بازار خشکبار تا آخر تابستان اشباع می‌شود

 

آنچه گذشت

 #پسته_نخرید؛ این نام کمپینی بود که در روزهای آخر اسفند ماه ۹۷ و در آستانه تعطیلات نوروز در فضای مجازی تشکیل شد. کاربران مجازی با اشاره به گرانی شدید پسته خواستار این شدند که مردم برای مقابله با این گرانی تا اطلاع ثانوی پسته نخرند تا طبق اصل قانون عرضه و تقاضا قیمت آن کم شود. اما این گرانی تقصیر چه کسی بود؟ آجیل فروشان یا تولیدکنندگان؟ آن طور که مشخص است هیچ کدام! بلکه اوضاع جوی شرایطی را به وجود آورد تا موجب شود خود پسته هم از گرانی دهانش باز بماند. 

  تحریم داخلی پسته

از یکی از‌ آجیل فروشان خیابان ۱۵ خرداد درباره وضع این روزهای بازار آجیل و خشکبار سوال می‌کنم. نقبی به یکی، دو سال قبل می‌زند و با یادآوری این کمپین درد دلش باز می‌شود. او کسادی این روزهای بازار آجیل را با روزهای اسفند ماه سال ۹۷ مقایسه می‌کند و می‌گوید؛ آن زمان بازار خشکبار تحریم داخلی شد؛ تبلیغات فضای مجازی به مردم این گونه القا کرد که آجیل فروشان گران می‌فروشند و از آنها خرید نکنید. این فروشنده خشکبار با رد هر گونه گران‌فروشی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید در آن زمان پسته به کیلویی ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان رسیده بود اما این گرانی به دلیل عملکرد مغازه داران نبود بلکه محصول آن سال پسته زمستان سردی را تجربه کرد، پس سرمازدگی موجب کاهش محصول و افزایش قیمت پسته شد. برای کم و کیف موضوع همین سوال را با رئیس اتحادیه آجیل و خشکبارهم مطرح می‌کنم. او ضمن تایید این سخنان می‌گوید تولید سالانه پسته به‌طور متوسط ۲۵۰ هزار تن است اما سرمازدگی زمستان ۹۷ تولید پسته را تا ۷۰ هزار تن کاهش داد و کمبود پسته در بازار دلیل گرانی آن بود. به گفته مصطفی احمدی در سال‌های گذشته تولیدکنندگان از ۲۵۰ هزار تن پسته تولید شده در هر سال ۱۲۰ هزار تن از آن را به کشورهای دیگر صادر می‌کردند اما از آن جا که کشاورزان تمایل بیشتری به صادرات دارند بنابراین با کاهش تولید باز هم بخشی از آن صادر شد و میزان پسته موجود در بازار داخلی به شدت کاهش و بنابراین قیمت آن هم افزایش یافت. 

  کاهش ۷۰ درصدی تقاضا

یکی از فروشندگان خشکبار در راسته آجیل فروشان بازار تهران در مورد قیمت پسته می‌گوید الان قیمت هر کیلو پسته ۱۵۰ تا ۱۹۰ هزار تومان است. از او در مورد تاثیر کرونا بر میزان تقاضا می‌پرسم. می‌گوید خیلی از مردم به دلیل اینکه خشکبار برای مقابله با ویروس کرونا مفید است به بازار آجیل و خشکبار مراجعه می‌کنند اما گران بودن این اقلام موجب شده این مراجعه مردم چندان تاثیری در میزان تقاضای کل نداشته باشد. او بیشترین میزان تقاضای آجیل را روزهای مانده به تعطیلات نوروز و شب چله می‌داند و ادامه می‌دهد بازار شب چله سال ۹۸ از سال ۹۷ بهتر بود و فروش آجیل و خشکبار ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر شد؛ به این دلیل که قیمت‌ها اندکی کنترل شد. مثلا پسته که در زمستان ۹۷ کیلویی ۲۰۰ هزار تومان بود در زمستان سال گذشته تا ۱۱۰ هزار تومان کاهش یافت. برای همین پیش‌بینی کردیم که شب عید سال جاری هم بازار از نوروز سال گذشته وضع بهتری داشته باشد اما متاسفانه ویروس کرونا، خانه نشینی مردم و کاهش درآمدها به دلیل بیکاری و دورکاری موجب شد خیلی‌ها اقلام خوراکی ضروری را در اولویت قرار دهند و آجیل که تنقلات محسوب می‌شود جایی در سبد غذایی شان نداشته باشد. به همین دلایل تقاضای آجیل ۷۰ درصد نسبت به سال گذشته همین روزها کاهش یافته است. 

  تحریم و مشکل ارز

گردو جزو اقلام خشکباری است که از خارج هم وارد می‌شود. طبیعی است که به محض شنیدن نام «واردات» به یاد قیمت ارز بیفتیم و شاید بی دلیل نباشد که با کاهش تولید گردو در ایران به دلیل سرمازدگی و افزایش واردات آن از خارج از کشور هم اکنون قیمت هر کیلو مغزگردو در بازار از ۱۸۰ تا ۲۷۰ هزار تومان است. اما در مورد صادرات و واردات خشکبار، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار به مشکل دیگری در ارتباط به صادرات اشاره دارد. به گفته او به دلیل تحریم، صادرکنندگان خشکبار قادر نیستند ارز حاصل از صادرات را به ریال تبدیل کنند و این مساله آنها را با مشکل روبه‌رو کرده است. برای مثال برخی از تاجران خشکبار را به هند صادر کرده‌اند اما با مشکل تبدیل ارز مواجهند. احمدی می‌گوید الان پسته صادراتی ایران در کشورهای دیگر کیلویی ۸ تا ۱۵ دلار است و برای تولیدکنندگان و تاجران به صرفه است که آن را صادر کنند اما مشکلات تحریم آنها را برای تبدیل ارز با چالش جدی روبه‌رو کرده است. 

  هزینه بالای نگهداری

رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار در ادامه و با اشاره به دوران شیوع ویروس کرونا که از اسفند ماه سال گذشته شروع شد در مورد مشکل دیگر فروشندگان خشکبار نیزتوضیح می‌دهد: مشکل انبار و نگهداری. او می‌گوید وظیفه صنف فروشندگان خشکبار بود که در دوران قرنطینه و تعطیلی بازار با دولت همکاری‌های لازم را انجام دهند. از این رو بسیاری از اعضای این صنف مغازه‌های خود را تعطیل کردند و بنابراین عرضه انواع آجیل و خشکبار کاهش یافت. از سوی دیگر گران شدن خشکبار هم عامل موثری بود که تقاضا کم شود. اما کم شدن تقاضا مشکل دیگری را ایجاد کرد و آن هم هزینه اضافی بر دوش تولیدکنندگان، واردکنندگان و عرضه‌کنندگان خشکبار برای نگهداری خشکبار در سردخانه بود. احمدی می‌گوید حجم زیادی از خشکبار انبار شده در اواخر شهریور روانه بازار می‌شود اما با توجه به کاهش قدرت خرید و سطح تقاضا پیش‌بینی می‌شود چندان مشتری برای آنها وجود نداشته باشد. 

 

اخبار مرتبط