برج و باروهای تهران قدیم

تهران قدیم همچون شهرهای قدیمی ایران دارای برج و بارویی بود. ظاهرا اولین برج و باروی دور تهران به فرمان شاه طهماسب صفوی به سال ۹۶۴قمری ایجاد شد. بنابه گفته نویسنده مرآت البلدان این بارو شش هزار گام طول آن بود و به عدد سوره مبارکه قرآن یعنی ۱۱۴ برج برای بارو قرار دادند. البته باید درنظر داشت تهران ۵۰۰ سال پیش دهی بزرگ بیش نبوده است. این برج و باروی اولیه چهار دروازه بیشتر نداشت: دروازه حضرت عبدالعظیم به سوی ری، دروازه دولاب، دروازه شمیران و دروازه قزوین. البته محدوده آن زمان تهران نیز با توجه به کوچکی ابعادش چنین بود: حد شمالی خیابان امیرکبیر، میدان سپه و خیابان سپه، حد شرقی خیابان ری، حد جنوبی خیابان مولوی و حد غربی خیابان وحدت اسلامی (شاهپور). ژوبر فرستاده ناپلئون به دربار فتحعلی شاه که در سال ۱۲۲۱قمری به تهران سفر کرد، برج و باروی شاه طهماسبی را از حیث بنا متوسط ارزیابی کرده است.

ژنرال گاردان فرستاده معروف ناپلئون به دربار فتحعلی شاه نیز چنین توصیفی از حصار تهران دارد: هیچ قسم نقشه جنگی در ایران موجود نیست، فقط دور هر قصبه‌ای حصاری است از گل، دارای برج‌های مرتفع آجری کنگره‌دار و گرد شهرها خندق نیز کنده‌اند و خندقی نیز گرداگرد تهران هست که هیچ قسمت آن از قلعه دیده نمی‌شود.