قـالی، بر دار گرانی - ۲۷ بهمن ۸۶
فرش، این باغچه رنگارنگ منازل که هر تار و پودش، پنجه‌های هنر بار زن و مرد کویرنشین ایرانی را لمس کرده است اندک‌اندک در حال رخت بر بستن است و سیلان و دوران بر‌پهنای کاخ گونه‌هایی پاره شده از فرهنگ ایران‌زمین می‌نشیند و جای آن را موکت‌هایی بی‌روح و بی‌مایه از فرهنگ چندهزار ساله ایرانی می‌گیرد.
عکس: دنیای اقتصاد، نسیم گلی
در این فضای افزایش قیمت‌ها، فرش نیز همچون مسکن آهنگ فزونی گرفته است، تا رویای زندگی اصلی را به رویایی مشوش در اذهان ایرانیان مبدل سازد.
اما چگونه می‌شود فرهنگ کهن ما که نماد خود را در تار و پود این تولید زنده و پایدار، به خانواده‌ها هدیه می‌کند این چنین در دام روزمرگی‌ها و گسیخته شدن‌ها گرفتار آید و از دیگر سو، زندگی روزانه میلیون‌ها پنجه‌زن هنر ماندگار ایران به وادی تزلزل و خدشه سپرده شود.
چه گامی هنرمندانه‌تر و به‌جا‌تر از این هست برای دولتیان، تا صنعتی چند هزار ساله پرابهت و پرافتخار و پراشتغال را زنده سازند تا مقتدرانه در میان رقبای بی‌رمق جهانی‌اش بدرخشد.
افزایش قیمت فرش
علی آرین‌راد، صادرکننده فرش، با بیان اینکه قیمت فرش در داخل طی یک سال گذشته افزایش زیادی یافته است، می‌گوید: این مساله موجب شده مشتریان خارجی فرش ایرانی را از ما نخرند و در واقع، نتوانیم به تعهدات خود به خارجی‌ها عمل کنیم.
این بحران تا جایی پیش رفته است که مجبور شده‌ایم به دلیل قرارداد بلاتکلیف با مشتری خارجی جریمه پرداخت کنیم.
وی می‌افزاید: افزایش قیمت فرش ایرانی موجب شده کشورهای خارجی به فرش‌های پاکستان، هند و چین روی آورند. به طوری که بسیاری از فرش‌های صادراتی برگشت می‌خورد و در داخل فروخته می‌شود.
آرین‌راد اظهار می‌کند: در حال حاضر، اگر فرش 6متری را 12میلیون تومان می‌فروشیم، 500هزار تومان بیشتر عایدمان نمی‌شود در حالی که همین فرش با قیمت 5میلیونی، 500هزار تومان برای ما سود داشت. الان 100قطعه فرش دارم که اگر بفروشم نمی‌توانم چیزی جایگزین کنم، در چنین شرایطی همه منتظرند قیمت‌ها کاهش یابد. به طوری که نه می‌توانیم با بافنده قرارداد ببندیم و نه با خریدار.
قیمت فرش و تورم
رضا محمدبیگی، بافنده و صادرکننده فرش قیمت فرش را متاثر از تورم می‌داند و می‌افزاید: با توجه به اینکه دستمزد فعالیت‌های دیگر همچون ساختمان‌سازی، بالا رفته، کارگران دیگر رغبت چندانی به بافندگی نشان نمی‌دهند و این امر، موجب شده 60درصد تولید فرش کاهش یابد.
وی می‌گوید: در نمایشگاه نوبل، قیمت فرش از سوی هند، پاکستان و چین نه تنها افزایش پیدا نکرد؛ بلکه فرش‌های آنها بین ۷ تا ۱۵درصد نیز کاهش قیمت داشت اما ما به عنوان صادرکنندگان فرش ایران که با افزایش قیمت روبه‌رو بودیم حرفی برای گفتن نداشتیم.»
محمدبیگی با اشاره به اینکه امسال قیمت فرش 30 تا 40درصد افزایش داشته است، می‌گوید: مواد اولیه چندان گران نشده اما افزایش دستمزدها موجب شد ما نسبت به پارسال قیمت دستمزد را تا 40درصد افزایش دهیم.
قیمت‌ها ساعتی شده
یک فروشنده در بازار می‌گوید: قیمت فرش طی یکسال گذشته به طور کلی 50درصد گران شده است که در این میان، فرش پایه تبریز حدود 60 الی 70درصد افزایش داشته است. در حال حاضر وضعیت کاسبی ساعتی شده است، به طوری که وقتی می‌خواهیم یک فرش را بفروشیم زنگ می‌زنیم به بافنده تا ببینیم قیمت فعلی چقدر است.
به عنوان مثال، فرشی فروخته‌ام ۶میلیون و ۸۰۰هزار تومان که هنوز چک آن را نیز نگرفته‌ام در حالی که در طول این ۴ماه قیمت فرش ۸میلیون تومان شده است.
وی ادامه میدهد: در گذشته، جنسی که می‌فروختیم، با 100هزار تومان جایگزین می‌کردیم و با 10 تا 20هزار تومان آن زندگی می‌کردیم اما الان جنس را که می‌فروشیم کلی پول هم باید جایگزینش کنیم.
علی.م، فروشنده فرش در بازار با بیان اینکه بازار فرش رو به ورشکسته شدن است، می‌گوید: پارسال قیمت فرش ۶متری ۳میلیون بود که الان به ۶میلیون تومان افزایش یافته است. فروش، کاهش بسیاری پیدا کرده، به طوری که سال گذشته هفته‌ای ۵تخته فرش می‌فروختیم اما الان ۲تخته.
وی ادامه میدهد: قیمت‌ها با توجه به قواره‌های فرش افزایش یافته است به طوری که قواره‌های بزرگ تا 3برابر افزایش قیمت داشته است و کوچک‌ترها تا 2برابر و کمتر.
اشتغال میلیون‌ها نفر در تزلزل
اکبر هریسچیان، رییس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف می‌گوید: طبق آمار، 2میلیون نفر به بافندگی فرش اشتغال دارند که با خانواده‌های خود حدود 8 تا 9میلیون نفر، از این شغل ارتزاق می‌کنند. البته افراد زیادی هم هستند که در بخش‌های مختلف خدمات و سرویس‌دهی می‌کنند.
وی می‌افزاید: از سالیان قبل، دنیا ما را با فرش می‌شناسد. بسیاری از خارجی‌ها آرزو دارند فرش ایرانی را در منازل خود داشته باشند. چنین واقعیتی ایجاب می‌کند که فرش را همانند بچه خود مواظبت و حمایت کنیم.
هریسچیان در برابر افزایش قیمت فرش می‌گوید: در حال حاضر ارز را بالاتر از قیمت دولت چند سال است که قیمت دلار را ثابت نگه داشته است و در مقابل هم از جوایز صادراتی تعهد شده خبری نیست.
جوایز صادراتی پرداخت نشده
احمد کریمی، عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرش با بیان اینکه صنعت فرش نیازمند حمایت است، می‌گوید: با توجه به اینکه حدود 80درصد صنعت فرش اشتغال است، محصولی است که صددرصد جنبه صادراتی دارد. کشورهای دیگر نیز حمایت‌های جدی از این صنعت به عمل می‌آورند، اما در ایران، دولت‌ها حاضر نیستند در این بخش سرمایه‌گذاری کنند و در مقابل نیز، هر روز مشکلی پیش‌پای این صنعت می‌گذارند.
وی می‌افزاید: در سال ۸۴، تسهیلاتی سه درصدی به عنوان جوایز صادراتی برای تامین بخشی از هزینه‌ها منظور کرده‌اند که تعداد زیادی از جوایز صادراتی سال ۸۴ مانده است. در سال ۸۵ نیز که جوایز سه درصدی تعیین شده بود که هنوز پرداخت نشده است و این در حالی است که صادرکننده به خریدار ۵درصد تخفیف را پرداخته است.
کریمی ادامه میدهد: به نظر می‌رسد در سال 86 نیز تعهد پنج‌درصدی به صادرکنندگان نیز اعمال نشود. با ادامه شرایط حاضر، چند سال آینده باید شاهد بدتر شدن وضعیت صنعت فرش باشیم. به اعتقاد وی، دستمزد اشتغال هیچ صنعتی مانند فرش، بالا نیست و چنانچه بالا رود، روند فعالیت آن به کلی متوقف می‌شود. در حال حاضر، کارگری که تمام فعالیتش فرش است دستمزدش روزی 6 الی 7هزار تومان است اما در روستا، فرد از حداقل دستمزد (یک الی دوهزار تومان) برخوردار است و او، این کار را در کنار فعالیت‌های خود انجام میدهد. از این رو، چنانچه بافندگی فرش از این حالت خارج شود و به صورت فعالیتی تمام وقت درآید، قیمت‌ها بسیار بالا می‌رود.
این عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرش می‌گوید: در سال ۸۴، صادرات فرش ایران یک‌میلیارد و ۷۴۰میلیون دلار صادرات بوده که در سال ۸۶ به ۴۰۰میلیون (یک‌پنجم) دلار نمی‌رسد. در حال حاضر ۷۰ تا ۸۰درصد صادرکنندگان بیکارند.وی خاطرنشان می‌کند: تسهیلات دولت به صادرکنندگان فرش باید به گونه‌ای باشد که تورم را پوشش دهد تا جایی که چنانچه نیاز باشد جوایز صادراتی از ۵درصد به ۱۰ تا ۱۵درصد افزایش یابد».
بی‌رغبتی بافنده
مرتضی عراقچی، عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرش می‌گوید: ۷۵ تا ۹۰درصد قیمت تمام‌شده فرش، دستمزد است. در حال حاضر حدود ۹۰درصد فرش‌های تولید شده تک‌بافت است و قالیباف با تهیه مواد اولیه آن، خود به تولید فرش اقدام می‌کند از این رو، هنگام تعیین قیمت یک فرش بافته شده، به میزان تورم موجود در جامعه نیز توجه و سپس اقدام به فروش می‌کند.
چرا که اگر بافنده فرش تولیدی را به قیمت مناسب نفروشد باید دار قالی را جمع کند. به اعتقاد وی، قیمت فعلی فرش با توجه به وضعیت تورم موجود هنوز ارزان است.
گرانی فرش، هم ناشی از کاهش تولید است که بافندگان با توجه به پایین بودن دستمزدها رغبتی برای ادامه فعالانه این کار ندارند.
عراقچی به صادرات به عنوان یکی از ضرورت‌های توسعه صنعت فرش اشاره می‌کند و می‌گوید: تا صادرات راه نیفتد مشکل صنعت فرش رفع نمی‌شود. صادرات در حال حاضر نیاز شدیدی به تبلیغات جهانی دارد و این کار هم از عهده بخش خصوصی بر نمی‌آید و نیازمند حمایت دولت است.
وی ادامه میدهد: از دیگر مشکلات، نبود انبار مناسب در فرودگاه حضرت امام(ره) است؛ چرا که در حال حاضر، فرش‌های صادراتی ابتدا باید روانه فرودگاه مهرآباد شود و پس از ارزیابی آنها، با کامیون به فرودگاه امام‌خمینی انتقال یابد و این فرش‌ها ممکن است پیش از بارگیری زیر باران و برف بمانند و این می‌طلبد تا مسوولان دلسوزی بیشتری برای فرش کنند و بدانند که رکود فرش باعث بیکاری میلیون‌ها نفر می‌شود که خود فشار زیادی را بر دولت تحمیل می‌کند.
این عضو هیات‌مدیره می‌گوید: با توجه به اینکه ارائه جوایز صادراتی از سوی دولت در فضایی که نرخ دلار را نمی‌توانند بالا ببرند، پیشنهادی داریم مبنی بر اینکه، واردات کالاهای لوکس را به جای جوایز صادرات فرش آزاد کنند و این، غیرمستقیم به صادرات فرش کمک می‌کند.
عراقچی با بیان اینکه ورود فرش‌های وارداتی با تعرفه ۵۰ درصد معضلی شده است، تصریح می‌کند: با توجه به تثبیت نرخ دلار، اگر طرح‌های دیگری برای جبران تورم و ثابت‌بودن دلار به اجرا در نیاید مرگ صادرات و جشن واردکنندگان رخ خواهد داد.
قیمت تمام‌شده
یک تولیدکننده و صادرکننده فرش با بیان اینکه مساله تورم بر قیمت فرش نیز تاثیر گذاشته است، به تفاوت قیمت تمام‌شده یک فرش در روستا و شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: بافت یک فرش در شهر، متری ۷۵هزار تا ۱۰۰هزار تومان تمام می‌شود اما در روستا، ۲۵هزار تومان و این مساله، ناشی از این است‌که یک روستایی در کنار کار بافندگی فرش، فعالیت‌های دیگر خود همچون کشاورزی، گاوداری، خانه‌داری و غیره را نیز انجام میدهد، اما در راه‌‌اندازی یک واحد بافندگی فرش در شهر که خود نیازمند ایجاد مجتمع، ارائه بیمه، کرایه و غیره هست، در کنار پرداخت دستمزد ۶هزار تومان امکان پایداری آن نخواهد بود.
ارسال نظر