حقوق کارکنان شرکت نفت

محمدحسین رحمتی* این ستون مثال‌هایی ساده‌ از کاربرد آموزه‌های اقتصاد در زندگی روزمره است و نشان می‌دهد که در هر رویدادی استفاده از مفاهیم اقتصادی به فهم بهتر مساله کمک می‌کند. بدون توجه به هزینه فایده و گزینه‌های بیرونی که حقوق بگیران دارند نمی‌توان دستمزد ایشان را ارزیابی کرد. قبلا اشاره شد که حقوق و دستمزد فوتبالیست‌های ایرانی باید در سطح درآمد بازیکنان عربی کشورهای همسایه باشد. بازیکنان ایرانی می‌توانند به جای بازی در لیگ ایران به این کشورها مهاجرت کنند و برای تیم‌های عربی توپ بزنند. اگر اسپانسرهایی حاضر هستند که این مبالغ را بپردازند و برای تبلیغات هزینه‌های گزاف بدهند، بنابراین خیلی معقول است که درآمد برخی از فوتبالیست‌های ایرانی میلیاردی باشد. تولید نهایی فوتبالیست تبلیغات و سرگرمی است که در یک بازار رقابتی دستمزد واقعی خود را دریافت می‌کند. اجرای برخی قوانین برای سقف دستمزد تنها به اخلال در بازار منجر می‌شود و به فرار برخی فوتبالیست‌ها به کشورهای دیگر منجر می‌شود. این مشاهده به ما کمک می‌کند دیگر سیاست‌گذاری‌های دولت را نیز با شهود بهتری ارزیابی اقتصادی کنیم. به عنوان مثال، دولت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۶ قانون مدیریت خدمات کشوری را تصویب کرد که جایگزین قانون استخدام کشوری (مصوب ۱۳۴۵ ) می‌شد. از ابتدای طرح قانون جدید این بحث در روزنامه‌ها و مجلس وجود داشت که مهندسین و کارکنان شرکت نفت از قانون جدید مستثنا شوند. دلیلی که مخالفین یکسان سازی دستمزد و حقوق در وزارت نفت بیان می‌کردند بر پایه هزینه فرصت کارمندان شرکت نفت بود. یک مهندس شرکت نفت اگر در شرکت نفت استخدام شود خود را از حقوق جهانی مهندسین نفت محروم کرده است. در عین حال کیفیت و تجربه مهندسین ایرانی درحدی هست که بتوانند در سطح جهانی در مشاغل مناسب حرفه شان استخدام شوند. بر اساس مطالعه انجمن جهانی مهندسین نفت متوسط حقوق یک مهندس نفت در سال ۲۰۰۷ برابر سالانه ۱۲۲ هزار دلار است. به عبارتی یک مهندس نفت در مقیاس جهانی به طور متوسط ماهانه ۳۰ میلیون تومان درآمد دارد. بنابراین وزارت نفت و شرکت‌های تابعه، مشابه باشگاه‌های فوتبال در ایران، اگر بخواهند نیروی با کیفیت مهندسین نفت را استخدام کنند باید با پیشنهاد حقوق‌هایی معادل نرخ جهانی آن، انگیزه کافی برای مهندسین نفت ایجاد کنند. این یکی از مهم ترین عوامل عدم بازگشت برخی متخصصین ایرانی پس از تحصیل در دانشگاه‌های خارج است. هر فارغ التحصیلی دقیقا هزینه فایده مزبور را انجام می‌دهد و در نهایت تصمیم می‌گیرد در کجا کار کند. * محقق در دانشگاه ایلینوی Mh.rahmati@gmail.com