پلوتارک، مورخ اخلاق‌گرا

گروه تاریخ و اقتصاد: پلوتارک از جمله چهره‌های شاخص تاریخ‌نگاری در یونان است. او در اندیشه متاثر از فلسفه افلاطون و ارسطو و در تاریخ‌نگاری تالی هرودوت است. او با اثر جاودانه‌اش «سرگذشت‌ها» که در ایران با نام «حیات مردان نامی» چاپ شده، مشهور شده است. پلوتارک در واقع یک استاد فلسفه اخلاق بود و تاریخ برایش وسیله‌ای برای ترویج و تبلیغ اخلاقیات به حساب می‌آمد. مجموعه آثار او که شامل زندگینامه‌های ۳۶ نفر از بزرگان تاریخ شرق و غرب است، یکی از واپسین آثار ادبیات درخشان یونانی است، چرا که همزمان با او زبان لاتین، جایگاه تاریخی زبان یونانی را به‌عنوان زبان علمی و ادبی می‌گرفت.

مطالعات و گزارش‌های او در باب ایران نیز چنان اهمیتی دارد که نمی‌توان نادیده‌اش گرفت. در آثار او به گونه مستقیم (زندگینامه اردشیر دوم هخامنشی و اسکندر مقدونی) و غیرمستقیم (زندگینامه سرداران یونانی چون آریستید، تمیستوکلس، پائوسانیاس، کیمون، پریکلس، آلکیبیادس، آگسیلائوس، لوساندر) و تاریخ دوره هخامنشی روایت شده است. ارزش آثار پلوتارک در سرفصل تاریخ اشکانی با توجه به فاصله زمانی اندک او بسیار با ارزش است. به‌ویژه زندگینامه پومپه، کراسوس و مارک آنتونی. در آثار پلوتارک - که نسبت به دیگر یونانیان با انصاف تر بود - از فرقه‌های زروانی و میترایی هم سخن‌هایی هست که به کار ایران شناسان می‌آید.