مدرس دانشگاه فردوسی مشهد:
ایران تا سال ۱۴۱۰ به زیر خط فقر آب می‌رسد
۲۸ درصد کسری مخزن آبهای زیر زمینی کشور در خراسان رضوی قرار دارد. مشهد- خبرنگار دنیای اقتصاد: عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: برداشت شدید از منابع آب زیرزمینی در طول سال‌های ۶۶ تا ۸۰ باعث منفی شدن بیلان آب در ایران شده و این شرایط در حال تشدید شدن است. حسین انصاری، بر بهینه‌سازی مصرف آب به عنوان یک ضرورت تاکید کرد و افزود: مصرف بهینه آب در کشاورزی یک ضرورت است که در صورت عدم توجه به آن تبدیل به اجبار می‌شود. وی با اشاره به اهمیت آب به عنوان یکی از عوامل موثر در تغذیه و محیط زیست انسان و تشکیل‌د‌هنده بخش اعظمی از اجزای بدن انسان و گیاهان افزود: اگرچه ۷۵درصد کره زمین از آب تشکیل‌یافته، اما تنها ۳درصد از آن شیرین است که البته تمامی آن هم قابل دسترسی نیست و در حال حاضر تنها حدود نیم درصد آب موجود در جهان که مناسب کشاورزی، شرب و صنعت است، قابل استفاده است.
وی آب تجدید شده قابل استفاده در ایران را کمتر از ۳دهم درصد دانست و گفت: ایران تقریبا تمام آب تجدیدپذیر خود را مصرف می‌کند و از میزان ۴۱۳میلیارد مترمکعب آب کشور،۷۰درصد آن در اثر تبخیر از بین می‌رود و تنها ۳۰درصد آن یعنی ۱۳۰میلیارد باقی می‌ماند که ۱۰۰میلیارد آن در حال استفاده است. وی تاکید کرد: به تعبیر دیگر ۷۱درصد آبهای سطحی و زیرزمینی کشور به طور مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی با اشاره به مشکل توزیع مکانی نامناسب آب در کشور اذعان کرد: میزان سرانه آب در سال ۸۲ برای هر فرد ۲هزار مترمکعب بود و در حال حاضر به هزار و ۸۰۰ مترمکعب کاهش یافته است و با توجه به شرایط کنونی این میزان در سال ۱۴۰۰ به حدود کمتر از هزار مترمکعب و در سال ۱۴۱۰ به حدود ۸۰۰ مترمکعب می‌رسد؛ این در حالی است که شرایط زندگی سالم برای هر کس داشتن حداقل هزار مترمکعب آب است و با این وضع ایران در سال ۱۴۱۰ به شرایط زیر خط فقر آب می‌رسد. انصاری در ادامه گفت: در سال ۱۴۱۰ ایران جزو کشورهایی قرار می‌گیرد که با کمبود فیزیکی آب مواجه می‌شوند، یعنی آبی برای مصرف کردن نخواهند داشت.
وی در ادامه با اشاره به شرایط فوق بحرانی آب در خراسان بزرگ گفت: ۲۸درصد کسری مخزن آبهای زیرزمینی کشور در این استان قرار دارد. وی بر مصرف بهینه آب از سوی کشاورزان، دانشمندان، سیاسیون و... به عنوان یک وظیفه تاکید کرد. مدرس دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی با اشاره به از بین بردن تعادل بین تغذیه و برداشت آب خاطرنشان کرد: سرعت توسعه ناپایدار ما را از توجه به برداشت‌های بی‌رویه آبهای زیرزمینی که در طول ۵/۴میلیارد سال عمر زمین به دست آمده، بازداشته است. وی آلودگی آبهای زیرزمینی را از طریق فاضلاب‌های صنعتی و کودهای نامناسب در بخش کشاورزی، مشکل دیگری دانست که بشر برای سفره‌های آب زیرزمینی ایجاد می‌کند. وی در خصوص نحوه تاثیر توسعه ناپایدار بر محدودیت منابع آب یادآور شد: رشد جمعیت از یک‌سو و بالا رفتن بی‌رویه سطح زندگی‌ها نشان می‌دهد در ۲۱ سال آینده نیاز به آب ۲ برابر خواهد شد. این در حالی است که ما با محدودیت منابع آبی مواجه می‌شویم و آمار نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۵، ۷میلیارد نفر از جمعیت جهان در ۶۵ کشور با کمبود فیزیکی آب مواجهند که ایران نیز یکی از این کشورها است.
انصاری تخریب اراضی به خصوص در مناطق خشک، شور شدن اراضی، تخریب مراتع و بیابان‌زایی، خشکسالی و مهاجرت را از نتایج توسعه پایدار عنوان کرد. وی تاکید کرد: البته محدودیت و نبود منابع آب نباید کشاورزان را از هدف اصلی خودشان یعنی تامین غذا و امنیت غذایی دور کند. کشاورزان رسالت بزرگی به دوش دارند که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی افزود: تا سال ۲۰۳۰ جمعیت جهان ۲ برابر می‌شود که جمعیت شهری ۵/۲ برابر شده و جمعیت روستایی تغییری نخواهد داشت که قشر کشاورزان روستایی برای پاسخ به این نیاز عظیم به خصوص در کشور ما نیازمند بهبود تولیداتش است که خود بهبود تولید نیز نیازمند حمایت دولت است و امروزه مساله امنیت غذایی به عنوان یک حق در جهان مطرح شده است که اگر مسوولان خود به این امر توجه نکنند دنیا آنها را به رعایت این حق مجبور می‌سازد.
وی تاکید کرد: اگر کشور ما خواهان تامین غذا است باید آب را درست مصرف کرده و با همین منابع آب در دسترس، تولید محصولاتش را چند برابر کند و نباید از نیاز اصلی خود یعنی غذا به علت محدودیت منابع آبی فاصله بگیرد. مدرس دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی با اشاره به وجود ۲ مساله تامین غذا و امنیت غذایی از یک‌سو و محدودیت منابع آب از سوی دیگر گفت: از آنجایی که بیشترین استفاده از آب را در بخش کشاورزی داریم بهینه‌سازی مصرف آب کشاورزی ضروری‌تر می‌شود. وی راهکارهای این تغییر استراتژی را تامین تقاضاهای جدید، از طریق مداخلات فنی و خلق طرح‌های جدید آب، تامین بخشی از نیازها از طریق ابزار فنی مانند مدیریت کارآمدتر و تجهیزات نوین، استفاده از علم و تجربه برای تخصصی شدن کشاورزی، بازبینی در برنامه غذایی، اصلاح نباتات و یافتن واریته‌های پرمحصول و تغییر حوزه مدیریت تامین آب به مدیریت تقاضا عنوان کرد. وی افزایش بهره‌وری آب را یکی دیگر از مسائل قابل توجه دانست و تصریح کرد: با این تغییر میزان تولید محصولات افزایش می‌یابد؛ در حال حاضر در دنیا به ازای هر مترمکعب آب ۵/۱ کیلوگرم محصول تولید می‌شود که این رقم در کشور ما ۷ تا ۹دهم کیلوگرم است و اگر بتوانیم در شرایط کنونی وضعیت خود را به متوسط جهانی برسانیم تولید غذا را ۲ برابر کرده‌ایم.
انصاری کاشت محصولاتی که افزایش تولید دارند و نیز استفاده از ابزاری مانند کاشت زیر پوشش گلخانه‌ای را عامل مهمی در مصرف بهینه آب دانست و گفت: با کشت گلخانه‌ای، تولید ۲۰ برابر افزایش می‌یابد. وی بر افزایش راندمان آبیاری از طریق انتخاب درست سیستم‌‌های آبیاری به عنوان یک عامل تولید بیشتر اشاره و اذعان کرد: به دلیل عدم آبیاری درست انرژی گیاه به جای تولید صرف گرفتن آب از زمین شده و نیز انتخاب محصول درست برای کشت انرژی گیاه برای مقابله با شرایط گرما مصرف می‌شود که در نهایت سبب کاهش تولید کشاورزی می‌شود. وی بر تغییر نگاه آب به عنوان یک کالای اقتصادی تاکید کرد و افزود: آب یک کالای اقتصادی (اجتماعی) است نه یک کالای آزاد و با این تعریف بهینه‌سازی مصرف آب توجیه می‌یابد.
ارسال نظر