ارزانی به قیمت یک‌بار مصرف - ۴ اسفند ۸۶
یوسف بهمن‌آبادی
فرش‌های ارزان‌قیمت و به ظاهر شکیل بلژیکی و چینی و ترکیه‌ای، در فضای گرانی‌ها، سر برافراشته‌اند تا علاوه بر بازارهای جهانی، بازارهای داخلی ما را- که ادعای بهترین فرش جهانی داریم- به سیطره رقابت فرا خوانند تا از فرش‌های دستباف گران ‌ایرانی گوی سبقت ببرند.

گرچه رنگ فرش‌های دستباف ایرانی به تمام تار و پودهای گره‌خورده فرش‌های خارجی می‌‌ارزد،اما ارزانی بیش از حد این نوع فرش‌ها نگرش هر خریداری را متحول می‌سازد.
بدبختی این است که آ‌نها با طرح‌ها و نقشه‌های کهن سرزمین‌ ما فرش تولید می‌کنند، بازارهای جهانی را به تسخیر خود در می‌آورند و بازارهای ما را نیز از ما می‌گیرند.
چرا اوضاع به گونه‌ای در حال شدن است که فرش سرزمین‌‌ ما، پس از هزاران سال، در حال خداحافظی با خانه‌های ما است و نسل‌های پیش رو، داشتن فرش‌های دستباف ایرانی را رویایی غیرقابل دسترس تلقی می‌کنند؟! و در مقابل نیز، جای آ‌نها را در خانه‌ها، فرش گونه‌هایی می‌گیرد که با هویت و هنر ایرانی غریبه‌اند.
فاصله قیمت‌ها از کجا تا کجا
وقتی فرش‌های ابریشم ایرانی، متری 700هزار تومان تا دو میلیون در بازار عرضه می‌شود دور از انتظار هم نخواهد بود که خریدار خارجی یا داخلی به سمت خرید فرش‌هایی گرایش پیدا کند که متری 25هزار تومان عرضه می‌شوند.
فرش‌های دستباف چینی هم از ۲۵۰هزار تومان تا ۴۰۰هزار تومان برای هر متر متفاوتند.
جاوید عبدی، فروشنده فرش در بازار سبزه میدان در برابر این عبارت که «فرش‌های دستباف چینی بسیار ارزان تر از فرش‌های دستباف ایرانی هستند»، می‌گوید: این‌گونه فرش‌ها با ابریشم مصنوعی بافته شده‌اند و تنها اسم ابریشم را بر خود یدک می‌کشند و اینکه گفته می‌شود دستباف، صحیح نیست چرا که تمام گره‌های موجود در فرش، توسط ماشین زده شده است.
یک تاجر فرش نیز با مقایسه فرش‌های دستباف ایرانی و خارجی می‌گوید: فرش‌های چینی، پاکستانی، ترکیه‌ای و... یک بار مصرفند و پس از چند سال دور انداخته می‌شوند اما فرش‌های ایرانی، به‌رغم گرانی‌شان صدسال عمر می‌کنند.
یک فروشنده در بازار فرش می‌گوید: فرش ابریشم خالص قم، متری 2میلیون تومان است. فرش ابریشم مراغه، یک‌میلیون تومان و فرش گل ابریشم تبریز، از 700هزار تومان تا یک‌میلیون و 500 برای هر متر (البته با توجه به میزان رج به کار رفته) متفاوت است. فرش نایین که جنس آن از کرک است متری 250هزار تومان تا 400هزار تومان است. همچنین فرش نقش ماهی خوی متری 500هزار تومان است.
فروش وارداتی به جای تولید
یک فروشنده فرش خارجی که اوایل سال‌جاری کارخانه تولید فرش خود را در کاشان تعطیل کرده، می‌گوید: مسائلی همچون دستمزد کارگر، مالیات، هزینه برق و بهره‌های کالای وام‌ها و غیره موجب شده تولیدکنندگان نتوانند فرش‌هایی با قیمت‌های رقابتی در بازار عرضه‌ کنند و درنتیجه کنار زده می‌شوند.
وی می‌افزاید: مساله تورم در کشور، از دیگر عوامل مطرح در غیررقابتی کردن فرش‌های داخلی است.
از اول امسال قیمت فرش ایرانی سه بار تغییر قیمت داشته است، اما فرش‌های خارجی با چنین تغییراتی مواجه نبوده است. به طور مثال، هر متر فرش ترکیه در سال گذشته 19هزار تومان بوده است و الان نیز همان قیمت است. در عین حال نیز در شرایط رقابتی متری 18هزار تومان نیز عرضه می‌شود.
اردهالی، فروشنده فرش در خیابان سهروردی درباره چگونگی تشخیص فرش خوب از بد می‌گوید: درک فرش اصل ایرانی از غیراصل مشکل است و شهروندان بهتر است قبل از خرید، اطلاعات لازم را از افراد معتبر دریافت کنند. در واقع، هنگام خرید یک فرش باید به دو مولفه محل بافت و نوع بافت توجه داشت.
عبدی با اشاره به غیرقابل تشخیص بودن فرش اصل از غیراصل می‌گوید: این مساله را تنها افراد با اطلاع و کارشناس می‌فهمند.
در ایران برای بافندگی فرش سه طرح مشهور شیرفر، معماری و زوار وجود دارد که طرح شیرفر، از بهترین آنها به شمار می‌رود.
البته برخی تولیدکنندگان طرح شیرفر را کپی می‌زنند و به جای شیرفر اصلی، با قیمت مربوط به آن به مردم قالب می‌کنند.
وی پیشنهاد می‌کند: از آنجا که فرش‌ها مشابه‌اند مردم هنگام خرید، باید فرش مربوط به هر شهر را بشناسند تا به عنوان مثال فرش مرند را به جای فرش تبریز نخرند.