عوامل ایجاد نوسانات اخیر در بازار جهانی طلای سیاه بررسی شد
تغییر الگوی تجارت نفت
بیـــش از ۱۰درصد از تولید جهانی نفتخام از دریای سرخ و کانال سوئز عبور می‌کند. این نفتکش‌ها می‌توانند به‌عنوان جایگزین، مسیر دریایی پیرامون دماغه امید نیک را انتخاب کرده که در نتیجه آن، یک هفته یا بیشتر به زمان تحویل محموله‌ها افزوده می‌شود، تصمیمی که با افزایش زمان تحویل و گران‌‌‌‌‌تر‌شدن هزینه ترانزیت، چالش تامین نفتخام مطمئن را برای خریداران دوچندان می‌کند. به باور رئیس آژانس بین‌المللی انرژی، عرضه نفتخام تاکنون در سطح بین‌المللی تحت‌تاثیر اختلال‌‌‌‌‌ها در دریای سرخ قرار نگرفته و انتظار نمی‌‌‌‌‌رود تنش‌های منطقه خاورمیانه، بر قیمت جهانی نفت تاثیرگذار باشد. در حال‌حاضر، حجم کافی نفت متناسب با تقاضا در بازار وجود داشته، بنابراین بعید است قیمت جهانی نفت در کوتاهمدت، نوسانات قابل‌توجهی داشته‌باشد.
اختلاف‌نظر مجدد بین آژانس و اوپک
گفتنی است آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده تقاضای جهانی نفت در سال‌جاری میلادی، روزانه تا یک‌میلیون و ۱۰۰هزار بشکه افزایش یابد؛ این در حالی است که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، افق رشد تقاضای نفت در سال۲۰۲۴ میلادی را برابر با ۲میلیون و ۲۵۰هزار بشکه پیش‌بینی کرده‌است. در اوایل ماه‌جاری میلادی، جهاد ازور؛ مدیر بخش خاورمیانه و آسیای‌مرکزی صندوق بین‌المللی پول، اعلام کرد که حملات یمن به کشتی‌های تجاری، منجر به کاهش نزدیک به ۳۰درصدی ترافیک کانتینری دریای سرخ‌شده‌است. وی پیامدهای نامطلوب اقتصادی در منطقه را به جنگ رژیم صهیونیستی و حماس نسبت داد. جهاد ازور اضافه کرد: «بر همگان روشن است که بخش عمده ترافیک در دریای سرخ مربوط به کشتی‌های کانتینربر بوده که هم اکنون تا ۳۰درصد کاهش پیدا کرده‌است.» او افزود: کاهش حجم ترانزیت دریایی و همچنین افزایش هزینه حمل‌ونقل، هم بر زنجیره‌های ارزش تاثیر گذاشته و هم شاهد آن بوده‌‌‌‌‌ایم که بر بعضی از اقتصادهای منطقه نیز تاثیرگذار بوده‌است.
واردات اروپا تحت‌تاثیر تنش‌ها
چندی‌پیش سازمان‌ملل از کاهش بیش از ۴۰درصدی ترافیک تجاری از طریق کانال سوئز در دو ماه گذشته به دلیل تحرکات یمن خبر داده‌بود. اثرات تحولات و تنش‌های خاورمیانه، برای اتحادیه اروپا بیشتر در حوزه واردات ملموس خواهد بود تا بخش صادرات این منطقه. نزدیک به ۲۵درصد از کالا‌‌‌‌‌هایی که از راه دریا به مقصد اروپا ترانزیت می‌شوند از مبدا آسیا و طبعا از طریق کانال سوئز انجام می‌شود. در همین ارتباط، برآورد صندوق بین‌المللی پول از تاثیر رشد کم‌‌‌‌‌سابقه هزینه حمل‌ونقل دریایی، بر قیمت حمل کانتینر و رشد حدود ۰.۶درصدی تورم در یک سال، حکایت دارد؛ این در حالی است که بانک‌مرکزی اروپا انتظار داشت در سال۲۰۲۴، نرخ تورم اتحادیه اروپا نسبت به سال‌پیش، تا ۵۰درصد کاهش پیدا کند.
الزام به انتخاب مسیر جایگزین دریایی
ناامنی ناشی از حملات حوثی‌‌‌‌‌های یمن به تعدادی از کشتی‌های تجاری موجب‌شده تجارت‌جهانی با بزرگ‌ترین اختلال خود پس از همه‌‌‌‌‌گیری کووید-۱۹ روبه‌رو شود. یمنی‌‌‌‌‌ها به‌دنبال حملات اسرائیل به نوار غزه، کشتی‌های تجاری مرتبط با رژیم صهیونیستی را مورد هدف قرار می‌دهند. در واکنش، ناو‌‌‌‌‌های جنگی آمریکا و متحدانش، گشت‌‌‌‌‌زنی در دریای سرخ را دو‌برابر کرده و موفق شده‌اند برخی حملات را دفع کنند. به‌رغم تمامی این اقدامات، طیف گسترده‌ای از شرکت‌های فعال در حمل‌ونقل دریایی، کشتی‌های کانتینربر خود را ملزم کردهاند از عبور و مرور از مسیر دریای سرخ اجتناب کرده و از مسیر دماغه امید‌‌‌‌‌نیک به‌سوی مقاصد خود حرکت کنند. در ماه ژانویه، رولف هابن‌یانسن؛ مدیرعامل هاپاگ‌لوید، اظهار کرد که حملات مداوم حوثی‌‌‌‌‌ها به کشتی‌های باری در دریای سرخ بعید است به‌زودی متوقف شود و شرکت‌های کشتیرانی چاره‌‌‌‌‌ای نخواهند داشت جز آنکه از حرکت در مسیر کانال سوئز، اجتناب کنند.
وی افزود که دستیابی به یک توافق سیاسی و تفاهم چند‌‌‌‌‌جانبه برای حفاظت از کشتی‌های باری ممکن است این موضوع را حداکثر ظرف ۶ ماه، حل و فصل کند. گزارش ژانویه صندوق بین‌المللی پول نشان‌داد که تجارت دریایی از طریق کانال سوئز که دریای سرخ را به دریای مدیترانه متصل می‌کند، تقریبا معادل ۱۲درصد از کل تجارت‌جهانی را در نیمه اول سال۲۰۲۴ به خود اختصاص می‌دهد. موضع مدیرعامل غول نفتی عربستان‌سعودی آرامکو نیز جالب‌توجه است که اعلام کرده: «هرچند به‌نظر می‌رسد در کوتاهمدت نفتکش‌ها در مسیر دریای سرخ در دسترس باشند، اما اگر شرایط بحرانی فعلی ادامه پیدا کند، می‌تواند دردسر ساز شود، چراکه طبیعتا به کشتی‌های بیشتری نیاز خواهد بود که چاره‌‌‌‌‌ای نخواهند داشت جز آنکه مسافت‌های دریایی طولانی را با صرف هزینه بیشتر، طی کنند.»
کشتی‌های حمل کانتینر و بیش از ۱۰درصد مجموع کشتیرانی جهان از مسیر دریای سرخ که پیش‌‌‌‌‌تر از کانال سوئز، کوتاه‌ترین مسیر آسیا به اروپا، عبور می‌کردند اکنون یا تغییر مسیر داده یا خدمات خود را متوقف کردهاند. شایان ذکر است که انتخاب مسیر جایگزین از محور دماغه امید نیک واقع در آفریقای‌جنوبی، تا دو هفته به مدت زمان سفر دریایی، اضافه می‌کند. وی ادامه داد: «آرامکو می‌تواند تنگه باب‌المندب در نزدیکی یمن را با استفاده از خط لوله‌ای که تاسیسات نفتی در شرق تنگه باب‌المندب را به سواحل غربی آن متصل می‌کند و دسترسی سریع‌تری به کانال سوئز دارد، دور بزند.» لازم به ذکر است که حدود ۱۵درصد از ترافیک کشتیرانی جهان از طریق کانال سوئز، کوتاه‌ترین مسیر بین اروپا و آسیا، ترانزیت می‌شود. حقیقتی که این کانال را به منبعی حیاتی برای تامین ارز برای مصر تبدیل کرده‌است.
