پنج نشانه از افول اقتصاد چین

مترجم: ایرج جودت

منبع : فارن پالیسی

چراغ‌ها در کانون اقتصاد جهان به چشمک زدن افتاده‌اند.گرچه دورنمای اقتصاد چین هنوز می‌تواند مثبت باشد، اما اعداد و ارقام حکایت از آن دارد که موتور این کشورکه همواره نرخ بالای رشد را داشته از تحرک بازمانده است. انبارشدن تولیدات کارخانه‌ها،کاهش درخواست وام از سوی تجار، کاهش غیرمنتظره نرخ بهره، از رونق افتادن واردات و ارقامی که حکایت از کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به دلیل رکود اقتصادی دارد. ون جیابائو نخست‌وزیر چین در ماه مارس نرخ پیش‌بینی شده رشد در سال ۲۰۱۲ را ۵/۷ درصد اعلام کرد که اگر این رقم واقعیت داشته باشد پایین ترین میزان از سال ۱۹۹۰ و از زمانی است که این کشور به دلیل کشتار میدان تیان‌آن‌من با انزوای بین‌المللی مواجه شد. نشانه‌هایی واقعی برای این سقوط و کاهش گسترده وجود دارد که ۵ مورد آن عبارتند از:

۱- خداحافظ بی‌ام‌و: بسته تشویقی ۵۸۶ میلیارد دلاری که چین برای عبور آسان از رکود جهانی سال ۲۰۰۹ تدارک دید فقط مشکلات دولت‌های محلی را به تعویق انداخته است و اکنون از آنها خواسته شده است بدهی‌شان را بازپرداخت کنند که تلویحا به آن معناست که شهرداری‌ها باید کمربندها را سفت‌تر ببندند و ریاضت اقتصادی آغاز شده است.

کاروانی از ماشین‌های گران‌قیمت و پرزرق و برق که مقامات محلی در طول سال‌های رونق اقتصادی خریداری کرده بودند جزو اولین چیزهایی است که باید فروخته شوند. شهرداری شهر ونژو حراج ۸۰ درصد از خودروهایش -یعنی بیش از ۱۳۰۰ ماشین- که مزایده‌ای در سطح کشور خواهد بود را برنامه‌ریزی کرده است.

بخشی از مشکل شهرداری‌ها این است که حراج‌ها در سطح کشور به دلیل ابتکار دولت مرکزی در پایین کشیدن تب بازار داغ مسکن از رونق افتاده است. همچنین کسری نقدینگی و اعتماد‌سازی میان خریداران بالقوه نیز مزید بر علت شده است. در ماه ژوئن میانگین قیمت مسکن در ۱۰۰ شهر اصلی چین برای اولین بار در ۹ ماه گذشته و با آنکه هنوز قیمت‌ها ۹/۱ درصد کمتر از سال گذشته است افزایش پیدا کرد. تعدادی از ساختمان‌های دولتی در ردیف بعدی حراج‌ها هستند. بسیاری از ماشین‌ها با مالکین جدیدشان در شهرها به راه افتاده‌اند. آغاز صرفه‌جویی شدید می‌تواند بسیاری از مراسم و میهمانی‌های رسمی را سرد و بی‌روح سازد.

۲- شورش در گواندونگ: مقامات رسمی چین دهه‌هاست که هشدار می‌دهند کاهش رونق اقتصادی می‌تواند منجر به ناآرامی‌های اجتماعی شود و جدا از چند مورد استثنا اغلب اوقات چشمگیر بودن نرخ رشد فقط برای خوشحال نگه داشتن مردم بوده است. در حال حاضر با پایین آمدن رشد تولید ناخالص داخلی به زیر ۸ درصد برای اولین بار در سال‌های اخیر به ساختار اجتماعی چین و به ویژه به هزاران کارگر مهاجر شهرها - البته اگر نگوییم میلیون‌ها- که شغل خود را در خطر می‌بینند فشار آمده است. شکی وجود ندارد که کاهش رشد صادرات به دلیل تداوم ضعف اقتصادی در اروپا و آمریکا، اقتصاد چین را تحت تاثیر قرار خواهد دaاد. آقای لو تینگ یکی از اقتصاددانان هنگ‌کنگ اخیرا به مجله بیزنس ویک گفته است که: صادرکنندگان چینی در حال ورشکسته شدن هستند و بعضی کارخانه‌ها نیز که فعالند سه شیفت کاری را به یک شیفت تقلیل داده‌اند.

احساس کارگران چین از این نکته که آنها نیز از بازده تولید سهمی دارند نقش مهمی در ثبات چین دارد و نارضایتی آنها آن‌چنان‌که هفته قبل در شهر صنعتی شاژی در جنوب چین به صحنه بزرگ‌ترین درگیری عمومی تبدیل شد، می‌تواند سبب تباهی این کشور شود. با آنکه این حادثه تحت کنترل در آمده است اما اینکه مقامات بتوانند بار دیگر از پس چنین حوادثی برآیند دشوار است.

۳- فرارپولدارها: تداوم وضعیت اقتصادی نامطلوب، پولدارها را به طرف فرودگاه‌ها سرازیرکرده است. خرید کالاهای لوکسی که در چین رونق پیداکرده بود از اوایل امسال کمتر شده و اغلب این کالاها به حراج گذاشته می‌شود. اما این به آن معنا نیست که ثروتمندان پول‌ها را راکد گذاشته اند. آنها فقط سرمایه‌گذاری در چین را متوقف کرده‌اند. اواخر سال گذشته مشخص شد که بسیاری از ثروتمندان چینی شروع به سرمایه‌گذاری در دارایی‌های منقول نظیر ارزهای خارجی و غیرمنقول نظیر مسکن کرده‌اند. آنها به شدت در پی سرمایه‌گذاری در مستغلات در خارج از کشور به دلیل بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی در داخل چین هستند.

همچنین در اواخر سال ۲۰۱۱ آشکار شد که بیش از نیمی از میلیونرهای چین در فکر فرار و راه‌اندازی کار و تجارت در خارج هستند. دادستان‌های چین اعلام کرده اند که نزدیک به ۱۹ هزار مقام رسمی در ۱۲ سال گذشته هنگامی که قصد فرار با پول‌های نامشروع را داشته اند دستگیر شده‌اند. ثروتمندان چینی اغلب اعضای خانواده متنفذین سیاسی اند و با رکود فعلی بسیاری قصد دارند که فلنگ را ببندند و فرار کنند.

۴- تابستان طولانی و گرم: مصرف برق در تابستان به دلیل استفاده مردم از وسایل خنک‌کننده افزایش می‌یابد. امسال چینی‌های مواجه شده با گرمای شدید باید در مصرف برق صرفه‌جویی کنند. بنادر چین به طور معمول باید میزان قابل توجهی زغال‌سنگ که نیروگاه‌ها را می‌چرخاند ذخیره کنند. تولید پایین کارخانه‌های برق هم در این کمبود مسوولند. تنها در سال گذشته پکن صحبت از ذخیره‌سازی اضطراری برای ممانعت از ته کشیدن مواد کرد. چین اکنون به نظر می‌رسد بیشتر از حد نیاز سوخت

وارد کرده است.

همچنین شهروندان، تجار و کارخانه‌ها در حال کاهش دادن مصرف برق به خاطر پایین آوردن صورت‌حساب‌هایشان هستند. قیمت زغال‌سنگ در چین از اواخر سال گذشته ۱۰ درصد کاهش داشته است. این کاهش می‌تواند حتی بیشتر از این به اقتصاد جهانی که نسبت به قبل تقاضای کمتری برای محصولات صادراتی چین دارد ضربه بزند.

۵- نسبت گوشت خوک با تخم مرغ: چین همچنان بالاترین میزان مصرف گوشت را دارد و به دلیل تقاضای بیش از حد، قیمت گوشت خوک و گوساله در چین افزایش یافته است. این تورم نگرانی‌هایی برای سیاستمداران ایجاد کرده است. در سال ۲۰۰۷ چینی‌ها روزانه یک میلیون و هفتصد هزار خوک می‌خوردند. در سال ۲۰۱۱ اداره آمار کشور اعلام کرده بود که قیمت گوشت خوک هر سال ۵۷ درصد رشد داشته است.

اما در طول چهار ماه گذشته تقاضا برای گوشت خوک پایین آمده است. مازاد تولید به وجود آمده یکی از دلایل مهمی است که نسبت میان قیمت خوک به قیمت ذرت مورد نیاز برای پرورش آن را غیراقتصادی کرده است و به همین جهت دولت چین می‌بایست مداخله می‌کرد و قیمت‌ها را ثبات می‌بخشید. اما با کاهش قیمت گوشت خوک قیمت تخم مرغ بالا رفته است و البته آنچنان سریع که فروشگاه‌ها اصطلاح «تخم‌مرغ‌های موشکی» را به‌کار بردند. علاوه بر این مصرف‌کنندگان چینی نه تنها اعتمادشان نسبت به یک اقتصاد متزلزل از میان رفته بلکه به امنیت غذایی در طولانی مدت نیز اطمینانی ندارند.

شی جینپینگ معاون رییس‌جمهور چین احتمالا پاییز امسال مسوولیت‌ رهبری را برای یک دوره دهساله انتقالی بر عهده می‌گیرد. هنگامی که شکاف‌ها در بنیادهای اقتصاد کشور آشکار شود باید از اینکه او همچنان به سمتش علاقه داشته باشد تعجب کنید.