کدام بانک‌‌‌ها توجه بیشتری به شرکت‌‌‌های نوآور داشتند؟
کارنامه وام‌دهی به «دانش‌بنیان‌ها»
تسهیلات به شرکت‌‌‌های دانشبنیان از سوی سازمان‌‌‌ها و وزارتخانه‌‌‌های گوناگونی اعطا میشود. اما بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌‌‌دهد که ساده‌‌‌ترین نوع دریافت این تسهیلات از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی اعطا شده و به وسیله برخی بانک‌‌‌ها منابع آن تامین میشود. شرکت‌‌‌های متقاضی تسهیلات دانشبنیان باید درخواست خود را در سامانه مربوطه که توسط صندوق نوآوری ارائه شده ثبت کنند. این تسهیلات انواع گوناگونی دارند که مثلا در خصوص وام، تسهیلاتی با سود بین ۲ تا ۱۸ درصد اعطا میشود. یا مثلا در بخش ضمانتنامه، این امکان فراهم شده است که برای شرکت در معاملات دولتی، شخص بتواند ضمانتنامه بانکی را با حداکثر ۵ درصد سپرده نقدی یا ۳۰ درصد تخفیف کارمزد دریافت کند. مدارک موردنیاز برای ثبت‌نام این تسهیلات عبارتند از:
• معرفی‌نامه شرکت دانشبنیان
• کپی شناسنامه و کارت ملی مدیر عامل
• کپی سند مالکیت یا قرارداد اجاره محل شرکت
• کپی جواز تاسیس یا تغییرات شرکت
• کپی آخرین صورت‌های مالی تایید‌شده
• کپی فاکتورهای فروش 6 ماه گذشته
• رزومه فعالیت‌‌‌های علمی و فناورانه شرکت
• طرح توجیهی پروژه یا فعالیت قابل حمایت
مراحل دریافت این تسهیلات چیست؟
بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در وبسایت این سازمان، گام اول دریافت این تسهیلات، پذیرش درخواست است. در این گام اطلاعات مربوط به شرکت، درخواست و مستندات مربوطه تکمیل و دریافت شده و در نهایت کاربرگ مهر و امضا شده به صندوق ارسال میشود. در گام بعدی، ارزیابی درخواست تسهیلات انجام میشود. بر اساس اطلاعات موجود، در این گام اطلاعات درخواست (شرکت، درخواست، طرح/ محصول، مستندات مربوطه) به‌صورت کارشناسی مورد بررسی دقیق قرار گرفته و در نهایت تسهیلات پیشنهادی با توجه به جوانب مختلف طرح به کمیته مربوطه که مرجع تصویب خدمات است ارسال میشود. (ارزیابی درخواست ممکن است به صورت داخلی یا به‌صورت برون‌سپاری و توسط کارگزاران صندوق انجام پذیرد). در گام سوم، فرآیند تصویب تسهیلات صورت میگیرد. در این گام گزارش اعتباری طرح و پیشنهاد تسهیلات، توسط اعضای کمیته مرتبط بررسی شده و توسط حوزه متولی ارزیابی، دفاع شده و در نهایت مصوبه مربوطه صادر و از سوی معاونت مرتبط به شرکت ابلاغ میشود.
مرحله بعدی عقد قرارداد است که با توجه به مصوبه صادره فرآیند عقد قرارداد آغاز شده و پس از تکمیل پرونده، تکمیل پیوست‌ها و اخذ وثایق و بررسی سایر مسائل حقوقی مربوطه، قرارداد به امضای طرفین قرارداد میرسد. پس از این مراحل نوبت به پرداخت و نظارت میرسد. در صورتی‌که برای پرداخت اول شرطی در مصوبه تعیین نشده باشد، پس از امضای قرارداد پرداخت اول با تایید معاونت مربوطه انجام شده و در صورت چندمرحله‌ای بودن پرداخت، فرآیند نظارت برای تایید مراحل بعدی پرداخت انجام می‌یابد. در نهایت هم پس از اتمام پرداخت و دوره تنفس مطابق مصوبه، بازپرداخت مطابق چک‌های بازپرداخت اخذ‌شده از دریافت‌کننده تسهیلات و بر اساس فرآیند وصول مطالبات صورت میگیرد.
حال با توجه به تمام این گام‌‌‌ها و مراحل، سوال اینجاست که این تسهیلات برای چه اهدافی پرداخت خواهند شد؛ چراکه همان‌طور که در مراحل بالا ذکر شد، هدف دریافت تسهیلات هم یکی از مسائلی است که توسط ناظران بررسی خواهد شد.
تسهیلات دانشبنیان به چه اهدافی پرداخت میشود؟
شرکت‌‌‌های دانشبنیان بیشتر شامل شرکت‌‌‌های نوپایی میشود که قصد فعالیت در زمینه تازه و جدیدی دارند و اصطلاحا قرار است در مرز دانش کشور حرکت کنند. در نتیجه در ابتدای کار خود نیاز به سرمایه زیادی دارند که شاید تامین آن به راحتی ممکن نباشد. در اینجا نقش تسهیلات بانکی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع تامین مالی در کشور مشخص میشود. در نتیجه برای بانک‌‌‌ها نیز هدف شرکت و دلیل دریافت تسهیلات از اهمیت بسزایی برخوردار است. در نتیجه اهمیت مشخص شدن هدف از دریافت تسهیلات برای بانک‌‌‌ها زیاد است و تمرکز بر این موضوع شانس دریافت تسهیلات را افزایش می‌‌‌دهد.
شاید یکی از مهم‌ترین اهداف مورد توجه، تامین هزینه توسعه و تحقیق و به نوعی تامین هزینه‌‌‌های مراحل پیش از تولید باشد. هزینه توسعه و تحقیق یک محصول مانند آزمایش یا کسب دانش تولید آن از اهمیت بالایی در ادامه تولید برخوردار است و در نتیجه اعطای این دست از تسهیلات می‌‌‌تواند کمک بسیاری به ادامه جریان تولید داشته باشد.
یکی دیگر از اهداف مهم، تامین مالی مربوط به هزینه‌‌‌های حین تولید است. با توجه به شرایط اقتصادی کشور، نیاز به نقدینگی در هر مرحله از تولید ممکن است به‌وجود بیاید و شرکت‌‌‌های نوپا با توجه به عدم‌برخورداری از درآمد بالا در مراحل اولیه، ممکن است با مشکلات متعددی مواجه شده و در برابر موج فشارهای اقتصادی عدم‌تعادل زیادی داشته باشند. در نتیجه تسهیلات در این مرحله می‌‌‌تواند از فروپاشی شرکت جلوگیری کند. بحث دیگری از این موضوع، مبحث تامین نقدینگی موردنیاز برای بازاریابی محصولات است. این هزینه‌‌‌ها گاه در برخی از حوزه‌‌‌ها که نیاز به حضور در بازارهای خارجی دارد، بسیار بالاست. در این مرحله هم تسهیلات دانشبنیان می‌‌‌تواند کمک بزرگی به شرکت‌‌‌ها کند.
وضعیت اعطای تسهیلات چطور بوده است؟
به گزارش بانک مرکزی، در فروردین سال‌جاری مجموع تسهیلات پرداختی به شرکت‌‌‌های دانشبنیان 10.3 هزار میلیارد تومان بوده که این عدد در فروردین سال گذشته 7.1 هزار میلیارد تومان بوده است. در نتیجه به نظر میرسد حجم تسهیلات به نسبت سال گذشته رشدی 46 درصدی در ماه اول داشته است. در سال 1402، مجموعا 242.7 هزار میلیارد تومان به این شرکت‌‌‌ها پرداخت شده است.
در فروردین هم تعداد دریافت‌کنندگان تسهیلات دانشبنیان حدودا 396 شرکت بوده که در قالب 668 فقره این تسهیلات را دریافت کرده‌‌‌اند. داده‌‌‌های بانک مرکزی نشان می‌‌‌دهد که معمولا پیک دریافت این نوع از تسهیلات در اسفندماه رخ داده است. برای مثال در اسفند سال گذشته مبلغ کل این تسهیلات پرداختی حدودا 37.5 هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین داده‌‌‌های بانک مرکزی نشان می‌‌‌دهد که بانک‌‌‌های خصوصی مشارکت بیشتری به نسبت بانک‌‌‌های دولتی در این دسته از تسهیلات داشته‌‌‌اند. در فروردین مجموعا بانک‌‌‌های خصوصی 4.6 هزار میلیارد تومان را در قالب 287 فقره تسهیلات به 192 شرکت اعطا کرده‌‌‌اند و این درحالی است که این رقم برای بانک‌‌‌های دولتی 809 میلیارد تومان در قالب 64 فقره به 49 شرکت بوده است. در نتیجه بانک‌‌‌های خصوصی ظاهرا عملکرد به مراتب بهتری داشته‌‌‌اند.
