آینده هند

تلخیص و ترجمه: مجید اعزازی

راه خود را از میان کوچه‌های تنگ محلات پرجمعیت و پست شهر دهلی به سوی خانه‌ای تاریک و با سقف‌های کوتاه یک پیشگو با طوطی سبزش انتخاب می‌کنی. در ازای بقچه‌ای پر از روپیه، او اجازه می‌دهد که پرنده اش از میان مجموعه‌ای از کارت‌ها، یکی را بردارد. مرد به کسی خیره می‌شود و تخیلاتش به پرواز در‌می‌آید. به زودی هند بزرگ‌ترین قدرت جهان خواهد بود. تروری اتفاق می‌افتد. پیشگو، مرگ رهبری پیر و ازدواج در درون خاندانی را می‌بیند.در دو سال آینده آشفتگی سیاسی رخ خواهد داد، اما توان نظامی کشور حفظ خواهد شد. پیروزی‌های ورزشی روی خواهند داد و ثروتمندان ناگهان به سوی هند سرازیر می‌شوند.

این پیش‌بینی درباره کشور پرجمعیتی که از این حیث در رتبه ششم جهان ایستاده، متحیرانه است. با این حال تحلیل‌های او از چشم‌اندازهای هند احتمالا خیلی اشتباه نیست و خوش‌بینی اساسی‌اش نگرش بسیاری از هندیان معمولی را بازتاب می‌دهد.

از بسیاری جهات، به نظر می‌رسد، هند در مسیری امید‌بخش به پیش می‌رود. پس از یک دهه رشد اقتصادی سریع، داده‌های سرشماری ملی سال گذشته به نظر خوب هستند: سوادآموزی سریع، افزایش تعداد دختران در مدارس و گسترش شدید تلفن‌های همراه. تولید ناخالص داخلی هند تقریبا ۲ تریلیون دلار است که دهمین اقتصاد بزرگ جهان به شمار می‌رود. کشور هند با‌ثبات‌تر از همیشه است؛ کشوری جوان، بزرگ و با رشدی سریع تا میانه دهه ۲۰۲۰ جمعیت هند از جمعیت چین فزونی خواهد گرفت. سرانه درآمد مردم بالا است، فقر روستایی پایین، بیماری فلج اطفال ریشه‌کن شده است، جاده‌های آسفالت فراگیرتر شده‌اند و....

اظهارات فال‌بین دهلی مطمئنا درباره درام سیاسی قریب الوقوع، درست است. یک انتخابات عمومی قرار است تا نیمه سال ۲۰۱۴ برگزار شود. مان‌موهانگ سینگ، نخست‌وزیر هند در بیست و ششم سپتامبر ۸۰ ساله شد و برخی از اعضای کابینه او هم دارند به این سن می‌رسند. در کشوری که میانگین سنی جمعیتش به سختی به ۲۵ سال می‌رسد، توارث سیاسی غیر‌قابل اجتناب است.

مساله اما مدیریت این تغییر و حفظ دستاوردهای به دست آمده از آن است. حتی اگر اقتصاد در شرایط سخت‌تری قرار گیرد، رشد اقتصادی سالانه از بیشترین میزان آن؛ یعنی از ۱۰ درصد به حدود ۵ درصد کاهش می‌یابد. پیشگویان حرفه‌ای - سیاستمداران، بورکرات‌ها، صنعتگران، اقتصاددانان و تحلیلگران - به طور کلی به پیش‌بینی تاریک‌تر از طالع بین دهلی فکر می‌کنند. «آناند ماهیندرا» رییس گروه ماهیندرا- شرکت پیشرو در حوزه فناوری و صنعت- گمان می‌کند که این موضوع بدترین مقارنه مسائل سیاسی و اقتصادی است که او در عمر کم خود، دیده است: «من هیچ سالی را بدتر از این سال به خاطر ندارم.»

مشکلات خارجی از جمله رشد ضعیف اقتصاد جهانی و قیمت‌های بالای نفتی (هند ۸۰ درصد از نفت مصرفی خود را از خارج وارد می‌کند و اما بسیاری از آنها را به شکل سوبسید‌دار در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌دهد) به اقتصاد هند آسیب می‌رسانند. با وجود این، بزرگ‌ترین دردها ناشی از خودزنی‌ها است: محلی‌ها و خارجی‌ها را از سرمایه‌گذاری دلسرد کردند؛ کسری بودجه‌ای که می‌تواند به بحرانی مالی منجر شود؛ افت ارزش روپیه. احتمالا هند پس از سال ۲۰۱۴ با سال‌های دشواری مواجه می‌شود.

هسته مشکلات داخلی اغلب در «حاکمیت» خلاصه می‌شوند. یعنی اولین مشکل، سیاستمداران (نتاس) هستند. آقای سینگ در ماه جاری برخی اصلاحات اقتصادی محدود را اعلام کرد.

اصلاحاتی که تحول سیاسی قابل توجهی را برانگیخت؛ اما به طور کلی دولت او در تحمل اصلاحات عمیق شکست خورد؛ به گونه‌ای که حتی لایحه قانونی معناداری را در این زمینه ارائه نکرد و در رخوت و سستی فرو رفت.

«نتاس» و «بابوس»

ائتلاف مترقی متحد که حزب کنگره بر آن تسلط دارد، از کار انداخته شده است. «پراناب مخرجی» که تا چندی پیش وزیر امور مالیه بود، با کندی سرمایه‌گذاری‌های خارجی و کاهش درآمدها مواجه شد، به طرزی عجیب به سرمایه‌گذارهای خارجی حمله کرد و با نگاه به گذشته تلاش کرد تا قوانین مالیات را دوباره بنویسد. این موضوع به بی اعتمادی دامن می‌زند. خوشبختانه در ماه جولای او از سمت خود برکنار شد.

«پالانیاپان چیدام بارام» جانشین او به سرعت فهرستی فریب‌دهنده از اصلاحات اقتصادی مورد علاقه‌اش با هدف افزایش اعتماد و افزایش سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی ارائه کرد. هنوز با وجود یک نخست وزیر تنبل و سونیا گاندی رهبر مردد حزبی خانوادگی، به نظر می‌رسد که او دچار کمبود ابزارهای سیاسی است.متحدان ائتلاف حزب کنگره (به همراه احزاب مخالف کارشکن) مکررا مانع تحقق اصلاحات شده‌اند.

حالا «بابوس» بوروکرات‌های غیرمفید را اضافه کنید. بوروکرات‌هایی که در سیستم متصلب به جا‌ مانده از بریتانیا کار می‌کنند. نفوذ سرکوبگر آنها بیشتر چیزهایی را که هر روز اتفاق نمی‌افتد، توجیه می‌کند. ممکن است که «سلطه حکومت» پیشین دیگر وجود نداشته باشد؛ اما بسیاری از عناصر اصلی اقتصاد حکومت گذشته هنوز هم توسط مقامات رسمی اجرا می‌شود یا تقریبا حفظ شده است.

سیاستمداران به درستی قصور در کاهش شدید انرژی برق را پذیرفتند. وقتی که ۶۰۰ میلیون نفر در شمال هند طی دو روز بسیار گرم از گرمای بیش اندازه بی‌حال شدند؛ اما مشکل عمیق‌تر، سازمانی است: یک شرکت انحصاری ورشکسته عمومی زغال‌سنگ مقدار بسیاری کمی از تولید خود را از طریق راه‌آهن دولتی به (اغلب) نیروگاه‌های برق دولتی می‌رساند.

آیا راه برون رفتی وجود دارد؟ اولین مجموعه اصلاحات آزادیخواهانه در سال ۱۹۹۱ به خاطر بحران ایجاد شده در تعادل پرداخت حقوق‌ها افت کرد. از همین رو، شاید یک امر اقتصادی اضطراری دیگر دور دوم اصلاحات بزرگ را در هم بشکند.

در همین حال، اقتصاد هند یک مقداری آشفته است. رشد اقتصادی پایین است. سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی که در سال گذشته به رکورد ۴۷ میلیارد دلاری رسید، تا‌کنون به ۶۷ درصد افت کرده است. شرکت‌های خصوصی داخلی نیز از سرمایه‌گذاری طفره می‌روند. هزینه‌های مصرفی و خدمات هنوز شناور هستند؛ اما تولیدات صنعتی در تابستان امسال منقبض شدند.

نرخ تورم در نهایت افت خواهد کرد و به بانک مستقل مرکزی امکان خواهد داد تا کاهش نرخ بهره را کلید بزند؛ اما این بانک و سرمایه‌گذاران تنها زمانی دوباره اطمینان خواهند کرد که ببینند سیاستمداران به طور جدی اصلاحات را پیگیری می‌کنند. صندوق بین‌المللی پول گفته است که کسری بودجه هند احتمالا در سال جاری تا حدود ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش می‌یابد.

بی‌میلی به اصلاحات

هنوز شکاکان، احتمالات هشداردهنده بیشتری را بررسی می‌کنند: سیاستمداران هند واقعا به اصلاحات تمایل ندارند. لیبرالیسم ۱۹۹۱ توسط خارجی‌ها پیش رفت و نسبتا اجرا کردن آن ساده بود.

از آنجا که سیاستمداران از شکست آخرین دولت اصلاح‌گر به ریاست حزب مردم هند در انتخابات عمومی ۲۰۰۴ درس گرفتند، به نشان دادن شجاعت بیشتر تمایلی ندارند. رای‌دهندگان به حزب یادشده نیز هیچ اعتباری برای کمک به ایجاد شرایط مناسب برای رشد اقتصادی، اصلاح مستمری‌های بازنشستگی و مانند آن نمی‌دهند.