آلمانیها و خسارت بانک شاهنشاهی
فعالیت آلمانیها در ایران تاثیرات بسیار بدی روی فعالیت بانک شاهنشاهی در تهران و شعبههای آن در شهرستانهای مختلف ایران داشت و بسیاری از اعضای بانک در شعبههای مختلف در جنگ جهانی اول در ایران دستگیر شدند. در طی سال ۱۹۱۵ نیروهای عثمانی و ایلات طرفدار آلمان در جنوب موجب شدند تا بسیاری از شعبههای بانک بسته شود. در آغاز سال ۱۹۱۵ شعبههای بانک در تبریز و تا پایان سال ۱۹۱۵ شعبههای کرمانشاه، شیراز، اصفهان، همدان، سلطانآباد، کرمان و یزد بسته شدند. در بعضی مواقع روسای بانکها فرصت و اطلاع کافی داشتند تا خزائن و دفترها را با خود ببرند.
فعالیت آلمانیها در ایران تاثیرات بسیار بدی روی فعالیت بانک شاهنشاهی در تهران و شعبههای آن در شهرستانهای مختلف ایران داشت و بسیاری از اعضای بانک در شعبههای مختلف در جنگ جهانی اول در ایران دستگیر شدند. در طی سال ۱۹۱۵ نیروهای عثمانی و ایلات طرفدار آلمان در جنوب موجب شدند تا بسیاری از شعبههای بانک بسته شود. در آغاز سال ۱۹۱۵ شعبههای بانک در تبریز و تا پایان سال ۱۹۱۵ شعبههای کرمانشاه، شیراز، اصفهان، همدان، سلطانآباد، کرمان و یزد بسته شدند. در بعضی مواقع روسای بانکها فرصت و اطلاع کافی داشتند تا خزائن و دفترها را با خود ببرند. در موارد دیگر، آنها مجبور بودند فرار کنند. در شیراز در نوامبر ۱۹۱۵ ژاندارمهای سوئدی طرفدار آلمان فرگوسون (ferguson) رئیس بانک و حسابدار او آیرتون (F.A.Ayrton) را دستگیر کردند. بعضی از مدیران بانکها وضع بهتری داشتند و در دسامبر ۱۹۱۵ شعبه بانک در یزد را افراد قبایل و افراد آلمانی محاصره کردند و آلمانیها به رئیس بانک در مقابل پولهایی که از خزانه بانک برده بودند یک رسید دادند و به مدیر بانک اجازه داده شد تا ۲۰ هزار قران برای سفر خودش به تهران بردارد.
در اوایل ۱۹۱۶، زمانی که روسها نیروهای عثمانی را عقب راندند، شعبههای همدان، سلطان آباد و کرمانشاه دوباره بازگشایی شد؛ اما در تابستان، که عثمانیها برگشتند، اعضای بانک مجبور به فرار شدند. این شعبهها تا ماه مه ۱۹۱۷ بازگشایی نشد. شعبههای کرمان، یزد، اصفهان و شیراز مجددآ افتتاح شد؛ و این در هنگامی بود که نیروهای پلیس جنوب به بانک وارد شدند. منزل رئیس بانک در همدان در سالهای ۱۹۱۶ و ۱۹۱۷ بهعنوان مرکز استقرار نیروهای عثمانی مورد استفاده قرار گرفت و لوازم آن به غارت رفت. در همدان و اصفهان پول زیادی از صندوق بانک غارت شد و شعبه یزد ۵/ ۱ میلیون قران از دست داد. بانک معتقد بود که دولت ایران باید غرامت این خسارات را بپردازد؛ اما دولت ایران نه توان این کار را داشت و نه به آن مایل بود.
منبع: حسن اعظام قدسی، «خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صد ساله ایران»، چاپخانه حیدری، 1342 شمسی.
ارسال نظر