معاون حفظ، احیا وثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی کشور تاکید کرد
ضرورت حفظ و احیای بافت‌های شهری خوزستان
بافت‌های تاریخی خوزستان به دلیل برخی چالش‌ها و بازسازی‌هایی که بسیاری از آنها درست اجرا نشده به خوبی فظ نشده‌اند اهواز - کیوانه گرجی: مداخله در بافت تاریخی شهرها در ایران بر خلاف دیگر کشورهای پیشگام در امر مرمت بافت‌های تاریخی که دارای قوانین و مقررات مکتوب هستند با تحریف ضوابط مکتوب و قرارداد‌های ضمنی صورت گرفته است.
این در حالی است که کارنامه موجود در باب مرمت بافت تاریخی شهرها، کارنامه درخشانی نیست و همواره با نارسایی‌ها مواجه است.
خوزستان نیز به عنوان یکی از کهن‌ترین استان‌های کشور از این قاعده مستثنا نیست. مشاهده بافت‌های تاریخی استان بیانگر وجود آثار و تمدن کهن ایرانی بسیار در این استان است؛ به طوری‌که شوشتر با دارا بودن ۱۴۴هکتار بافت تاریخی که در محدوده شهری آن قرار دارد ۲۳۲ بنای ثبتی مربوط به دوران صفویه و قاجاریه دارد. به رغم اینکه این تعداد بنای تاریخی به صورت تک بنا هستند، اما به صورت هم پیوند با بافت کهن می‌باشند.
دزفول نیز با ۱۸۱ هکتار بافت تاریخی ۱۳۳ بنای ثبتی مربوط به دوران صفویه و قاجاریه دارد که سازه‌های زیر زمینی مهم‌ترین مشخصه بافت‌های تاریخی در این دو شهر محسوب می‌شوند.
آبادان و بهبهان نیز هر یک با دارا بودن به ترتیب ۱۱۰ و۱۰۱ اثر ثبتی که بیشتر بناهای آجری هستند از جمله دیگر شهرهای تاریخی استان به شمار می‌روند. اما در ایذه به‌رغم وجود آثار، بافت منسجمی از آنها وجود ندارد.
بر اساس این گزارش با هدف برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری به منظور اقدامات توسعه‌ای، مدیریت بر حسن اجرای مقررات، تشکیل کمیته‌های تخصصی و کنترل امور اجرایی و هماهنگی بین دستگاه‌ها دستورالعمل تشکیل شورای بافت بر اساس تفاهم‌نامه بین شهرداری‌های سراسر کشور و سازمان میراث فرهنگی استان‌ها به امضا رسید که در خوزستان نیز این شورا تشکیل شده است.
معاون حفظ و احیا و ثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در این باره گفت: نگرش ما به میراث فرهنگی و اینکه چه عاملی منجر به این مطلب می‌شود که ما دائما در جهت ارتقای این نام و عنوان باشیم و از آن به عنوان یکی از شاخص‌های خاص منطقه سخن بگوییم، بازمی‌گردد به حضور مستشرقین و باستان شناسان در منطقه که تجلی و حضور میراث فرهنگی نیز به واسطه این حضور شکل گرفته است.
علویان صدر با تاکید بر این مطلب که صرف حفظ و نگهداری مطلق آثار باید با تفکر مقدس‌مآبانه فرهنگ مقابل فرهنگ گام برداریم بر استفاده از نکات و ظرایف بسیاری در جهت ارتقای فرهنگی و علمی کشور تاکید کرد.
علویان صدر تصریح کرد: در گذر زمان این تفکر به وجود آمد که باید حفاظت را در تک‌بناها نیز وارد کنیم. به این منظور تا آنجا پیش رفتیم که فرهنگ حفاظت از ابنیه‌ها و کاربردها در کشور جا افتاد، اما صرفا حفظ این کاربرد باز هم نتوانست نیاز ما را تامین کند به طوری که در جهت احیای آن شدیم و برآن شدیم تا کاربری‌ها را در جهت حیات دادن به آنها تعریف کنیم، اما در این میان نکته‌ای که مغفول مانده است این بود که این حیات و کالبد باید در یک بستر شکل بگیرد که خود این بستر تعیین‌کننده ظرافت‌ها و جریانات حاکم در آن باشد.
وی افزود: زمانی که ما از بافت سخن می‌گوییم در واقع از یک حیات و شهر سخن می‌گوییم و نمی‌توانیم حیات شهری را به بافت جدید و قدیم و تاریخی تقسیم کنیم و در واقع کل شهر باید به عنوان یک شهر تاریخی قلمداد شود.
به اعتقاد وی اگر به شهر به عنوان یک موجود زنده که یک عنصر جانی است نگاه کنیم تفکر و ادبیات ما باید این واحد مشترک را شکل دهد که شهر دارای یک هویت تاریخی است که تمام اجزای آن برای ما مهم است.
علویان صدر گفت: ما بافت شهر را نشناختیم و نتوانستیم ادبیاتی را که ناشی از شناخت آن باشد را اجرا کنیم؛ چرا که اگر بخواهیم با شناخت به بافت وارد شویم باید دریابیم که از این بافت چه الهامی می‌گیریم و این بافت در راستای چه جریاناتی به وجود آمده است.
معاون حفظ و احیا و ثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور اذعان کرد: ما در ورود به بافت شیوه‌های مختلفی را به کار بردیم، اما در شیوه مدیریت و کنترل آن نتوانستیم شیوه درستی را اتخاذ کنیم چنانچه اگر بخواهیم موضعی به بافت شهر بنگریم صد سال دیگر هم نمی‌توانیم آنها را به درستی احیا کنیم. احیا و مدیریت باید با حضور مردم باشد ما اگر می‌خواهیم در بافت تاریخی حضور فعال و قوی داشته باشیم باید سیستم مدیریتی را ایجاد کنیم تا با حضور مردم نقش مدیریتی را ایفا کنیم تا مردم نیز در بهسازی، بازسازی و مرمت این مجموعه ما را هدایت کنند.
وی افزود: در طرح توسعه شهرهای تاریخی این خود ما هستیم که به بافت‌ها ضربه می‌زنیم؛ چرا که در محدوده بافت‌های تاریخی خطی می‌کشیم و بعد شهر و خدمات شهری را طراحی می‌کنیم که این خود باعث فرسودگی و خارج کردن بافت‌ها و بناها از حیات شهری می‌گردد.
علویان صدر گفت: آنقدر به بافت‌ها نرسیدیم که اکنون آنها به عنوان یکی از اساسی‌ترین مشکلات ما در شهر محسوب می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه باید به بافت‌های تاریخی به منزله ارزش‌ها و هویت‌های کشور نگاه کنیم و به نوعی تمدن کشور را در کل این بافت‌ها ببینیم، گفت: برخی بر این ادعا هستند که میراث فرهنگی در بافت تاریخی که بعضا بسیاری از آنها نیز برای شهر مشکل‌زا هستند به دنبال چیست آیا به واقع نباید این چنین پاسخ داد که ما به چه چیز در بافت جدید شهرهایمان می‌توانیم افتخار کنیم. نکته اینجاست که ما تا چه حد توانستیم این فرهنگ و پشتوانه غنی را ارتقا بخشیم و حضور آن را به عنوان فرهنگ کشور معرفی کنیم.
علویان صدر خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم در شهر حضور پیدا کنیم باید با یک نگرش نوین و یک الگوی ساماندهی مردم را در توسعه ساختاری، کالبدی وزیر ساختاری شهر وارد کنیم. باید با بهره‌گیری از متخصصین و کارشناسان فن و مردم احیای بافت شهری را پیگیری کنیم تا به جایی برسیم که هرگاه در شهر قدم می‌گذاریم بتوانیم از فرهنگ ملی خود لذت ببریم.
معاون عمرانی استاندار خوزستان نیز در این باره گفت: تلاقی و همپوشانی بخش‌هایی از بافت‌های فرسوده در دل بافت‌های تاریخی این مهم را پیش روی مسوولان می‌گذارد که در تصمیم‌گیری برای احیای این بافت‌ها باید دو سویه عمل کنند.
سید عباس طباطبایی معتقد است این تصمیم‌گیری‌ها ظرافت خاص خود را می‌طلبند؛ چرا که از یک سو باید بافت تاریخی حفظ شود، بافت فرسوده احیا شود و مدیریت شهری نیز پاسخگو باشد که این سه به مثابه زنجیره‌ای می‌مانند که اگر قرار باشد هر یک در مسیر خود به حرکت درآیند تبعات جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهند داشت.
وی گفت: در خوزستان به دلیل وجود برخی چالش‌ها نظیر جنگ و پس از آن نیز به جهت بازسازی‌ها که بعضا بسیاری از آنها نیز درست نبوده است بافت‌های تاریخی به درستی حفظ نشده‌اند و از سوی دیگر خدمات‌رسانی به بسیاری از این مناطق نیز با اختلالاتی مواجه شده است از این رو در تلاش هستیم تا از این پس در شورای بافت بتوانیم با کار کارشناسی و استفاده از افراد متخصص در جهت احیای این فرهنگ غنی گام‌های موثری را برداریم و با ارزش خاصی که برای این گنجینه‌ها قائل هستیم هر چه بیشتر در جهت حفظ و احیای آنها برآییم که این امر نیز توجه سازمان میراث فرهنگی کشور را می‌طلبد.
ارسال نظر