ارتش سودان شهر استراتژیک «ود مدنی» را از شبه‌نظامیان بازپس گرفت
نبرد ژنرال‌ها
رسانه‌های محلی گزارش دادند که جنگجویان گروه شبه‌نظامی «نیروهای پشتیبانی سریع» (RSF) در حال فرار از شهر هستند. رهبر این گروه، ژنرال «محمد حمدان دقلو» (که به حمدی و همتی معروف است)، شکست خود را پذیرفت؛ اما قول داد که به زودی شهر را بازپس گیرد. او در یک سخنرانی صوتی خطاب به مبارزان خود و مردم سودان گفت: «امروز یک دور از جنگ را باختیم نه کل جنگ را.» این پیروزی صحنه‌های شادی را در بخش‌های تحت کنترل ارتش در میان سودانی‌هایی به ارمغان آورد که امیدوار بودند [این پیروزی] نشان‌دهنده نقطه عطفی در جنگ داخلی ویرانگر باشد که منجر به قتل عام، پاک‌سازی قومی و گسترش قحطی در یکی از بزرگ‌ترین کشورهای آفریقا شده است. این در حالی است که ژنرال عبدالفتاح برهان، فرمانده ارتش است و نبرد با شبه‌نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» زیر هدایت او انجام می‌گیرد.
مردم در خیابان‌های خارطوم که از نبرد آسیب‌‌دیده تجمع کردند؛ درحالی‌که ناقوس‌های کلیسا در «پورت سودان»، پایتخت دوفاکتوی زمان جنگ که بسیاری از سودانی‌ها از جنگ به آنجا فرار کرده‌اند، به صدا درآمد. جشن‌هایی نیز در میان سودانی‌های تبعیدی در مصر، عربستان سعودی و قطر برپا شد. شکست «نیروهای پشتیبانی سریع» کمی بیش از یک‌سال پس از آن رخ داد که این گروه «ود مدنی» را در یک پیروزی تصرف کرد که ده‌ها هزار نفر را مجبور به فرار کرده و موجی از شوک در سراسر سودان به‌وجود آورد. جنگجویان این گروه به تصرف بخش‌هایی از کشور، دور از پایگاه خود در دارفور در غرب سودان ادامه دادند.
اما بیشتر این درگیری‌های بسیار خشونت‌بار در دارفور بود؛ جایی که جنگجویان «نیروهای پشتیبانی سریع» به گفته گروه‌های حقوق بشری و سازمان ملل، اعضای گروه‌های قومی رقیب را قتل عام کردند. هفته گذشته، ایالات متحده به‌طور رسمی اعلام کرد که این کشتارها نسل‌کشی است و تحریم‌هایی را علیه ژنرال حمدان، رهبر «نیروهای پشتیبانی سریع»، که با نام «همتی» شناخته می‌شود، اعمال کرد. ایالات متحده همچنین هفت شرکت در امارات متحده عربی را که متهم به تجارت طلا و خرید تسلیحات به نمایندگی از «نیروهای پشتیبانی سریع» هستند، تحریم کرد.
در ماه‌های اخیر، به نظر می‌رسید که جریان نبرد تغییر کرده است؛ زیرا «نیروهای پشتیبانی سریع» مناطقی را در خارطوم و بخش‌هایی از شرق کشور واگذار کردند. ارتش یک حمله متقابل را در منطقه اطراف «ود مدنی» آغاز کرد که با بازپس‌گیری شهر در روز شنبه به اوج خود رسید. با این حال، هنوز خیلی زود بود بگوییم آیا این پیروزی به‌طور اساسی مسیر درگیری را تغییر می‌دهد یا خیر؟ از زمانی که اولین گلوله‌ها در آوریل۲۰۲۳ شلیک شد، شتاب جنگ به جلو و عقب، گاهی اوقات به طرز خشونت‌باری تغییر کرده است. ارتش و «نیروهای پشتیبانی سریع» زمانی متحدان یکدیگر بودند و رهبران دو گروه برای انجام کودتای نظامی در سال۲۰۲۱ به هم پیوستند. اما در جنگ بین این رهبران، آنها از حمایت قدرت‌های خارجی مختلف برخوردار بودند.
«نیروهای پشتیبانی سریع» از سوی امارات، یک حامی ثروتمند در خلیج فارس حمایت می‌شود که این سلاح‌ها و پهپادهای قدرتمند را که عمدتا از کشورهای همسایه به سودان قاچاق می‌شوند، به دست «نیروهای پشتیبانی سریع» می‌رساند. ارتش سودان نیز از روسیه و ترکیه تسلیحات تهیه یا خریداری کرده است. هر دو گروه ذخایر عظیم طلای سودان را برای تامین مالی جنگ استخراج می‌کنند. برای مردم عادی سودان، جنگ تنها بدبختی، مرگ و ویرانی به همراه داشته است. این جنگ ده‌ها هزار نفر را کشته، حدود ۱۲میلیون نفر را از خانه‌هایشان پراکنده کرده و یکی از بدترین قحطی‌های جهان را در دهه‌های اخیر به راه انداخته است.
مرجع جهانی گرسنگی موسوم به IPC ماه گذشته گزارش داد که قحطی به پنج منطقه در سودان سرایت کرده است و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده به پنج منطقه دیگر برسد. در کل، ۲۵میلیون سودانی از گرسنگی حاد یا مزمن رنج می‌برند. به گفته سازمان ملل و مقامات آمریکایی، هر دو طرف مرتکب جنایات جنگی شده‌اند؛ هرچند که فقط «نیروهای پشتیبانی سریع» متهم به پاک‌سازی قومی شده‌اند.
«هیبا مورگان» هم در گزارش ۱۱ژانویه برای الجزیره نوشت، ارتش سودان و گروه‌های مسلح متحدش وارد «ود مدنی» شده و شبه‌نظامیان رقیب «نیروهای پشتیبانی سریع» را از این شهر استراتژیک در استان «جزیره» بیرون رانده‌اند. «محمد حمدان» رهبر «نیروهای پشتیبانی سریع» اگرچه شکست را پذیرفت، اما تاکید کرد که «نبرد هنوز تمام نشده است.» وی افزود: «ما ود مدنی را از دست دادیم؛ اما آن را پس خواهیم گرفت. مردم فقط باید خود را جمع و جور، سازمان‌دهی و ارزیابی مجدد کنند.» حمدان این شکست را ناشی از اتکای ارتش به هواپیماهای بدون سرنشین و سرازیر شدن مبارزان از منطقه «تیگری» اتیوپی دانست.
این دو نیرو از آوریل۲۰۲۳ در حال جنگ هستند و باعث آن چیزی شدند که سازمان ملل آن را «بدترین بحران جابه‌جایی در جهان» می‌نامد و همچنین به قحطی در بخش‌هایی از این کشور انجامیده است. به نوشته گزارشگر الجزیره، این دو نیرو متهم به ارتکاب جنایات جنگی از جمله هدف قرار دادن غیرنظامیان و گلوله‌باران بی‌رویه مناطق مسکونی شده‌اند. با این حال، نیروهای شبه‌نظامی به قتل‌های ناگهانی، غارت‌های گسترده، خشونت جنسی سیستماتیک و محاصره کل شهرها متهم شده‌اند. بازپس‌گیری «جزیره» به‌طور کلی می‌تواند نقطه عطفی در این جنگ باشد. از زمان آغاز جنگ تا کنون، ده‌ها هزار نفر کشته و حدود ۱۲میلیون نفر آواره شده‌اند که یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های بشردوستانه در جهان را ایجاد کرده است. بر اساس گزارش سازمان ملل، در ماه‌های اولیه جنگ، بیش از نیم‌میلیون نفر پیش از حمله برق آسای «نیروهای پشتیبانی سریع» که بیش از ۳۰۰هزار نفر را در دسامبر۲۰۲۳ آواره کرد، در «جزیره» به دنبال سرپناه بودند.
«نیروهای پشتیبانی سریع» هنوز بخشی از ولایت «جزیره» و همچنین تقریبا تمام منطقه دارفور غربی سودان و بخش‌هایی از جنوب کشور را در اختیار دارد. اما ارتش شمال و شرق و همچنین بخش‌هایی از خارطوم را تحت کنترل دارد. «ود مدنی» به این دلیل منطقه‌ای استراتژیک است که تقاطع بزرگراه‌های «تامین‌کننده کلیدی» است که چندین ایالت را به هم متصل می‌کند و نزدیک‌ترین شهر کلیدی به پایتخت، خارطوم، است.
