم به محصول جدید خود که یک ماشین خواهد بود، اشاره می‌کنند. اما اظهار نظر آنها در این خصوص هیچ‌وقت به صورت شفاف نبوده است. برای مثال تیم‌کوک در ماه فوریه ۲۰۱۶ در گفت‌وگویی در این خصوص گفته است: «محصول جدید ما مانند این است که نمی‌دانید در شب کریسمس قرار است چه هدیه‌ای دریافت کنید.» از طراحی گرفته تا تکنولوژی که قرار است در خودروهای پیشرفته اپل مورد استفاده قرار بگیرد، اینکه قرار است خود کاربر رانندگی کند یا از Siri در این زمینه کمک بگیرد از چالش‌های جدید اپل در این زمینه است. اپل توانایی خود را در ساخت محصولات مدرن (مانند iPod و هر محصولی که بعد از این پخش‌کننده موسیقی تولید شد) نشان داده است. به همین خاطر بسیاری منتظر حضور محصولات مدرن‌تری در بخش تلویزیون‌های صفحه‌تخت و دستگاه‌های واقعیت مجازی از سوی اپل هستند.

دقت بیشتر در نزاع‌های حقوقی

نام اپل در یک ماه گذشته و به دنبال مناقشه این شرکت با FBI در زمینه رمز‌گشایی از آی‌فون یکی از تروریست‌های حاضر در واقعه سن برناردیننو بارها شنیده شد. در این خصوص خبرها و گزارش‌های مختلفی از استقامت اپل در برابر دستورات قضایی منتشر شده است. هرچند پرونده این اتفاق نیز هفته گذشته و با باز شدن قفل آی‌فون توسط خود FBI بسته شد اما همچنان نگرانی درخصوص رخ دادن چنین اتفاقی ادامه دارد. حالا نگرانی بسیاری از کاربران این گوشی نسبت به امنیت گوشی‌هایشان و دسترسی افراد مختلف به حریم‌خصوصی‌شان افزایش پیدا کرده است. هر چند اپل به‌عنوان شرکت سازنده این گوشی تا آخرین لحظه در برابر خواست مقامات پلیس و مقامات قضایی کشور خود ایستاد، اما به نظر می‌رسد این شرکت و حتی دیگر شرکت‌های تکنولوژی، باید برای مقابله با چنین رخداد‌هایی، سیاست‌های مشخص و روشنی را انتخاب کنند. حالا چالش اپل در این خصوص این است که چطور می‌تواند از امنیت و حریم خصوصی کاربرانش در دیگر کشورهای جهان مانند چین و روسیه هم حمایت کند؟ از سوی دیگر اپل چگونه می‌تواند از تبدیل شدن محصولاتش به ابزار مورد توجه تروریست‌ها جلوگیری کند؟

رشد و تبدیل شدن به دروازه‌بان خبری

اپل در طول فعالیت تاریخی خود نشان داده که با تلفیق تکنولوژی و هنر، محصولات مختلف خود را تولید کرده است. با این تفاسیر حالا در سال ۲۰۱۶ اپل باید نقش قوی‌تری به‌عنوان یک دروازه‌بان یا فیلتر بین هنر، سرگرمی و دنیای اطلاعات بازی کند. اپل استور حالا به فروشگاهی تبدیل شده که میلیون‌ها اپ روی آن قرار گرفته‌اند اما همه این اپ‌ها کیفیت و کارآیی قابل‌توجه‌ ندارند و برخی از این اپ‌ها نیز باعث بروز مشکلات مختلفی شده‌اند. برای مثال اپلیکیشنی که به راهی برای تبلیغ سیاست‌های اشتباه رهبر کره‌شمالی تبدیل شده بود و یا اپ بازی که درخصوص جنگ سوریه‌ بود انتقاد بسیاری از فعالان اینترنتی را به دنبال داشت. وجود اپلیکیشن‌های کمیک غیراخلاقی و صد‌ها اپلیکیشن غیر کاربردی دیگر که در نهایت باعث شد اپل آنها را از فروشگاه‌ آنلاین اپ‌استور حذف کند. در موارد اینچنینی اپل بسیاری از سیاست‌های خود را تغییر داده است اما همچنان برخی از فعالیت‌هایش مورد انتقاد است. برای مثال در بخش سرویس اشتراک موسیقی خود بسیاری از خوانندگان نسبت به سهم ۳۰ درصدی که اپل در این زمینه برای خود برمی‌دارد انتقاد‌‌هایی مطرح می‌کنند.در این زمینه اپلیکیشن news اپل نیز وجود دارد. این برنامه خبری اپل توانایی این را دارد که در کنار سرویس‌های خبری گوگل و فیس‌بوک (برای کاربران اندروید) به یکی از برنامه‌های اصلی کاربران برای دریافت خبر تبدیل شود. اپل می‌تواند با در اختیار گذاشتن فضای تبلیغاتی در اختیار ناشران درآمد خوبی از طریق این اپ کسب کند.

مسوولیت‌های حقوقی: کارگران، زنان، شرایط آب و هوایی

برخی سیاست‌های خاصی که اپل در پیکره سازمانی خود می‌تواند به‌کار بگیرد مانند برخورد با کارمندان، کارگران کارخانه‌هایش و همچنین مسوولیت‌های اجتماعی‌اش هم مورد توجه است و یک چالش اساسی برای این شرکت به حساب می‌آید. با توجه به ثروت و تاثیری که اپل در تمام جهان دارد، بسیاری انتظار دارند این شرکت مشکلات مربوط به کارگران کارخانه‌هایش را سریع‌تر حل کند و راه‌های قابل‌قبولی برای جلوگیری از تخریب‌های زیست محیطی ارائه کند. این شرکت برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی، تاکنون ۵/ ۱میلیارد دلار هزینه در راستای به کارگیری تجهیزاتی برای تولید انرژی تجدیدپذیر هزینه کرده است.اگرچه اپل در این زمینه‌ها فعالیت‌های گوناگونی برای ایجاد رضایت عمومی انجام داده اما تیم کوک از سوی سهامداران این شرکت به خاطر همین سیاست‌ها نیز مورد انتقاد و فشار قرار گرفته است. برای مثال چندی پیش برخی سهامداران اپل اعلام کردند که تیم کوک با اجرای برنامه‌ زیست‌محیطی خود بسیاری از سرمایه‌های این شرکت را هدر داده است. به جز سهامداران، اپل از سوی فعالان محیط زیستی و روزنامه‌نگاران نسبت به نوع فعالیت کارخانه‌ها و شرایط کارگرانش و همچنین اعلام اینکه محصولات این شرکت به محیط زیست صدمه وارد می‌کند نیز مورد انتقاد است. با تمام اینها اپل با مدیریت تیم‌کوک، مرد مورد اعتماد استیوجابز فقید، نشان داده که برای تغییر و رضایت بیشتر حاضر به گرفتن تصمیمات جسورانه‌ای است، تصمیماتی که برای ادامه حضور در بازار رقابتی لازم و ضروری است.