اوضاع زنان در جلفا

تاریخ و اقتصاد: چارلز عیسوی پژوهشگر مصری در پژوهش ارزشمند خود در رابطه با «تاریخ اقتصادی ایران» به اقشار و گروه‌های گوناگون در دل تاریخ قاجار اشاره دارد و زندگی‌ آنها را از دریچه اقتصادی مورد توجه قرار داده است. در این میان اشاره او به گروه‌های اقلیت و به‌ویژه زنان که به دلایل گوناگون معمولا از چشم تاریخ‌نگاران پنهان مانده‌اند، جالب توجه است. در اینجا به وصفی که او در رابطه با زندگی روزمره زنان جلفا در عهد قاجار آورده است، اشاره می‌کنیم:

«در جلفا نیز مثل سایر نواحی اداره امور خانه برعهده زنان است. در نتیجه خانواده را بانوان علاقه‌مندی راه می‌اندازند که در کارهای خودشان مستقل هستند. از آنجا که در جلفا رسم است که تدارکات سالانه را خریده و در خانه ذخیره کنند، بنابراین اولین وظیفه بانوان خانه‌دار خریدن چیزها در فصل ویژه خود است، چرا که اگر احتیاجات در فصل ویژه خود خریداری نشود، بعدا ۲۵ تا ۳۰ درصد هزینه روی دست خانواده می‌گذارد. پس از خرید نیازهای سالانه، بانوان خانه‌دار طبق احتیاجات روزانه بدون اینکه محتاج خرید چیزی غیر از گوشت، از مغازه باشند، از آنها استفاده می‌کنند. آنها در خانه نان لواش پخته و برای دو یا سه ماه ذخیره می‌کنند و در موقع خوردن آن را با آب خیس کرده و با ولع می‌خورند.

هرخانه‌ای دارای چاه پر از آب گوارایی است که آب آن در نتیجه گرمای تابستان کم می‌شود ولی خشک نمی‌شود، از این رو تا آنجا که مساله آب مطرح است هیچ‌کس در مضیقه نیست یا مجبور نیست که برای ذخیره آب، آب‌انبار درست کند. به‌طور کلی در جلفا احتیاجی برای کلفت یا نوکر نیست، چون همه کارهای خارج از خانه را مردان و همه کارهای خانه را زنان انجام می‌دهند و فقط در مواقع ضروری از زنان برای پختن نان، شستن البسه کثیف و بعضی از کارهای سنگین استفاده می‌کنند. هیچ کدام از زنان احتیاجی به للـه و پرستار ندارند، چرا که بچه‌های خود را خودشان با عواطف لطیف مادرانه در دامان خود پرورش می‌دهند. روابط والدین و فرزندان در جلفا توأم با احترام و علاقه زیاد است.»

چارلز عیسوی، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، نشر گستره، 1362: صص90-91.