غلامرضا دیده ور کارشناس ارشد در حوزه انرژی سهم برق در افزایش قیمت خودرو حداکثر ۳۰ هزار تومان است. خودروسازان محترم بهتر است بهانه دیگری برای گران کردن خودروهایشان پیدا کنند. تصمیم دولت مبنی بر اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها و افزایش ۲۵ درصدی قیمت برق، دستمایه اظهار نظر برخی مدیران صنعت خودرو درخصوص تاثیرات این افزایش بر قیمت خودرو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیاز‌های ضروری آحاد جامعه شده است. زمزمه‌هایی که بی‌تردید مقدمه‌سازی برای باز هم گران‌تر شدن خودرو داخلی برای مصرف‌کننده است.

روندی که بی‌اختیار انسان را به یاد همان ضرب‌المثل قدیمی «آش کشک خاله» که در هر صورت به پای آدم خواهد بود، می‌اندازد. دو نمونه از متاخرترین این اظهار نظر‌ها گفته‌های آقایان محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان خودرو و احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان است.

این مدیران ارشد صنعت خودرو علاوه‌بر پیش‌بینی افزایش ۲درصد در قیمت تمام شده خودرو بر اثر افزایش ۲۵درصد قیمت برق، خبر از افزایش ۷ تا ۸ درصدی در هزینه صنعت شیشه به‌عنوان یک تامین‌کننده صنعت خودرو به‌دلیل افزایش ۲۵درصد قیمت برق داده‌اند و از این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند. حال اینکه در آنالیز قیمت ارائه‌شده توسط خودروسازان به‌دلیل نقش کمتر از یک درصد شیشه در قیمت خودرو از آن چشم‌پوشی شده بود؛ حتی بر اساس ادعای افزایش ۸ درصدی هزینه صنایع شیشه (هرچند غلوآمیز) و با توجه به سهم یک درصدی شیشه در هزینه خودرو، تاثیر آن کمتر از هشت ده هزارم قیمت خودرو خواهد بود. (برای یک خودرو ۳۰ میلیونی کمتر از ۲۵ هزار تومان)طبق استاندارد ملی به شماره ۸۶۶۷ میزان مصرف انرژی برای تولید شیشه بروش فلوت (شیشه اتومبیل از این نوع است) در کارخانه‌های قدیمی (با مصرف بیشتر انرژی) حداکثر ۱۱۰ کیلووات ساعت بر تن شیشه مذاب است. با توجه به افزایش ۷۰ ریالی هر کیلو وات ساعت برق در بالاترین نرخ تعرفه صنعتی، افزایش هزینه برق در تولید یک تن شیشه اتومبیل حد اکثر ۷۷۰ تومان خواهد بود. بنابراین، ابراز نگرانی مدیران محترم احتمالا ریشه دیگری غیر از مصالح مصرف‌کننده دارد.

متاسفانه این‌گونه اظهار نظر‌های کلی و عدم شفافیت در آنها حتی اگر برای گویندگان به یک نفع قطعی منجر نشود.

در این گفتار با نگاهی دقیق‌تر به تاثیر افزایش قیمت برق بر قیمت خودرو، خواهیم دید که هر چند افزایش قیمت برق بر هزینه‌ها و قیمت تمام شده مواد اولیه و فرآیند تولید و مونتاژ خودرو بی‌تاثیر نیست، این تاثیر در مقایسه با قیمت خودرو آنقدر ناچیز است که عملا از نگاه مصرف‌کننده قابل صرف‌نظر خواهد بود.خودروسازان با استفاده از مواد اولیه مبادرت به تولید خودرو می‌کنند؛ بنابراین تاثیر افزایش قیمت برق در قیمت تمام شده خودرو شامل دو بخش می‌گردد: اولین بخش تاثیر در قیمت تمام شده مواد اولیه خودرو است و دومین بخش تاثیر در قیمت تمام‌شده عملیات تولید و مونتاژ نهایی خودرو خواهد بود. بنابراین با برآورد میزان برق مصرفی در هر یک از این دو مرحله و تعیین تفاوت قیمت این انرژی در قبل و بعد از تغییرات قیمت برق، می‌توان میزان افزایش قیمت تمام‌شده خودرو ناشی از افزایش قیمت برق را با تقریب قابل‌قبولی محاسبه کرد.

مرحله اول - انرژی مصرفی در مرحله تولید مواد اولیه

جدول (۱) مواد اولیه اصلی و میزان استفاده از آنها را در تولید خودرو نشان داده می‌شود. جدولی که مبنای تعیین قیمت تمام شده خودرو‌ها و مستند افزایش قیمت‌های قبلی بوده و با آنالیز قیمت تمام‌شده ارائه شده در سال ۹۱ نیز مطابقت دارد. برای ارزیابی میزان تاثیر افزایش قیمت برق در قیمت تمام شده مواد اولیه خودرو‌های داخلی با لحاظ کردن متوسط مقادیر مصرفی براساس محدوده‌های ذکر شده در جدول بالا، میزان مصرف برق برای تولید این مواد اولیه را نیز براساس استاندارد‌های داخلی و مراجع رسمی در همان جدول ارائه کرده‌ایم.

بنا براین با فرض بیشترین حد مصرف برق در تولید مواد اولیه اصلی خودرو، برای تولید مواد اولیه هر دستگاه خودرو حدود ۳۱۰۰ کیلو وات ساعت انرژی برق مصرف خواهد شد.

مرحله دوم تعیین مصرف ویژه برق در مرحله تولید خودرو (مونتاژ)

اما در این مرحله یعنی مونتاژ، برای دستیابی به میزان مصرف ویژه برق برای تولید یک دستگاه خودرو (به معنی مونتاژ) به بررسی دو مطالعه داخلی و خارجی در همین زمینه می‌پردازیم. اولین پژوهش انجام شده با کارفرمایی شرکت برق منطقه‌ای خراسان در مورد کارخانه ایران خودرو خراسان (خط تولید خودرو‌های سوزوکی و پژو پارس) انجام شده است و نمودار (۱) به‌عنوان بخشی از نتایج آن، مصرف برق در این کارخانه را به ازای هر خودرو در سال‌های ۸۸ و ۸۹ نشان می‌دهد. متوسط مصرف ویژه برق در تولید هر خودرو در این کارخانه برای سال ۸۸ معادل ۴۶۰، برای سال ۸۹ معادل ۴۲۲ و متوسط دو سال ۴۴۱ کیلو وات ساعت بوده است. چنانچه مقدار بالاتر را لحاظ کنیم مصرف ویژه برق برای هر خودرو در این کارخانه معادل ۴۶۰ کیلو وات ساعت بوده است. اما مطالعه خارجی مورد اشاره با حمایت بخش فناوری‌های محیط زیستی سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا به همت «Christina Galitsky and Ernst Worrell» در آزمایشگاه ملی برکلی در سال۲۰۰۸ انجام شده است.سهم برق در قیمت تمام شده هر خودرو حدود ۶۰ دلار برای هر خودرو در سال ۱۹۹۵ بوده است.

در این مطالعه با وجود برآورد میزان مصرف ویژه برق بین ۷۳۰ تا ۱۰۴۰ کیلو وات ساعت به ازای هر خودرو، میزان لحاظ شده در جریان تحقیق برای هر خودرو ۸۶۰ کیلو وات منظور کرده است. با توجه به نتایج این دو پژوهش حداکثر میزان مصرف ویژه انرژی الکتریکی برآورد شده به ازای هر خودرو از بین سه مقدار ۴۶۰، ۸۶۰ و ۱۰۴۰ میزان ۱۰۴۰ کیلو وات ساعت خواهد بود. برای داشتن بالاترین ضریب اطمینان در این ارزیابی همین بالاترین مقدار به‌عنوان مصرف ویژه در مرحله تولید خودرو را در نظر خواهیم گرفت.

نتیجه گیری

بنا براین با ملاحظه نتایج دو مرحله

پیش گفته حداکثر مصرف ویژه برق در تولید خودرو از تولید مواد اولیه تا ورود به بازار برابر با مجموع دو مقدار یعنی ۳۰۸۴ به علاوه ۱۰۴۰ کیلو وات ساعت یا به عبارتی ۴۱۲۴ کیلو وات ساعت خواهد بود.در تعرفه برق صنعتی برای صنایعی از این دست، حداکثر افزایش قیمت برق در کیلو وات ساعت حدود ۷۰ ریال بوده است. با احتساب ۷۰ریال افزایش قیمت هر کیلو وات ساعت برق مصرفی این صنعت و ۴۱۲۴ کیلو وات ساعت مصرف برق برای تولید یک خودرو، تاثیر افزایش قیمت برق در صنعت خودرو در بدبینانه‌ترین حالت به کمتر از ۳۰ هزار تومان در تولید یک خودرو خواهد رسید. مبلغی که شاید پس از مدت‌ها تاخیر و چشم انتظاری خریداران، از انعام و چشم روشنی خریدار که با رضایت کامل در زمان تحویل خودرو پرداخت شود نیز کمتر خواهد بود. اگر مدعای ۲درصد افزایش قیمت را درست فرض کنیم. باید از این مدیران عزیز پرسید کدام یک از خودرو‌های تولید داخل را ۱/۵ میلیون تومان می‌فروشند که افزایش قیمت برق آن را ۳۰ هزار تومان (۲درصد) گران‌تر می‌کند. بنابراین به خودرو سازان محترم پیشنهاد می‌کنیم بهانه دیگری برای گران‌تر کردن خودرو پیدا کنند.

بی اثری گران شدن انرژی بر قیمت خودرو