«دنیای‌اقتصاد» نقش واسطه‌ها در نهاده‌ها و محصولات دامی را بررسی می‌کند
ناکامی «بازارگاه» در ساماندهی نهاده‌ها
مدیرعامل اتحادیه دامداران با اشاره به نقش پررنگ دلالان و واسطه‌گران بازار گوشت اظهار کرد: دلالان با اختلاف قیمت ۵۰ تا ۶۰ درصدی گوشت را از تولیدکننده به‌دست مصرف‌کننده می‌رسانند. درحقیقت حلقه‌های واسط مازادی در این بین وجود دارند که هرکدام بازار را تغییر می‌دهند.
سعید سلطانی با بیان اینکه بهتر بود قبل از آغاز به کار سامانه بازارگاه نهاده‌های کشاورزی، ایرادهای آن برطرف می‌شد تا حین کار نیاز به اصلاحات نباشد، اظهار کرد: سال گذشته قبل از اینکه سامانه‌ای برای توزیع نهاده‌ها باشد به‌راحتی با بازرگانان به میزانی که نهاده دامی نیاز داشتیم قرارداد می‌بستیم؛ قدرت چانه‌زنی، تعیین زمان و نحوه پرداخت هزینه داشتیم و پس از دریافت نهاده نیز آن را میان واحدهای تولیدی توزیع می‌کردیم.
وی با اشاره به اینکه هدف سامانه بازارگاه شفاف‌سازی فرآیند توزیع نهاده‌های دامی است اما برخی از آن سوء استفاده می‌کنند، گفت: برخی افراد تنها با داشتن پروانه اشتغال و انبار اقدام به دریافت نهاده می‌کردند و چون نظارتی بر آنها نبود نهاده‌های دریافتی را در بازار آزاد به فروش می‌رساندند. یا اینکه دامداران برای دریافت نهاده در سامانه بازارگاه ثبت‌نام می‌کردند ولی تا مدت طولانی به‌دستشان نمی‌رسید و برخی از فروشندگان نیز با افزایش قیمت نهاده‌های دامی بخشی از نهاده فروخته شده را تحویل تولیدکنندگان می‌دادند و از تحویل مابقی اجتناب می‌کردند و هزینه پرداخت شده را به تولیدکننده پس می‌دادند؛ درحالی‌که در سامانه بازارگاه این‌گونه تصور می‌شد که تولیدکننده نهاده را دریافت کرده است.
مدیرعامل اتحادیه دامداران اضافه کرد: برخی از واردکنندگان نهاده‌های دامی نیز به جای فروش نهاده به تولیدکنندگان مدعی می‌شدند که نهاده‌ها را پیش فروش کرده‌اند؛ درحالی‌که وقتی محصولی پیش فروش شود باید ارزان‌تر به‌دست تولیدکننده برسد.
توزیع نهاده سلیقه‌ای است
سلطانی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود مشکل نهاده‌های دامی مورد نیاز واحدهای تولیدی حل شده و این نهاده‌ها بین واحدهای تولیدی توزیع می‌شود. آیا دامداری‌ها نهاده مورد نیاز خود را دریافت کرده‌اند؟ گفت: حتی یک کیلوگرم هم نهاده دامی دریافت نکردیم. چند بار نامه نوشتیم و درخواست هم دادیم اما متاسفانه توزیع نهاده‌ها در استان‌ها سلیقه‌ای است و با وجود اینکه گفته می‌شود فرآیند سیستماتیک است اما توزیع آن هنوز با دخالت انسان صورت می‌گیرد. به گفته وی، دامداران ناچارند نهاده‌های موردنیاز دام‌های خود را از بازار آزاد تهیه کنند، زیرا دامدار نمی‌تواند به دام‌هایش بگوید غذا نیست. اگر غذای دام تغییر کند، تولیداتش افت خواهد کرد و تولید از حالت اقتصادی خارج خواهد شد.
دلالان بازار گوشت را دست گرفته‌اند
سلطانی به قیمت تمام شده دام سبک و سنگین اشاره کرد و گفت: با توجه به افزایش قیمت نهاده‌ها در بازار آزاد قیمت تمام شده دام برای دامدار درحال افزایش است اما در این میان دلالان و واسطه‌گران هم بازار را به‌دست گرفته و قیمت‌ها را تغییر داده‌اند. به‌طور مثال متوسط قیمت دام سنگین زنده ۳۲ هزار تومان و قیمت گوسفند زنده نیز ۳۶ هزار تومان است؛ بنابراین قیمت هر کیلو گوشت گوساله در بازار باید ۸۰ هزار تومان و گوشت گوسفندی نیز ۸۵ تا ۹۰ هزارتومان باشد اما این‌گونه نیست و گوشت با اختلاف قیمت ۵۰ تا ۶۰ درصدی از تولیدکننده به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد.
نارضایتی دامداران از وضعیت موجود
وضعیت موجودی نهاده‌های دامی در هر استان فشار سنگینی به تولیدکنندگان وارد می‌کند. کمبود و گرانی نهاده‌ها باعث شده نه دامداری گوشتی صرفه اقتصادی داشته باشد و نه دامداری شیری. رئیس اتحادیه گاوداران بجنورد در این‌باره گفت: درحال‌حاضر چه دامدار گاو شیری و چه پرواربند در این استان از وضعیت به وجود آمده کمبود نهاده دامی و بالابودن قیمت‌ها رضایتی ندارند.
حسینعلی حصاری با اشاره به تولیدکنندگان شیر در استان خراسان شمالی اظهارکرد: درحال‌حاضر قیمت هرکیلوگرم شیر ۴۵۰۰ تا پنج هزار تومان است این درحالی است که هنوز این محصول را دلال‌ها یا مغازه‌داران با قیمت 2 هزار و ۶۰۰ تا سه هزار تومان از دامداران می‌خرند.
وی با ابراز تاسف از اینکه هیچ نظارتی در این میان نه روی دلال و نه روی فروشنده شیر در مغازه‌ها وجود ندارد، افزود: درحال‌حاضر دامدار با شیری که با حداقل قیمت از او خریداری می‌شود و مصرف‌کننده که با حداکثر قیمت مجبور است این ماده غذایی را خریداری کند، هر دو متضرر می‌شوند.
حصاری ادامه داد: هم اکنون قیمت نهاده دامی در بازار آزاد بیداد می‌کند و با این وضعیت قیمت پایین شیر و نرخ بالای نهاده دامی در بازار آزاد، دامدار مجبور می‌شود که دام‌های مولد خود را کم‌کم روانه کشتارگاه کند چون هیچ صرفه‌ای برای وی نخواهد داشت.
وی به قیمت کاه اشاره کرد و گفت: کاهی که به هیچ عنوان ارزش غذایی برای دام ندارد و فقط شکم پر کن است اکنون به کیلویی دو هزار تومان رسیده و از سوی دیگر دلالی که زمان برداشت جو این محصول را با قیمت دو هزار تومان از کشاورز خریداری کرده به قیمت چهار هزار تومان به دامدار می‌فروشد.
این مقام صنفی با طرح این سوال خاطرنشان کرد: مگر یک دلال می‌خواهد طی یک ماه چقدر سود کند که دو هزار تومان در این مدت روی جو کشیده است؟
وی در ادامه به گوساله و گوسفند پرواری نیز اشاره کرد و گفت: قیمت گوساله زنده‌کش با اقدام شرکت پشتیبانی امور دام از ۲۵ به ۳۰ هزار تومان رسیده ولی از آن سو قیمت نهاده دامی نسبت به سال گذشته ۵۰ تا ۶۰ درصد بالارفته است.
رئیس اتحادیه گاوداران بجنورد تاکیدکرد: قیمت بهترین بره نسبت به سال گذشته کاهش یافته است، اما آیا قیمت گوشت قرمز در قصابی‌ها یک ریال کمتر شده است؟
عرضه مستقیم موادغذایی با حذف واسطه‌ها
سلطانی از تشکیل کارگروه تنظیم بازار زیر نظر وزارت جهادکشاورزی خبر داد و گفت: در جلسه‌ای با وزیر جهادکشاورزی درخصوص تنظیم بازار محصولاتی همچون گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و انواع میوه موضوعاتی مطرح و چند کارگروه تشکیل شد. در این کارگروه جلساتی با نمایندگان تشکل‌های کشاورزی خواهیم داشت و طرح‌های خود را ارائه خواهیم کرد. درحقیقت هدف این است که موادغذایی مستقیما از تولیدکننده به‌دست مصرف‌کننده برسد.
مدیرعامل اتحادیه دامداران ادامه داد: اگرچه فلسفه وجودی میادین میوه و تره‌بار این است که کالای تولیدکننده مستقیم به‌دست مصرف‌کننده برسد، اما شهرداری‌ها به جای اینکه غرفه‌ها را در اختیار تشکل‌های کشاورزی قرار دهند آنها را به مزایده می‌گذارند و رقیب تشکل‌ها نیز افرادی هستند که حاضرند با هر قیمتی این غرفه‌ها را اجاره کنند. یعنی تعاونی‌های ما قدرت رقابت با این افراد را ندارند؛ بنابراین اگر دولت جایگاه‌هایی را در طول سال برای تشکل‌های بخش کشاورزی در نظر بگیرد آنها می‌توانند محصولات تولید شده را با قیمت واقعی به‌دست مصرف‌کننده برسانند و این اقدام در نهایت به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده خواهد بود و دست واسطه‌ها نیز قطع می‌شود.
موجودی انبار نهاده‌ها
آمار انباشت نهاده‌های دامی در بنادر تا 6 مهرماه سال‌جاری منتشر شد. براساس آمارهای اعلام شده توسط انجمن صنایع خوراک دام ایران ۲۲۷هزار و ۱۷۲تن گندم تا ۶ مهرماه سال جاری در بنادر انباشت شده است، درحالی‌که انباشت آن در بنادر در مدت مشابه سال قبل ۱۱هزار و ۱۹۸تن بوده است. ذرت نیز در سال جاری یک میلیون و ۶۲۷هزار و۸۵۱ تن در بنادر انباشت شده که مدت مشابه سال قبل این مقدار یک میلیون و۶۸۳ هزار و ۴۵۶ تن بوده است. جوی دامی نیز ۳۴۵ هزار و ۴۷۹ تن تا ۶ مهرماه ۹۹ در بنادر انباشت شده که این رقم در مدت مشابه سال قبل۵۴۹ هزار و ۴۳۹ تن بوده است.
براساس این گزارش میزان کنجاله سویای مانده در بنادر ۱۸۱ هزار و ۷۳۹ تن و در مدت مشابه سال قبل ۷۲۵ هزار و۳۳۷ تن و دانه‌های روغنی نیز در همین بازه زمانی ۲۰۲ هزار و۲۵۴ تن و در مدت مشابه سال قبل ۲۲۴ هزار و۲۷۴ تن در بنادر انباشت شده است.
قیمت برای مصرف‌کننده همچنان بالاست
درحال‌حاضر قیمت هر کیلو شقه گوسفندی در خرده فروشی‌های سطح شهر تهران برای مصرف‌کننده ۱۱۰ تا ۱۱۵ هزارتومان است و با وجود اینکه قیمت گوشت گوسفند بنابرگفته رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی در هفته‌های اخیر تغییری نکرده و بازار ثبات داشته، اما مصرف‌کنندگان معتقدند قیمت گوشت قرمز همچنان بالاست طوری که از سبد غذایی برخی از خانواده‌ها حذف شده است. علی اصغر ملکی با بیان اینکه قیمت گوشت گوسفندی نسبت به هفته گذشته تغییر نکرده و بازار از ثبات خوبی برخوردار است، اظهار کرد: قیمت شقه بدون دنبه گوسفندی کشتار روز ۱۱۰ تا ۱۱۵ هزارتومان است و هیچ افزایش قیمتی درحال‌حاضر وجود ندارد.
وی همچنین به قیمت آلایش گوسفندی نیز اشاره کرد و گفت: قیمت کله پاچه و جگر خالص خام نیز به ترتیب ۱۰۰ تا ۱۱۰ هزار و ۱۲۰ هزارتومان است. سبد خانوارها و میزان درآمد شهروندان طبق آمار، هنوز این موادغذایی را گران و دور از دسترس می‌دانند.
