«دنیای اقتصاد» گزارش می‌دهد
رونمایی از اهداف طرح جامع سرب و روی
تولید شمش روی تا افق ۱۴۲۰ به ۶۳۰ هزار تن می‌رسد
بر اساس رده‌بندی، معادن سرب و روی «مهدی‌آباد»، «انگوران»، «ایرانکوه» و «نخلک» جزو مهم‌ترین معادن این بخش در کشورمان محسوب می‌شوند. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، معدن و کارخانه تولید سرب و روی انگوران در استان زنجان، هم‌اکنون تولیدکننده اصلی سرب و روی به شمار می‌رود و بالاترین عیار سرب و روی کشور هم متعلق به این معدن است. البته ذخایر این معدن محدود است، به‌طوری که براساس آمار اعلام شده میزان ذخایر معدن انگوران در بخش روباز ۸ میلیون تن و در بخش زیرزمینی ۴ میلیون تن روی با عیار بالاست.
به‌نظر می‌رسد با احتساب روند استخراج سالانه یک میلیون تن ماده معدنی از این معدن، عمر انگوران تا ۱۲ سال دیگر تمام می‌شود. معدن انگوران از نظر عیار بالای فلز محتوی از جمله معادن منحصر به فرد در جهان است.
در مورد معدن سرب و روی مهدی‌آباد نیز داده‌های اعلام شده بیانگر آن است که این معدن با ذخیره بیش از ۲۰۰ میلیون تنی سرب و روی، یکی از بزرگ‌ترین معادن جهان به شمار می‌رود. از معدن نخلک نیز می‌توان به‌عنوان نخستین کارخانه فرآوری مواد معدنی ایران نام برد. ذخیره قطعی این معدن ۸۵۰ هزار تن برآورد شده است و میزان تولید سالانه آن ۱۲۵۰ تن کنسانتره سرب است. این معدن در حال تبدیل شدن به نخستین موزه معادن ایران بوده و عملیات اجرایی این کار نیز آغاز شده‌است.
ابعاد تهیه طرح جامع
از سوی دیگر بررسی ساختار صنعت سرب و روی در کشور نشان می‌دهد، این صنعت با مشکل «فعالیت زیر ظرفیت اسمی»، «نبود استراتژی توسعه صنعتی»، «کمبود مواد اولیه»، «اعمال محدودیت‌های صادراتی»، «دخالت دولت در امور این صنایع» و پاره‌ای دیگر از مشکلات مواجه است؛ چالش‌هایی که شاید بتوان گفت، عبور از آن به تدوین طرح جامع در این بخش گره خورده است. در این راستا طرح جامع سرب و روی کشور با هدف سامان بخشیدن به اهداف کلان مورد نظر متناسب با اسناد بالادستی، توسط مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد به‌عنوان بزرگ‌ترین ذخیره معدنی کشور تهیه شده است که در ادامه ابعاد این طرح بررسی می‌شود.
علاوه بر جایگاه ایران در ذخایر سرب و روی، عوامل مهم دیگری نیز ضرورت تدوین یک طرح جامع در این حوزه را اجتناب‌ناپذیر کرده است که از جمله آنها می‌توان به عواملی همچون توسعه نامتوازن زنجیره تولید، پایین بودن بهره‌وری در برخی از فناوری‌های مورد استفاده، کمبود خوراک واحدهای فرآوری، خالی بودن بخش زیادی از ظرفیتهای ساخته شده، وجود صنایع کوچک و غیر بهره‌ور و سیاست‌های قیمت‌گذاری اشاره کرد؛ روندی که موجب شده است تا تدوین و نهایی کردن طرح جامع سرب و روی در دستور کار قرار گیرد.
در این زمینه امین صفری، مدیر مجتمع معدنی سرب و روی مهدی‌آباد به‌عنوان متولی تدوین طرح جامع سرب و روی بر این نکته تاکید کرد با توجه به رو به اتمام بودن ذخایر سرب و روی انگوران در استان زنجان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان صنایع فرآوری کشور و آماده‌سازی معدن سرب و روی مهدی‌آباد در استان یزد به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر سرب و روی در خاورمیانه (با کیفیتی متفاوت از انگوران)، این تغییر مرکز ثقل تامین خوراک کارخانه‌ها را از زنجان به یزد منتقل می‌کند و فناوری فرآوری نیز متناسب با آن تغییر خواهد کرد.
وی گفت: روش‌شناسی انجام کار طرح جامع سرب و روی طبق برنامه‌ریزی انجام شده طی دو فاز تهیه شده است که در فاز نخست با عنوان مطالعات پایه و تشریح وضع موجود، اطلاعات مربوط به ذخایر، تولید و ظرفیتهای مربوط به معادن و صنایع معدنی و همچنین واردات و صادرات سرب و روی جمع‌آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین جایگاه ایران نسبت به سایر کشورهای جهان تبیین شد. در فاز دوم نیز با تجزیه و تحلیل ذی‌نفعان صنعت، فناوری‌های مرتبط با این حوزه و سایر موضوعات راهبردی مرتبط با صنعت سرب و روی، چشم‌انداز و وضع مطلوب ترسیم و جهت دستیابی به اهداف مربوطه، نقشه راه هر کدام از حوزه‌ها تبیین شد. همچنین برای اجرای صحیح این طرح، برنامه پایش و ارتقای آن به‌صورت پویا پیش‌بینی شده است.
اهداف و چشم‌انداز طرح جامع
برای ارتقای صنعت سرب و روی در مقیاس جهانی، عبارت «صنعتی‌پاک، بهره‌ور و پایدار در تراز جهانی» به‌عنوان چشم‌انداز صنعت سرب و روی کشور انتخاب شده است. همچنین برای کمی‌سازی اهداف کلان صنعت سرب و روی برای یک افق ۲۰ ساله، اطلاعات و داده‌های مربوط به نرم‌های جهانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با در نظر گرفتن مقادیر متوسط مصرف سرانه و همچنین نسبت ذخایر به استخراج جهانی، افزایش سه برابری تولید در افق ۲۰ ساله هدف‌گذاری شد، به‌گونه‌ای که تولید شمش روی از حدود ۲۰۸ هزار تن فعلی به حدود از ۶۳۰ هزار تن در سال ۱۴۲۰ افزایش یابد. از سوی دیگر میانگین جهانی نسبت استخراج به ذخایر در صنعت روی حدود ۵ درصد است که این رقم در کشور ما به‌عنوان ششمین کشور دارای ذخایر روی کمتر از ۲ درصد است که نشان دهنده عقب‌ماندگی کشور در زمینه استخراج و تولید از ذخایر است که این مهم بدون استفاده از دانش فنی روز و استحصال ذخایر میسر نیست.
رشد نامتوازن زنجیره صنعت سرب و روی در بخش‌های مختلف از نتایج بی برنامگی و نبود طرح جامع و چشم‌انداز برای این صنعت بوده است، به‌طوری که در بخش‌هایی نظیر کارخانه‌های کنسانتره و فرآوری، رشد قابل‌ملاحظه‌ای به لحاظ کمی صورت گرفته است، ولی از لحاظ کیفی، دانش فنی و نیز سایر بخش‌ها از جمله اکتشاف، بازیافت و تنوع محصولات در صنایع پایین‌دستی با کمبود و توسعه نیافتگی مواجه هستیم.
با توجه به تجزیه و تحلیل این صنعت و تبیین چشم‌انداز و اهداف کلان آن، تدوین راهکارهای مورد نیاز جهت دستیابی به این چشم‌انداز ضروری است که با توجه به بخش‌های مختلف زنجیره ارزش این صنعت که از اکتشاف آغاز می‌شود و تا صنایع پایین دست و بازاریابی تداوم پیدا می‌کند، نقشه راه و راهکارهای مرتبط تهیه و در طرح جامع ارائه شده است.
همچنین پیش‌بینی شده است تا برنامه‌های اجرایی برای پیاده‌سازی این راهکارها در فاز اجرا با تعیین ساختار و متولیان اجرای طرح جامع تدوین و در قالب پروژه‌های مشخص اجرا شود. پیاده‌سازی اطلاعات بر بستر وب و سامانه‌های جامع برای بهره‌برداری کلیه صاحبان صنایع و نیز بخش‌های حاکمیتی یکی از مزیت‌ها و نقطه اتکای طرح جامع سرب و روی کشور است تا از انجماد و غیر پویا شدن طرح جامع جلوگیری کند.
مجریان طرح جامع سرب و روی و صاحبان صنایع امیدوارند با نگاه کارشناسانه‌ای که در بخش‌های مختلف از جمله وزارت صمت ایجاد شده است، طرح جامع سرب و روی به‌عنوان یک سند بالادستی، محور تصمیمات آتی در این صنعت قرار گیرد تا دستیابی به اهداف مورد نظر امکان‌پذیر باشد.
اهمیت سرب و روی درکنار آلومینیوم، مس و طلا که از جمله صنایع غیرآهنی مهم در کشور محسوب می‌شوند موجب شد تا در سومین همایش چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار نگاهی به این صنعت و چالش‌های آن شود و در کنار چالش‌ها متولیان این بخش سعی دارند تا از طرح جامع سرب و روی رونمایی کنند.
بر اساس این گزارش، سومین همایش چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران و فناوری‌های وابسته با نگاهی به تولید و بازار در هشت محور «جهش تولید، توسعه پایدار و متوازن و حذف موانع پیش‌رو»، «اکتشافات و فعالیت‌های اکتشافی مدرن ضامن حیات و پویایی معادن»، «معادن کوچک و متوسط، احیا و سرمایهگذاری»، «بومی‌‌سازی، استفاده از ظرفیتهای ساخت داخل و توسعه فناوری، استارت‌آپ‌‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان»، «ارزیابی سهم صنایع فلزات غیرآهنی در تولید ناخالص ملی، تکمیل زنجیره تولید و لزوم کاهش ریسک سرمایهگذاری»، «تحولات اقتصاد جهانی و بازار صنایع غیرآهنی، ارزآوری و تحریم‌ها»، «مسوولیت‌‌های اجتماعی شرکت‌های معدنی و صنعتی» و «کرونا، پساکرونا و بازار فلزات غیرآهنی» از سوی گروه رسانه‌ای «دنیای اقتصاد» برگزار خواهد شد.
