گروه تاریخ و اقتصاد: سازمان اسناد ملی سند موافقت وزارت دارایی با پیشنهاد بانک ملی ایران، مبنی‌بر انعقاد قرارداد چاپ اسکناس با کمپانی برادیروی ویلکینسن در تاریخ ۳۱ فروردین ماه ۱۳۲۲را منتشر کرده است. در این سند، وزیر دارایی، به بانک ملی ایران اجازه داده تا قرارداد چاپ ۱۶۰۰میلیون ریال اسکناس را با کمپانی برادیروی ویلکینسن امضا کند، این در حالی است که گروه ارتباطات آرشیوی این مرکز، به مناسبت سالروز انتشار نخستین سری اسکناس بانک ملی، گزیده اسناد مرتبط با اسکناس را ارائه داده است. خلاصه‌ای از تاریخچه اسکناس را می‌خوانید:

اسکناس، کاغذ رایجی است که امروزه به‌عنوان پشتوانه دولت‌ها در خزانه و به جای سکه‌های طلا و نقره، در اختیار مردم قرار می‌گیرد. ریشه این لغت، از واژه فرانسوی آسی نیا، به معنای تضمین پرداخت وجه از طرف دولت است و در زبان روسی آسیگناتیا خوانده می‌شود. بهره‌گیری از این واژه، در زمان فتحعلی‌شاه و به‌صورت اسکناس در ایران رایج شد.کاغذ یک درهمی چاپ شده در دوره ایلخانان، قدیمی ترین اسکناس شناخته شده در ایران است که روی آن، عبارت «لااله الا الله، محمدا رسول الله» چاپ شده بود. این اسکناس ایرانی، در اواخر قرن هفتم هجری و در هنگام سلطنت گیخاتوخان چاپ شد. پادشاه ایلخانی به دلیل خالی شدن خزانه و کسری بودجه، به پیشنهاد وزیر خود، عزالدین مظفر، پول کاغذی به نام چاو(موسوم به چاو مبارک) در تبریز منتشر کرد که با اقبال عمومی مواجه نشد و استفاده از آن منسوخ شد. تا سال ۱۲۶۶ش صرافی‌های بزرگ و کوچک، مهم‌ترین نهادهای مالی ایران را تشکیل می‌دادند. بانک جدید شرق- که مرکزش در لندن بود و در جنوب آسیا فعالیت‌های اقتصادی می‌کرد- در تهران نیز اقدام به چاپ نوعی پول کاغذی به‌صورت حواله کرد. در سال ۱۲۶۷ش. ناصرالدین شاه، اجازه تاسیس بانک شاهنشاهی را به مدت ۶۰ سال، به بارون جولیوس دو رویتر واگذار کرد. یکی از امتیازهای این قرارداد استعماری، واگذاری حق انحصاری نشر اسکناس به بانک مزبور بود. این بانک، اجازه داشت تا ۸۰۰ هزار لیره انگلیس(معادل ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان) اسکناس منتشر کند. در ابتدا اجازه انتشار اسکناس‌های کمتر از دو تومان ممنوع بود، ولی در ۲۳ اسفند ۱۲۶۸ش مجوز انتشار انواع اسکناس صادر شد و بانک شاهنشاهی ۱، ۲، ۳، ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ تومانی را وارد جریان اقتصادی کشور کرد. اولین سری اسکناس‌های بانک، شبیه اسکناس‌های امروزی بود. روی قطعات یک تا پنج تومانی، امضای رئیس بانک چاپ شده بود؛ ولی اسکناس‌های ۱۰ تومانی و مبلغ‌های بالاتر در هنگام صدور، پس از امضا به مشتری داده می‌شد. بازرس دولت با مهر بیضی شکلی خود- که روی آن، عبارت «ملاحظه و ثبت دفتر دولتی شد. امضای مامور محترم دولت علیه ایران» مهر شده بود- هر قطعه اسکناس را تایید می‌کرد.بانک شاهنشاهی، در سال ۱۳۰۹ش حق انحصاری نشر اسکناس را در مقابل دویست‌هزار لیره به بانک ملی ایران فروخت. اسکناس‌های بانک ملی، از فروردین ۱۳۱۱ منتشر و تا سه ماه اسکناس‌های این دو بانک همزمان در ایران رواج داشت. در سال ۱۳۳۹ش بانک مرکزی ایران، تاسیس و براساس قانون، حق انحصاری نشر اسکناس به آن واگذار شد و تاکنون نیز ادامه دارد.