مردم و مشروطه

گروه تاریخ و اقتصاد: احمد کسروی یکی از دلایل شکست مشروطه را ناآگاهی توده و پراکندگی ایرانیان می‌داند. او مدعی است مردم در نظام مشروطه وظیفه سنگینی بر عهده دارند؛ پیمانی بین آنها وجود دارد که شریک سود و زیان و شادی و غم یکدیگر باشند و کشور خویش را حفظ کنند. او مدعی است در بین توده مردم آمادگی لازم برای زندگی در نظام مشروطه وجود نداشت. ناصرالملک در نامه مفصلی به سیدمحمد طباطبایی در آغاز جنبش نوشته بود که عدم آمادگی ایرانیان مانعی بزرگ در سر راه آزادیخواهان است. یحیی دولت‌آبادی در توصیف روز افتتاح مجلس شورای ملی که در مدرسه نظام آن روز بر پا بوده است، می‌نویسد: صحن مدرسه نظامی پر است از تجار و کسبه و مردم تماشاچی، در این مجلس شعفی در مردم دیده می‌شود که هرگز دیده نشده و هیچ‌کس باور نکرده در مملکت ایران به این زودی بشود این اقدامات را انجام داد؛ اما به غیر از معدودی که می‌دانند چه می‌کنند و مقصود چیست، دیگران نمی‌دانند چه خبر است.

گروه تاریخ و اقتصاد: احمد کسروی یکی از دلایل شکست مشروطه را ناآگاهی توده و پراکندگی ایرانیان می‌داند. او مدعی است مردم در نظام مشروطه وظیفه سنگینی بر عهده دارند؛ پیمانی بین آنها وجود دارد که شریک سود و زیان و شادی و غم یکدیگر باشند و کشور خویش را حفظ کنند. او مدعی است در بین توده مردم آمادگی لازم برای زندگی در نظام مشروطه وجود نداشت. ناصرالملک در نامه مفصلی به سیدمحمد طباطبایی در آغاز جنبش نوشته بود که عدم آمادگی ایرانیان مانعی بزرگ در سر راه آزادیخواهان است. یحیی دولت‌آبادی در توصیف روز افتتاح مجلس شورای ملی که در مدرسه نظام آن روز بر پا بوده است، می‌نویسد: صحن مدرسه نظامی پر است از تجار و کسبه و مردم تماشاچی، در این مجلس شعفی در مردم دیده می‌شود که هرگز دیده نشده و هیچ‌کس باور نکرده در مملکت ایران به این زودی بشود این اقدامات را انجام داد؛ اما به غیر از معدودی که می‌دانند چه می‌کنند و مقصود چیست، دیگران نمی‌دانند چه خبر است. اسم مجلسی می‌شنوند حرف مشروطه و قانون اساسی به گوششان می‌خورد، اما قانون یعنی چه؟ مجلس کدام است؟ مشروطه چیست؟ نمی‌دانند. کسبه تصور می‌کنند مجلس برای نرخ ارزاق تشکیل می‌شود.

احمد کسروی، «امروز چه باید کرد»، تهران، چاپاک، چاپ ۴، ۱۳۳۶.