چشم‌انداز مسکن در استان خراسان‌جنوبی

دنیای‌اقتصاد- محتوای طرح جامع مسکن استان خراسان جنوبی که براساس محتوای طرح ملی جامع مسکن، چشم‌انداز ۱۴۰۵ در آن تصویر شده است، نشان می‌دهد استان دارای ۸۱۰۸۰ خانوار شهری و ۷۸۹۱۴ خانوار روستایی است که با توجه به وجود حدود ۱۴۴ هزار واحد مسکونی در کل استان، در حال حاضر استان خراسان جنوبی با کمبود ۱۶۴۱۳ واحد مسکونی روبه‌رو است. در استان ۵۷ درصد واحدها با دوام، ۷۶/۴ درصد نیمه با دوام و ۳۳ درصد از مصالح کم دوام ساخته شده‌اند که این رقم در نقاط شهری به ترتیب ۸۱، ۹/۰ و ۲/۱۶ درصد و در مسکن روستایی به ترتیب ۲۳ ، ۱۴ و ۴۹ درصد را شامل می‌شود. با نگاهی به دهک‌های درآمدی یک تا چهار، بررسی‌های انجام گرفته نشان می‌دهد در استان دهک درآمدی یک، ۱۰۲ سال طول می‌کشد تا بتواند مسکن مورد نیاز خود را تامین کند که در کشور به طور متوسط این رقم حدود ۱۰۰ سال است.

وضعیت مسکن مهر

در استان خراسان جنوبی حدود ۱۳هزار و ۶۲ نفر واجد شرایط نهایی مسکن‌ مهر شناخته شده‌اند که تاکنون برای ۱۲ هزار و ۹۳۹ نفر زمین اختصاص داده شده است. از این تعداد ۸۹۷۰ واحد در مرحله قرارداد ساخت، ۵۲۷۵ واحد در مرحله اخذ پروانه ساختمانی و ۵۲۰۴ واحد در مرحله پی‌سازی و ۵۰۰ واحد نیز مراحل اسکلت و سقف و نازک‌کاری را طی کرده است.

براساس گزارشی که وزارت مسکن از مطالعات انجام شده برروی طرح جامع مسکن استان خراسان جنوبی تهیه کرده است، پایین‌تر بودن بعد خانوار استان در مقایسه با کشور، بالا بودن نسبی سهم خانوار سه نفره در استان، تمایل به مشارکت افراد در جهت تامین نیازهای مسکونی خود، افزایش تمایل به مقاوم سازی، وجود قابلیت‌های ویژه در تولید مصالح ساختمانی، افزایش سهم تسهیلات اعطایی مسکن از کل تسهیلات اعطایی بانک‌های استان و افزایش سهم پروانه‌ای انبوه‌سازی از ۸/۶ درصد سال ۱۳۷۸ به ۹/۱۸ درصد در سال ۱۳۸۵ از جمله نقاط قوت استان خراسان جنوبی در بخش مسکن است.این در حالی است که بالا بودن سطح مهاجرت، پایین بودن درآمد متوسط خانوار شهری و روستایی در مقایسه با کشور، پایین بودن نرخ شهرنشینی، شکاف بین عرضه و تقاضای مسکن به‌خصوص گروه‌های کم‌درآمد، بالا بودن حجم خانوار نیازمند کمک با توجه به خط توانمندی مسکن، کاهش سطح زیربنا در گروه‌های کم‌درآمد و درصد بالای واحدهای مسکونی کم‌دوام، سهم بالای واحدهای مسکونی بادوام به خصوص در مناطق روستایی، پایین بودن سهم واحدهای مسکونی بادوام استان در مقابل کشور (۵۷درصد استان ۹۳/۷۴ درصد کشور)، حجم بالای ساخت‌وساز‌های در اختیار سازندگان غیرحرفه‌ای و انفرادی ساز، سهم پایین تسهیلات بانک مسکن در تامین مالی مسکن (۳۵/۲۰ درصد در سال ۱۳۸۴)، پایین بودن شدت استفاده از زمین در استان در مقایسه با کشور، پایین بودن تراکم ساختمانی، سودآوردی بیشتر خرید و فروش زمین در مقایسه با ساخت و ساز مسکن و گسترش فعالیت‌های سوداگری، بالا بودن سهم هزینه زمین در کل هزینه هر متر مربع ساختمان مسکونی، رشد بالای قیمت زمین در مقایسه با ساختمان و شدت گسترش آن در سال‌های اخیر، پایین بودن سهم انبوه‌سازی از واگذاری اراضی دولتی، سهم بالای گروه فاقد مسکن (۲۷ درصد) در حاشیه‌نشینان و میزان بالای اراضی بایر و عدم دریافت مالیات و عوارض از آنها و ارزان بودن نسبی زمین در مراکز حاشیه‌ای و گرانی آن در محدوده قانونی از جمله نقاط ضعف بخش مسکن استان گزارش ‌شده است.در طرح جامع مسکن استان خراسان‌جنوبی مواردی از جمله حمایت از تعاونی‌های مسکن در راستای کمک به تامین مسکن، حمایت از تولید و عرضه مسکن اجاره‌ای، مسکن اجتماعی از طریق بخش غیردولتی، تاکید دولت بر کاهش قیمت تمام شده از طریق کوچک‌سازی، انبوه‌سازی و استفاده بهینه از زمین، توجه به بافت‌های فرسوده در طرح جامع مسکن کشور و سیاست‌های حمایتی دولت در احیا و بازسازی و نوسازی آنها، استفاده از ابزار مالیاتی به منظور افزایش هزینه‌های سوداگرانه در بخش‌های زمینی، تاکید قانون برنامه چهارم بر صنعتی‌سازی، استانداردسازی و استفاده از فن‌آوری جدید، وجود منابع طبیعی متنوع در کشور و امکان استفاده بهینه در بین منابع برای تولید مصالح و ارتقای تکنولوژی تولید به عنوان فرصت‌های پیش‌روی بخش مسکن در این استان عنوان شده است.

چشم‌انداز کلی تحولات خانوار و مسکن در افق ۱۴۰۵

در کل استان در نقاط شهری تا افق ۱۴۰۵، جمعیت ۶۰۸۲۸۱ نفر، بعد خانوار۹۱/۳ موجودی مسکن ۱۵۵۳۹۶، تعداد ۱۵۵۳۹۲ خانوار، متوسط اتاق در واحد مسکونی ۹۱/۳، تعداد اتاق ۶۰۷۵۳۰، تعداد اتاق در اختیار خانوار ۹۱/۳ زیربنای در اختیار خانوار ۰۶/۱۱۷، کل زیربنا ۱۸۱۹۰ هزار متر مربع برآورد شده است و در نقاط روستایی تا افق ۱۴۰۵ تعداد خانوار و موجودی مسکن در استان به ترتیب ۹۴۹۴۶ و ۹۴۹۴۶ یعنی نسبت واحد مسکونی به خانوار عدد یک، جمعیت ۳۵۱۲۳۸ نفر و بعد خانوار برابر با ۶۶/۳ خواهد بود.براساس برآوردهای انجام پذیرفته در نقاط شهری، در افق سال ۱۴۰۵ تعداد واحد‌های تخریبی حدود ۱۵۲۳ واحد و واحدهای مسکونی جدید (واحد‌هایی که سالانه اقدام به ساخت آنها مورد نیاز است) ۵۰۶۲ واحد که در مجموع حجم نیاز به ساخت‌وساز شهری در سال ۱۴۰۵ بالغ بر ۶۵۸۵ واحد و طی دوره ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۵ حجم نیاز به ساخت و ساز شهری ۱۱۹۶۳۱ واحد است.