تبدیل پزشکی به حرفه

شاید قدیمی‌ترین آنها، لوحی گلی متعلق به ۲۱۵۰سال قبل از میلاد است که شست‌وشو و بانداژ کردن زخم‌ها را شرح می‌دهد. لوح‌هایی متعلق به تمدن آشوریان (قرن هفتم قبل از میلاد) به شرح بسیاری از بیماری‌ها و سرانجام احتمالی‌ آنها می‌پردازد. در این لوح‌ها همچنین فهرستی از مصارف پزشکی صدها گیاه، جانور و مواد معدنی آمده است. بسیاری از درمانگران بین‌النهرین، روحانی هم بودند، با این‌حال پزشکان (کسانی‌که به حرفه پزشکی و به درمان‌های طبیعی و نه ماوراء طبیعی می‌پرداختند) کم‌کم به‌عنوان صاحبان حرفه‌ای مستقل شناخته شدند. از حمورابی ششمین پادشاه مملکت قدیم بابل قانون‌نامه‌ای به جای مانده است که بر ستون سنگی عظیمی حک شده است. از ۲۸۲ قانون حمورابی ده قانون مربوط به امور پزشکی است.

مثلا در فهرستی حق‌الزحمه پزشکان برای عمل جراحی روی بیماران طبقات مختلف اجتماعی آمده است و قوانین دیگر مجازات‌هایی را که در صورت مرگ بیماران متوجه پزشکان خواهد شد مشخص می‌کند.تمدن مصر قدیم همزمان با تمدن بین‌النهرین بود و حتی رشد بیشتری کرد. باستان‌شناسان طومارهایی از پاپیروس (ماده‌ای مشابه کاغذ که از نی ساخته می‌شد) یافته‌اند که حاوی نوشته‌های مصری زیادی در باب پزشکی است. یکی از آنها پاپیروس «جورج ابرس» است که قدمت آن به ۱۵۵۰ قبل از میلاد می‌رسد ولی احتمالا رونوشتی از اطلاعاتی بس قدیمی‌تر است. در آن شرح ده‌ها بیماری و درمان آنها (ازجمله طلسم‌های جادویی و حدود ۷۰۰ دارو از انار گرفته تا چربی کرگدن) آمده است. پاپیروس ادوین اسمیت که حدودا ۱۶۰۰ سال قبل از میلاد نوشته شده است، در مورد جراحی است که اکثرا شامل درمان جراحت‌هایی مثل زخم‌ها و استخوان‌های شکسته است.

مشهورترین پزشک مصری که مدارکی از او در دست آمده است، «ایمحوتپ» است که حدودا در ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد می‌زیست. این مرد با استعداد همچنین وزیر فرعون زوسر و طراح هرم آرامگاه پادشاه بود. «ایمحوتپ» چنان معروف شد که بعدها همچون خدا ستایش می‌شد. همچنین اسامی صدها پزشک مصری دیگر به‌جا مانده است. هرودوت، مورخ یونان باستان، نوشت که در عصر او، یعنی قرن پنجم پیش از میلاد، «در همه‌جا (در مصر)، پزشکان بسیاری وجود دارند.» حتی بعضی از آنها متخصص بودند و تنها به درمان بیماری‌های خاص یا اختلالاتی در قسمتی از بدن (مانند چشم) می‌پرداختند.

منبع: لیزا یونت، تاریخ پزشکی، ترجمه رضا یاسایی، ققنوس، ۱۳۸۵.