خروج آمریکایی‌ها از ایران

از ۱۲ آبان ۱۳۵۷، عملیات انتقال ۴۵ هزار آمریکایی مقیم ایران از فرودگاه مهرآباد آغاز شد. خبرگزاری فرانسه با استناد به اخبار رسیده از شرکت‌های آمریکایی که در ایران مشغول به کار بودند، اعلام کرد که این شرکت‌ها در نظر دارند کارکنان آمریکایی خود را در صورت وخیم‌تر شدن اوضاع فراخوانند.اید مک‌کاردی رئیس شرکت ساختمانی پارسونز که تقریبا ۴۵۰۰ نفر آمریکایی برای آن در ایران مشغول به خدمت بودند طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که شرکت وی به دقت مراقب اوضاع ایران است تا در صورت لزوم اقدام به فراخواندن کارکنان کند. مک‌کاردی اظهار کرد که او با شش شرکت دیگر آمریکایی در تماس است تا برنامه‌ای برای ترک ایران تهیه کنند. تیم جنی، سخنگوی شرکت هلی‌کوپترسازی بل‌تکسترن هم اعلام کرد هلی‌کوپترسازی بل تکسترن دارای کادر ۳۵۰۰ نفری در ایران است. جنی گفت سیاست کلی ما اطاعت از دستورهای سفارت آمریکا در ایران است - چون ما تحت هدایت آنان کار می‌کنیم و از هر دستوری که صادر کنند اطاعت خواهیم کرد. فردای آن روز بود که خبرگزاری فرانسه از یک منبع آگاه کسب اطلاع کرد که به علت وخامت اوضاع خانواده‌های آمریکایی شامل گروهی از زنان و کودکان روز جمعه ۱۲ آبان ایران را ترک گفته‌اند.

با گسترش امواج انقلاب، اعتصابات فراگیر عملا حکومت پهلوی را با بحران روبه‌رو کرده بود؛ بحرانی که با اعتصاب کارکنان صنعت نفت و به تبع آن قطع تولید و توقف بخش اعظم صادرات نفت به اوج خود رسیده بود. روزنامه واشنگتن‌پست‌‌ همان روز‌ها با اشاره به اعتصاب کارکنان صنعت نفت نوشت: «ایران دومین صادرکننده نفت جهان است و تنها نفت عربستان سعودی از ایران بیشتر است. قبل از اعتصاب متوسط تولید نفت ایران روزانه بالغ بر ۵/ ۵ میلیون بشکه می‌شد. این مقدار نفت یک‌ششم کل تولید نفت در کشورهای غیرکمونیست جهان بوده است. خوشبختانه قطع صادرات نفت ایران اثر فوری بر سایر کشورهای جهان نخواهد گذارد، چون در حال حاضر میزان خرید نفت بسیار بالا است و خطوط انتقال نفت با حداکثر ظرفیت کار می‌کنند، اما در صورتی که تعطیل صادرات نفت ایران بیش از چند هفته به طول بینجامد کمبود‌ها پدیدار خواهد شد. در حال حاضر کلیه کشورهای مصرف‌کننده نفت علاقه شدیدی به استقرار مجدد ثبات سیاسی در ایران دارند.»

همزمان روزنامه وال‌ استریت ژورنال با اشاره به تحولات ایران احتمال داد وخیم‌تر شدن اوضاع ایران، کار‌تر را با اولین بحران تمام‌عیار در زمینه سیاست خارجی روبه‌رو کند. این روزنامه نوشت: «حوادث ایران بسیاری از مبانی منطقی را که اساس سیاست خارجی آمریکا پی‌ریزی شده است محل تردید قرار می‌دهد. گرچه شاه در سال‌های اخیر سیاست مدرنیزه کردن کشور خود را در پیش گرفته، ولی بدون شک سوءاستفاده و فساد مالی در ایران وجود دارد، اما در حال حاضر اکثر آمریکاییان به وضوح متوجه شده‌اند در دوران سلطنت محمدرضا شاه جامعه ایران در جهت آن نوع جوامعی که مورد علاقه ما است حرکت کرده و آنچه در حال حاضر آمریکا باید انجام دهد این است که به کلیه طرف‌های ذی‌نفع در اوضاع ایران تفهیم کند شاه دوست ماست و ما از تصمیماتی که برای مقابله با بحران کشور خود می‌گیرد حمایت می‌کنیم.» هنری کیسینجر، وزیر خارجه سابق و از تئوریسین‌های وقت دستگاه دیپلماتیک آمریکا با بیان اینکه «تاکید دولت کار‌تر بر سیاست حقوق بشر به ایجاد ناآرامی‌های ایران کمک کرده و ممکن است چشم‌انداز صلح خاورمیانه را تیره کند»، گفت: «وجود یک ایران آرام و طرفدار غرب برای ثبات خاورمیانه ضروری است.»

منبع: آرشیو روزنامه اطلاعات، آبان ۱۳۵۷

- تاریخ ایرانی