روزی که صوراسرافیل و ملک‌المتکلمین به قتل رسیدند

سوم تیرماه سال ۱۲۸۷ ش. دو روزنامه‌نگار مشروطه‌خواه، میرزا‌جهانگیرخان صوراسرافیل و ملک‌المتکلمین توسط نیروهای محمدعلی شاه در باغشاه تهران به قتل رسیدند. میرزا جهانگیر خان با سرمایه میرزا قاسم‌خان تبریزی و همکاری میرزا علی‌اکبرخان قزوینی (دهخدا) روزنامه‌ای موسوم به «صور اسرافیل» منتشر می‌کرد که در زمان خود منشأ تحولات فراوانی شد. روزنامه صوراسرافیل به مشکلاتی دچار شد؛ چندین بار نویسندگان آن را تکفیر کردند و چند بار به محاق توقیف رفت. میرزا جهانگیرخان به واسطه انتشار روزنامه‌ای به همین نام به جهانگیرخان صوراسرافیل مشهور شده بود. میرزا نصرالله خان بهشتی (ملک‌المتکلمین) نیز کتابی به نام «من الخلق‌ الی ‌الحق» برای بیداری مسلمانان تالیف و منتشر کردکه پس از انتشار این کتاب، به وسیله انگلیسی‌ها از هندوستان تبعید شد. او به ایران آمد و در دوره انقلاب مشروطیت با ایراد خطابه‌ها و سخنرانی‌ها به بیداری افکار مردم می‌پرداخت و تلاش بسیار برای آگاه کردن و همراهی آنها با جنبش مشروطه می‌کرد. قتل آنهادو سال پس از امضای فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه و در پی به توپ بستن مجلس توسط قوای قزاق به رهبری لیاخوف روسی اتفاق افتاد. به گفته ناظم‌الاسلام کرمانی در روز کودتا بسیاری از عوام با قزاق‌ها همراه شدند و بسیاری از انجمن‌های مشروطه‌خواهان، تلگرافخانه و منازل مشروطه‌خواهان را غارت کردند. ملک‌الشعرای بهار که خود در این روز‌ها در تهران حضور داشته درخصوص نقش طبقات اجتماعی در آغاز استبداد صغیر می‌نویسد: «در این جریانات طبقه بالا و پایین از استبداد پشتیبانی کردند. تنها طبقه متوسط بود که به انقلاب وفادار باقی ماند.» براساس برآورد انگلیسی‌ها نزدیک به ۲۵۰ نفر در درگیری‌های تهران به دنبال به توپ بسته شدن مجلس توسط کلنل لیاخوف روسی و به دستور محمدعلی شاه قاجار کشته شدند. شاه بعد از شکست مشروطه‌خواهان در مجلس، کلنل لیاخوف روسی را به فرمانداری نظامی تهران گماشت و هرگونه تجمع از جمله مراسم عزاداری را ممنوع کرد. در این مقطع بود که بسیاری از سران مشروطه که موفق به فرار نشده بودند توسط قزاق‌ها بازداشت شدند.