اشتغال‌زایی با کاشت گیاهان در «قزل تپه» زنجان

دنیای اقتصاد، زنجان، اسدالله قربان‌زاده: خلاقیت و نوآوری از ارکان اصلی توسعه پایدار است. به همین منظور از طریق کارآفرینی روستایی می‌توان با شناسایی مزیت‌ها، محدودیت‌ها، ضعف‌ها و قوت‌های جوامع روستایی براساس برنامه‌ریزی راهبردی مناسب به توسعه اقتصادی روستایی درکنار سایر ابعاد کمک کرد. اصولا دامداری در اراضی خشک یا وجود ندارد یا اینکه مانند کشاورزی و دامداری در اراضی حاصلخیز، پرمنفعت و دارای توجیه اقتصادی نیست. براساس مطالعات انجام شده در سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور، زندگی۲۰۰ هزار خانوار عشایر با حدود ۲۵-۲۰ میلیون واحد دامی مستقیما به مراتع کشور وابسته است؛ علاوه‌بر آن معیشت ۷۱۶ هزار خانوار روستایی وابسته به مرتع است.

با توجه به میانگین جمعیت هر خانوار در جامعه روستایی و عشایری که بیشتر از ۵ نفر برآورد شده، حدود ۵ میلیون نفر از جمعیت کشور به نحوی معیشت‌شان به مرتع وابسته است.

با توجه به اینکه دستیابی به توسعه و رشد اقتصادی که از اهداف کشور‌ها است، نیازمند برنامه‌های توسعه‌ای است، امروزه، برنامه‌ریزان ازجمله اقتصاددانان برنامه‌ریزی روستایی به این نتیجه رسیده‌اند که تشویق روستاییان برای گرایش به کارهای تجاری خانگی به شیوه کارآفرینی مناسب‌ترین راهبرد برای پاسخگویی به چالش‌ها به‌ویژه اقتصادی در مناطق روستایی است. در استان زنجان ۲/۱ میلیون هکتار منابع طبیعی وجود دارد که شامل ۹۲ هزار هکتار جنگل و ۲/۱ میلیون هکتار مرتع است. اغلب مراتع استان در مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده‌اند که متوسط بارندگی آنها کمتر از میانگین سالانه کشور است. مطالعه وضعیت دامپروری کشور نشان می‌دهد که بخش مهمی از دام کشور و معیشت برخی از تولیدکنندگان پروتئین حیوانی مورد نیاز مردم وابسته به مراتع است.

در منطقه «قزل تپه» شهرستان زنجان با اجرای برنامه‌های ترویجی و آموزشی، تولید برخی نهال‌های مرتعی خوشخوراک از قبیل کوخیا و اروشیا اجرا شده که علاوه برتقویت توان و ظرفیت عرصه‌های مرتعی برای رونق شغل دامداری، ارتقای دانش جوامع محلی و اشتغال‌زایی زنان روستایی را در پی داشته است. یک کارشناس منابع طبیعی، با بیان اینکه تغییرات آب و هوایی، نبود تناسب دام و مرتع و رقابت بهره‌برداران در استفاده بیشتر ازمراتع باعث شده تا بخش قابل‌توجهی از مراتع کشور تخریب شود، گفت: از این رو حفظ و احیای مراتع به‌ویژه با گونه‌های مرتعی سازگار با شرایط کم‌بارش کشور به دلایل متعدد یک ضرورت است.

کبری سلامپور، با بیان اینکه روستاییان در مناطق خشک اغلب به شغل کشاورزی و دامداری اشتغال دارند، گفت: مراتع یکی از منابع اصلی تامین‌کننده علوفه دام بوده که با کاهش آن از بعد کمی و کیفی دام‌های وابسته به خود را دچار بحران و کمبود علوفه می‌کند.

سلامپور خاطرنشان کرد: برای توانمندسازی زنان روستایی در مشارکت آنان در احیا و اصلاح عرصه‌های مرتعی روستای «قزل تپه» اقدام به تولید نهال مرتعی اروشیا شد که از نظر ارزش غذایی و خوش‌خوراکی از گونه‌های کلاس یک و برتر در مراتع به‌شمار می‌رود.

اصلاح و احیای مراتع

در این رابطه معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری این استان، با اعلام اینکه این طرح به شکل پایلوت با مشارکت دانشگاه زنجان اجرا شده، گفت: در این طرح که در آن ۹خانوار روستای قزل تپه مشارکت دارند ۲۰هزار نهال تولید می‌شود که گیاهان مرتعی خوش خوراک دائمی هستند.

بهروز گنج خانلو توانمندسازی جوامع محلی، اصلاح و احیای مراتع، جلوگیری از فرسایش خاک، بالا رفتن سطح پوشش گیاهی، افزایش منابع درآمدی خانوارها و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها را جزو دستاوردهای این طرح عنوان کرد و افزود: آشنایی زنان روستایی با ارزش و اهمیت مراتع موجب شده تا حمایت از آن بیشتر شود.

وی با تاکید بر حفظ و نگهداری از مراتع با اجرای این طرح عنوان کرد: به این منظور تشکل‌های مردم نهاد نیز می‌توانند بازوی توانمند اجرایی برای منابع طبیعی استان در این راستا باشند.

وی نقش روستاییان را در اجرای اصولی این طرح بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: منابع طبیعی استان با مشاوره از مرتع داران تلاش می‌کنند نظرات آنها را در روند اجرای طرح پیاده کنند. گنج خانلو، حوضه‌های آبخیز را بهترین مکان برای اجرای چنین طرح‌هایی بیان کرد و افزود: این طرح می‌تواند در بالا بردن سطح معیشت خانوارها و رونق آب‌های زیرزمینی حائز اهمیت باشد.

وی استقبال روستاییان از روند اجرای این طرح را مطلوب ارزیابی کرد و افزود: در فاز دوم نیز در سایر شهرستان‌ها با تعیین حوزه و مطالعات طرح کلید خواهد خورد.