نگاهی کوتاه به تاریخچه شکل‌گیری انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران
سید ابوالحسن مختاباد* بنای اصلی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران، در دولت‌هاشمی رفسنجانی گذاشته شد.
در ۱۴ بهمن ماه سال ۱۳۷۱ «آیین‌نامه چگونگی تشکیل، حدود، وظایف و اختیارات و چگونگی عملکرد انجمن‌های صنفی و کانون‌های مربوطه» در هیات وزیران تصویب و برای اجرا ابلاغ شد. این آیین‌نامه بعدها در دو نوبت در دولت آقای احمدی‌نژاد در سال‌های ۸۴ و ۸۹ اصلاح شد. ۵ سال بعد از تصویب این آیین‌نامه و تشکیل نهادهای صنفی در پیشه‌های دیگر کارگری، در مهر‌ماه سال ۷۶ مجمع عمومی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در تالار اجتماعات وزارت کار تشکیل و نخستین هیات مدیره این انجمن انتخاب شد. در هیات مدیره نخست، چهره‌هایی از روزنامه‌های مختلف حضور داشتند، از اسماعیل علوی از روزنامه جمهوری اسلامی، تا لطفی از روزنامه‌ کار و کارگر، تا عباس عبدی و علی مزروعی و کریم ارغنده پور و یک تن دیگر از روزنامه سلام و غلامرضا عسگری از روزنامه اطلاعات اعضای اصلی هیات مدیره بودند. مسعود هوشمند رضوی از روزنامه سلام نیز از جمله بازرسان دوره اول به شمار می‌رفت. نخستین جلسات هیات مدیره در ساختمان روزنامه کار وکارگر تشکیل می‌شد. مدتی بعد که مرتضی لطفی به دلیل قبول مدیر‌مسوولی روزنامه کار و کارگر از هیات مدیره استعفا داد، حمیرا حسینی یگانه از روزنامه کیهان به عنوان عضو علی‌البدل جایگزین او شد.
نخستین دبیر انجمن از روزنامه جمهوری اسلامی بود که به دلیل برخی اختلاف‌نظرات در همان اوان کار از سمت خود استعفا داد. تا حمیرا حسینی یگانه از روزنامه کیهان به دبیری انجمن صنفی انتخاب شود. مدتی بعد او نیز به یک سفر خارجی (از قرار کشور استرالیا) رفت تا کریم ارغنده پور دبیری انجمن را در دور اول و دور بعدی بر عهده بگیرد.
در دور دوم که در مهر ماه سال ۱۳۷۹ تشکیل شد، مرحوم احمد بورقانی، علیرضا رجایی، عباس عبدی، کریم ارغنده‌پور، محسن آرمین، علی مزروعی و احمد زیدآبادی (از روزنامه همشهری) اعضای اصلی هیات مدیره بودند و نیک‌آهنگ کوثر، مسعود هوشمند رضوی و پروانه محیی جزو بازرسان بودند.
علی مزروعی نخستین رییس هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران بود تا قبل از پلمب در انجمن نیز در هر دوره به ریاست انجمن انتخاب می‌شد. او بنایی را برای اعضای هیات مدیره گذاشت که تا پایان و قبل از پلمب شدن در روزنامه برقرار ماند. هیچ یک از اعضای هیات مدیره (به جز دبیر) حقوق و مزایایی از انجمن دریافت نمی‌کنند. حتی حق جلسه ثابت که عموما در تمامی نهادهای صنفی امری رایج است، به اعضای هیات مدیره، بنا به تصویب خودشان تعلق نمی‌گرفت. تنها عضو هیات مدیره که حقوقی از انجمن دریافت می‌کرد، دبیر انجمن بود که به دلیل داشتن فعالیتی تمام وقت از انجمن حقوق می‌گرفت، حقوقی که با دستمزدهای متعارف در سایر نهادها قابل مقایسه نبود. برای نمونه آخرین حقوقی که دبیر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران دریافت می‌کرد، آن هم بدون مزایایی چون بیمه و سنوات و ... ۴۵۰ هزار تومان بود که در سال ۸۸ به بدر‌السادات مفیدی پرداخت می‌شد. شاخص‌ترین فعالیت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در دور اول و دوم رایزنی با غلامحسین کرباسچی و شهرداری تهران و خانه‌دار کردن حدود ١٥٠ نفر از اعضا در پروژه نواب بود. جلب موافقت وزارت کار برای پذیرش بیمه خویش فرما برای روزنامه‌نگاران آزاد که از سوی انجمن معرفی می‌شدند، پرداخت بیمه بیکاری به همه روزنامه‌نگارانی که در سال ٧٨ و تا مدتی پس از آن به واسطه توقیف‌های گسترده بیکار شده بودند از سوی وزرت کار، تلاش برای طی کردن مقدمات دانشکده انجمن و راه‌اندازی آن و حل اختلاف بسیاری از اعضای تحریریه روزنامه‌ها با مدیران مسوولشان از دیگر فعالیت‌های این دوره به شمار می‌رفت. دوره سوم انتخابات مجمع عمومی انجمن در سال ۱۳۸۲ انجام شد و ماشاء‌الله شمس الواعظین، علی مزروعی، مسعود هوشمند رضوی، علیرضا رجایی، بدر‌السادات مفیدی، سعید رضوی فقیه و حسین باستانی به عنوان اعضای اصلی هیات‌مدیره انتخاب شدند و سید‌ابوالحسن مختاباد، عذرا فراهانی و رامین رادنیا بازرس انجمن شدند. در این دوره حسین باستانی به عنوان دبیر انجمن صنفی انتخاب شد، اما بعد از گذشت کمتر از یک سال به سفری خارج از ایران رفت و به جای او بهروز گرانپایه عضو اصلی هیات مدیره شد و مسعود هوشمند رضوی دبیری انجمن را بر عهده گرفت که بعد از یک دوره یک ونیم ساله، دبیری انجمن را خانم بدر السادات مفیدی عهده دار شد. از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های این دوره برگزاری سالانه جشنواره سراسری مطبوعات ایران و نیز راه‌اندازی صندوق قرض‌الحسنه برای اعضا بود. این صندوق ابتدا مبلغ ۵۰۰ هزار تومان وام به اعضا می‌داد و بعدها این رقم به یک میلیون رسید که در مدت فعالیت انجمن بیش از ۹۰۰ نفر از این امکان بهره‌مند شدند. تعاونی مسکن انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران هم در همین دوره راه‌اندازی شد. این تعاونی در ده سالی که از فعالیت آن گذشت توانست، ۵۲ واحد مسکونی در هشتگرد یک و ۴۰ واحد مسکونی در پونک را به اعضا تحویل دهد و نیز بیش از ۷۰ واحد مسکونی را در پروژه هشتگرد دو به مرحله پایانی و در شرف تحویل برساند. ضمن آنکه پروژه‌ای ۱۶ واحدی در بافت فرسوده منطقه ۱۴ تهران را نیز انجام داد و در کنار آن بیش از ۷۰ واحد ساختمانی برای اعضای خانه موسیقی تهیه کرد. انتخابات دوره چهارم انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران با روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد مصادف شد. در مهر ماه سال ۱۳۸۵ این انتخابات برگزار شد و ماشاء‌الله شمس‌الواعظین، علیرضا رجایی، کریم ارغنده‌پور، احمد زید‌آبادی، مسعود هوشمند رضوی، بدرالسادات مفیدی، سید‌ابوالحسن مختاباد و بهروز گرانپایه به عنوان اعضای اصلی هیات مدیره و رامین رادنیا، سید افشین امیرشاهی و عذرا فراهانی به عنوان بازرس انتخاب شدند.
تشکیل کمیته حل اختلاف از جمله فعالیت‌های مهم این دوره به شمار می‌رفت. کمیته حل اختلاف توانست سالانه بیش از ۱۵۰ شکایت روزنامه‌نگاران از کارفرما‌هایشان را در دادگاه‌های کار پیگیری و به نتیجه برساند که در ۹۰ درصد این شکایت‌ها به نفع روزنامه نگاران رای صادر شد. با نامه نگاری بیست
روزنامه‌نگار منتقد فعالیت‌های انجمن صنفی به وزارت کار، انتخابات انجمن از دید این وزارتخانه مخدوش اعلام شد و انجمن صنفی برای پیگیری ماجرا به دیوان عدالت اداری شکایت برد. بعد از یک سال و نیم دیوان عدالت اداری به نفع وزارت کار رای داد و انجمن صنفی روزنامه نگاران در اواخر تابستان سال ۱۳۸۷ توانست با نصاب کافی در دور دوم مجمع عمومی، ایراد وزارت کار را برطرف سازد. در این دوره ماشاء‌الله شمس‌الواعظین، بدر‌السادات مفیدی، مسعود هوشمند رضوی، سید‌ابوالحسن مختاباد، عذرا فراهانی، بهروز گرانپایه و ایرج جمشیدی به عنوان اعضای اصلی هیات‌مدیره انتخاب شدند؛ اما به دلیل آنکه ایراد وزارت کار پا برجا بود، جلسات هیات مدیره با ترکیب اعضای جدید و قدیم تشکیل می‌شد. توضیح: این اطلاعات از حافظه والبته با تماس با برخی از اعضای هیات مدیره به دست آمده است و قطعا دوستانی که اطلاعات دیگری دارند، می‌توانند در تماس با ایمیل نگارنده به غنی شدن این اطلاعات و تکمیل آن مدد برسانند.
عضو هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران amokhtabad@yahoo.com