پرداخت اضافه حقوق معلمان خارجی برمبنای«فرانک»

گروه تاریخ و اقتصاد: آنچه می‌خوانید بخش دوم از مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی است در ۱۶ خرداد ۱۲۸۷ شمسی: لسان‌الحکماء: در باب اضافه شدن حقوق آنها (معلمان خارجی) ابدا تصویب نمی‌نمایم، زیرا که خود آقاى معاون وزارت معارف می‌دانند که ما از سوئیس به خیلى کمتر از این مبلغ می‌توانیم معلمین خوب کنترات نماییم و علاوه از این معلمین تاکنون به واسطه نبودن مریضخانه بهره کاملى نبرده‌ایم. در علم آنها حرف نیست، اما وقتى اسباب نشد و مریضخانه نشد نتیجه کامل به عمل نخواهد آمد. پس بنده اضافه حقوق را تصویب نمی‌کنم و اگر هم ممکن باشد طوری که آقاى ساعدالوزراء فرمودند از همین معلمین ایرانى بیاوریم خیلى خوب است.

امان‌الله میرزا: ما اشخاص عالم خیلى لازم داریم و اینجا کم داریم و این اشخاص عالم هم که داریم باید از براى آنها فکرى بنماییم و دیگر اینکه ما محتاج به فرنگی‌ها هستیم و این اضافه که می‌خواهند به نظر بنده اضافه نیست. این تقصیر پول ما است پول ما مثل ستون زیبق(جیوه) بالا و پایین می‌رود باید کنترات از روى پولى باشد که تغییر و تبدیل پیدا نکند و آن همان فرانک است.

حاجى میرزا آقا: ما وقت مجلس را به این‌طور تلف می‌کنیم. بنا بود که معاون وزیر معارف بیاید توضیحات بدهد. حال که آمده‌اند خوب است توضیحات بدهند تا معلوم ‌شود.

معاون وزارت معارف: این مطالب که گفته شد همه صحیح است، ولى امروز به وجود این اشخاص محتاج هستیم و لازم است که اینجا باشند و همان موسیو داوید هم وجودش لازم است و باید باشد. به جهت اینکه بیست نفر شاگرد دارد و آنها هم مقدارى تحصیل‌کرده‌اند و نمی‌شود که فعلا آنها را بى‌معلم گذاشت و تا تابستان دیگر یک دسته هم داخل آنها می‌شود و تا یک اندازه درجه تحصیل آنها صحیح خواهد شد و بعضى از همان شاگردهاى قابل از براى مهندسى معمولى این مملکت از قبیل تسطیح طرق و غیره خوبند و عوض موسیو المر هم که می‌رود لازم است و باید عوض او شخصى باشد که ریاضى و شیمى را هم بداند تا اینکه کمک و معاون معلم معدن شناسى هم باشد و براى امتحان هر گاه حاضر شوند خواهید دید که در این مدت خوب تعلیم کرده‌اند و اشخاص ایرانى که فرمودند البته آنهایی که قابلند باید آنها را هم داخل کار نمود و لازم است، ولى وجود این اشخاص امروز لازم است و باید باشند و اگر بخواهیم مدرسه دارالفنون داشته باشیم. این اسباب لازم است و با این نقصى که دارد اگر این معلمین هم بروند به کلى خراب خواهد شد، اما در خصوص اضافه مواجب اضافه هم نخواسته‌اند. بلکه اینها همان پولى که در سه سال قبل به آنها داده می‌شد همان را می‌خواهند و این تفاوتش از براى آن دو نفرى که پانزده هزار فرانک حقوق دارند سه هزار و پانصد فرانک می‌شود و آن سه نفرى که دوازده هزار فرانک حقوق دارند تفاوتش قریب سه هزار فرانک می‌شود و اگر همان را به آنها بدهند دیگر ظاهرا حرفى ندارند و ممکن است که راضى شوند این است عقیده بنده که عرض کردم.

دکتر ولى‌الله خان: عقیده بنده این است که خلط مبحث می‌شود! دو مطلب است که باید مطرح و مذاکره شده، راى گرفته شود و بعد شروع به مذاکره دیگرى بشود. یکى تجدید کنترات است، اولا باید این مساله مطرح بشود که آیا باید تجدید بشود یا نه؟ به عقیده بنده امروزه ما آنها را لازم داریم شنیده می‌شود که بعضى می‌گویند ماخودمان عالمین صحیح داریم صحیح است، ولى این دیپلمى که آنها دارند فقط از بابت تمام کردن دوره تحصیل آن مدرسه‌ای است که در آن تحصیل کرده‌اند، یعنى دیپلم آنها دیپلم شاگردى است. ولى دیپلم اینها دیپلم معلمى است و ما در مدرسه این‌طور اشخاص لازم داریم اگر ما از خودمان معلم داشته باشیم البته باید آنها را بیاوریم مصدر کار قراردهیم و اگر نداشته باشیم چنانچه نداریم بدبختانه باید از خارج بیاوریم و تمیز و تحقیق این مساله هم به وزارت معارف است و از آنجا که بنده اکثر دیپلم‌هاى بعضى اشخاص را دیده‌ام داراى دیپلم معلمى نیستند. پس باید تجدید کنترات این معلمین بشود که چند سال مانده و این شاگردهاى حالیه را تربیت کنند که آن شاگردها هم معلم شده بروند به سایر ولایات و تدریس کنند و باید همه وقت نور از مرکز به خارج ساطع شود و به عقیده بنده وزارت علوم اگر می‌داند این معلمین خارجه هم دیپلم معلمى ندارند باید کنترات آنها تجدید نشود و عوض آنها معلمین صحیحى خواسته شود که در اینجا آمده تدریس نمایند و در واقع کارخانه معلم‌سازى را دایر نمایند. حال اطلاع معاون وزارت معارف در باب دیپلم این معلمین چیست بگویند.