«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
«تقاضای خانگی» در بازار موتور برق
افزایش نرخ بی‌رویه قیمت در عرض سه سال
در سایت دیوار آگهی‌های زیادی برای فروش و اجاره انواع موتوربرق ثبت شده‌است. خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» برای اطلاع از چندوچون تحولات بازار با برخی از این فروشنده‌ها تماس گرفت. یکی از فروشنده‌ها درباره میزان تغییر تقاضا در سه‌سال اخیر می‌گوید: «تقاضا سه یا چهار برابر شده‌است.»
این فروشنده دو نوع موتوربرق می‌فروشد: «نمونه بزرگ و دیزلی که برای واحدهای صنعتی است و نمونه‌های کوچک‌تر که برای جوشکاری و اصناف استفاده می‌شود.» به گفته این فروشنده بیشترین تقاضای بازار سمت «موتوربرق‌های ۲۰۰ کاوا به بالا است که قیمت آن از ۱۳۰ میلیون شروع می‌شود. سوخت این موتوربرق‌ها بنزین است و مشکلی برای تامین سوخت ندارند.» او می‌گوید تقاضای موتوربرق‌های صنعتی کاهش یافته است و تقاضای موتوربرق‌های خانگی بیشتر شده‌است: «واحدهای صنفی مثل سوپرمارکت‌ها، قصابی‌ها و کاسب‌هایی که از یخچال استفاده می‌کنند هم مشتری موتوربرق‌های کوچک بنزینی هستند. از وقتی‌که قطعی‌های برق بیشتر شده تماس برای خرید موتوربرق از سوی این افراد هم افزایش پیدا کرده‌است.» او موتوربرق‌های مختلف را روزانه «۱۲۰ تا ۲۳۰ هزار تومان» هم اجاره می‌دهد که «بیشترمشتریانش جوشکارهایی هستند که تمام وقت سر کار نیستند.» یکی دیگر از فروشندگان سایت دیوار که موتوربرق‌های گازسوز می‌فروشد به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «درحال‌حاضر ۷۰ درصد از تقاضای من مربوط به ماینرها است.»
او می‌گوید: «ماینرها درآمد خوبی دارند و خرید موتوربرق‌های گازسوز به سبب ارزانی و در دسترس بودن یکی از بهترین منابع در دسترس برق برای آنها است.» به گفته او «تا‌سال گذشته خبری از موتوربرق‌های گازسوز در بازار کشور نبود و از وقتی ماینینگ باب شد، تقاضا باعث شده به شکل انبوه وارد کشور بشود.» این فروشنده هم می‌گوید موتوربرق مورد پسند ماینرها «۲۰۰ کاوا تا ۶۰۰ کاوا است که بین ۱۰۴ تا ۲۰۰ میلیون تومان متغیر است.»
افزایش ۱۰۰ درصدی تقاضا
میلاد ایرانمنش یکی از فروشندگان موتور برق درباره میزان افزایش قیمت این کالا به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «قیمت انواع موتور برق از دو‌سال پیش ۳۰۰ درصد رشد کرده‌است. همان‌گونه که موبایل ، تبلت و بقیه کالاها گران شده‌است.» به گفته این فروشنده تا پیش از تحریم‌ها هم برندهای شرقی در بازار یافت می‌شد و هم برندهای غربی، «اما حالا بعضی از برندها مثل استنفورد انگلیس عملا گم شده و اگر هم کسی پیدا کند قیمتش بسیار بالا است. بعضی از برندهای چینی هم موتور برق تولید کردند با طرح استنفورد که در بازار فراوان است.» ایرانمنش می‌گوید قیمت موتوربرق‌ها به کارآیی آنها بستگی دارد و «بسته به نوع موتور و انژکتور کارکردهای مختلفی دارد. برای مثال موتوربرق‌های بزرگ دیزلی برای مصارف صنعتی است و موتوربرق‌های کوچک‌تر که با بنزین کار می‌کنند برای مصارفی مثل مغازه‌ها و اصناف مناسب است.» این فروشنده می‌گوید قیمت موتور برق ۲۵۰ کاوا (kva) که دو‌سال پیش ۲۵ میلیون تومان بوده «الان به بالای ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است.
موتوربرق‌های بزرگ صنعتی که سه‌سال پیش ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون قیمت داشت الان به بالای یک میلیارد و حتی دو میلیارد رسیده است. علاوه بر افزایش نرخ ارز که روی این بازار تاثیر گذاشته، عدم واردات، کمبود عرضه و گرانی مس که مربوط به بازار جهانی است، آن هم زمانی‌که تقاضا افزایش پیدا کرد، باعث شد قیمت انواع موتوربرق سیر جهش‌یافته‌ای طی کند.»
ماینرها معادلات بازار را عوض کردند
ایرانمنش می‌گوید تقاضای خانگی موتوربرق در دو‌سال گذشته «از ۱۰۰ درصد بیشتر رشد کرده‌است. تا پیش از اینکه بسیاری وارد بازار ماینینگ بشوند، کشاورزها، بانک‌ها و بیمارستان‌ها یا اصناف متقاضی موتوربرق بودند اما از زمانی‌که ماینرها فعال شدند تقاضای خانگی شکل گرفت و اگر بگویم بالای ۵۰ درصد از خریدوفروش موتوربرق مربوط به ماینرها است حرف گزافی نزده‌ام.» همچنین ماینرها با فشار روی شبکه توزیع و قطع نوبتی برق، سایر مصرف‌کننده‌های برق را هم به خرید موتوربرق سوق داده‌اند. به گفته ایرانمنش تقاضای ماینرها بیشتر سمت موتوربرق‌های ۲۰ کاوا تا ۶۰ کاوا است «که قیمتی بین ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان دارند. نکته جالب در بازار عرضه موتوربرق‌های گازسوز است.
تا پیش از این دو نوع موتوربرق در بازار وجود داشت: دیزلی که مورد استفاده واحدهای صنعتی بود و بنزینی که برای کارهای کوچک‌تر استفاده می‌شد. از وقتی‌که ماینینگ باب شد و فعالیت ماینرها بیشتر شد، موتوربرق‌های گازسوز هم وارد بازار شدند که البته استهلاک بالایی دارد و هنوز جواب خود را در بازار پس نداده است؛ اما به سبب سوخت ارزانی که استفاده می‌کند جزو پرتقاضاترین‌ها است.»
همین‌طور به گفته این فروشنده «معمولا موتوربرق‌ها برای شرایط اضطراری استفاده می‌شدند. به همین سبب موتوربرق دائم کار نداشتیم اما از وقتی‌که ماینرها وارد بازار شدند تقاضای موتورهای دائم‌کار هم افزایش یافته است.»
به گفته ایرانمنش تا سه‌سال پیش «مشتری به شرکت می‌رفت و پول را پرداخت می‌کرد و کالا را می‌برد. اما الان ابتدا باید تمام پول موتوربرق را پرداخت کند و بعد از دوماه با نرخ جدید تحویل بگیرد. بازار مواد اولیه هیچ ثبات قیمتی ندارد و به همین دلیل تولیدکننده‌ها نرخ‌ها را قطعی اعلام نمی‌کنند.»
نمی‌توان منکر افزایش هزینه‌های تولید در عرض سه‌سال گذشته شد؛ اما می‌توان کالایی مثل موتوربرق که قطعات اصلی آن در داخل کشور تامین می‌شود را در خط‌های تولید زیادی راه‌اندازی و قیمت آن را متعادل‌تر کرد. آن هم زمانی که هم فضای کسب‌وکار مردم تغییر کرده و هم ماینرها معادلات جدیدی برای بازار تعریف کرده‌اند.
