رویای سلطان

گروه اقتصاد بین‌الملل: نشریه اکونومیست سرمقاله این هفته خود را به کودتای نافرجام ترکیه و تبعات آن اختصاص داده است. این نشریه می‌نویسد: درمورد کودتای نافرجامی که در نیمه‌شب ۱۵ ژوئیه در ترکیه رخ داد مسائل نامشخص فراوانی وجود دارد. چرا این کودتا اینقدر بد و ناموفق انجام شد؟ آیا توطئه‌گران، همانطور که بیانیه رسمی اولیه آنها نشان می‌دهد، سکولاریست‌های قدیمی بودند یا آنچنان‌که دولت ادعا می‌کند پیروان فتح‌الله گولن، روحانی در تبعید؟

اما دو مساله مشخص است. مساله نخست اینکه مردم ترکیه در آمدن به خیابان‌ها و مواجهه با سربازان، شجاعت فراوانی از خود نشان دادند و صدها نفر از آنها کشته شدند. احزاب مخالف دولت، بدون توجه به اینکه چقدر از رجب طیب اردوغان نفرت دارند، در محکوم کردن تجاوز به دموکراسی متحد بودند. آنها این حاکم مستبد و دارای گرایش‌های اسلامی را به پنجمین بازگشت ژنرال‌ها از دهه ۱۹۶۰ تاکنون ترجیح دادند. دومین مساله اینکه پیامدهای هشدار دهنده‌تر این است که اردوغان به سرعت درحال ویران کردن دموکراسی کنونی است که مردم با نثار جانشان از آن دفاع کردند. او در ترکیه وضعیت فوق‌العاده اعلام کرده است که دست‌کم تا سه ماه باقی خواهد ماند. حدود ۶ هزار سرباز دستگیر شده‌اند و هزاران پلیس، دادستان و قاضی از کار برکنار یا تعلیق شده‌اند. همچنین دانشگاهیان، معلمان و کارکنان دولت اخراج شده‌اند و این در شرایطی است که نشانه‌های اندکی از دست داشتن آنها در کودتا وجود دارد. سکولاریست‌ها، کردها و دیگر اقلیت‌ها از حضور وفاداران اردوغان در خیابان‌ها احساس ترس می‌کنند.

این کودتای نافرجام سومین شوک به اروپای پس از نظم ۱۹۸۹ بود. الحاق کریمه به خاک روسیه و تجاوز روسیه به شرق اوکراین در سال ۲۰۱۴ این ایده را که مرزهای اروپا تثبیت‌شده و جنگ سرد پایان یافته است، ازمیان برد. همه‌پرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا که ماه گذشته انجام شد تصور همگرایی گریزناپذیر در اتحادیه اروپا را درهم شکست. اکنون، کودتا در ترکیه و واکنش به آن پرسش‌های نگران‌کننده‌ای را در جهان غرب درباره قابل پس‌رفت بودن دموکراسی ایجاد کرده است. دوستان غربی ترکیه باید از اردوغان بخواهند به قانون احترام بگذارد اما اگر اردوغان به حرف آنها توجه نکند چه؟ ترکیه برای جنگ علیه داعش یک متحد حیاتی محسوب می‌شود. ترکیه مسیرهای جنوب‌شرقی ورود به اروپا و درنتیجه جریان ورود همه‌چیز به این قاره از گاز طبیعی گرفته تا پناهجویان سوری را کنترل می‌کند. اروپا نمی‌تواند شرایط جغرافیایی را تغییر دهد، اما می‌تواند از آسیب‌پذیری خود بکاهد. گرچه اردوغان کارت‌های فراوانی دارد، اما در برابر فشارها مصون نیست و درست قبل از کودتا روابط خود را با روسیه و رژیم صهیونیستی بهبود بخشید.

اما بزرگ‌ترین دستاورد اردوغان یعنی اقتصاد، به نقطه ضعف او تبدیل می‌شود. اکنون بسیاری از گردشگران از رفتن به ترکیه وحشت دارند و این مساله موجب افزایش شکاف کسری حساب جاری خواهد شد. قدرت اقتصادی این کشور نیازمند سرمایه‌گذاری و وام‌های خارجی است و بنابراین خارجی‌ها باید اطمینان حاصل کنند که این کشور امن است. اما اگر اردوغان همانند یک سلطان انتقامجو رفتار کند، جلب اعتماد خارجی‌ها دشوار خواهد شد. پیامدهای این کودتا تا مدت‌ها احساس خواهد شد. کودتاچیان بسیاری از مردمان را کشتند، ارتش را بی‌اعتبار کردند، توانایی ارتش در حفاظت از مرزها و جنگ علیه تروریسم را محدود کردند، ناتو را هراسان کردند و یک رئیس‌جمهوری مستبد را از قید و بند آزاد کردند، هزینه وحشتناکی که برای عشق به قدرت یک‌شبه پرداخت شد.

ادامه خبر ...