دریاچه ارومیه دیدنی شد؛ از کجا شروع کنیم؟
ماه سفر به غرب ایران
از آنجا که استان آذربایجان غربی دارای شهرهای کردنشین و ترکنشین است، می‌توان این سفر را با شهرهای کردنشین آغاز کرد و در شهرهای ترکنشین خاتمه داد(زمانی که از کرد یا ترکنشین صحبت می‌شود به اکثریت جمعیت آن بازمی‌گردد و طبیعی است که در هر شهری اقوام مختلف در کنار هم با زبان‌‌‌های گوناگون زندگی کنند). سفری که ما به شما پیشنهاد می‌‌‌کنیم از مهاباد شروع شده و در ارومیه خاتمه می‌‌‌یابد. اگر مبدأ سفر را تهران و اولین مقصد را مهاباد در نظر بگیریم، فاصله این دو شهر نزدیک به ۷۰۰ کیلومتر است که بین ۸ تا ۹ ساعت زمان برای رسیدن به آن باید صرف کرد. چنانچه با وسایل حمل‌ونقل عمومی نظیر قطار و اتوبوس به مهاباد سفر کنید، سفری شبانه خواهید داشت و صبح روز بعد به این شهر می‌‌‌رسید. با این حال آنها که با ماشین شخصی سفر می‌کنند می‌توانند توقفی در زنجان داشته باشند و سری به گنبد سلطانیه بزنند.
مهاباد؛ شهر تاریخ و طبیعت
در مهاباد جاذبههای طبیعی و تاریخی در کنار هم وجود دارد، برخلاف بسیاری از شهرهای زاگرسی که اغلب آنها را به واسطه جاذبههای طبیعی صرف انتخاب می‌کنند. در مهاباد هم می‌توانید در غار سهولان قایق‌سواری کنید و هم سری به تالاب کانی‌‌‌برازان بزنید و طلوع آفتاب را در آنجا ببینید. به علاوه در شهر مهاباد مسجد جامع این شهر، بنایی مربوط به دوره صفوی است که از آجرهای قرمز ساخته شده است. در گذشته این مسجد علاوه بر عبادت، کاربری مکتب‌خانه هم داشت. حمام میرزا رسول از دیگر بناهای متعلق به عصر صفوی در مهاباد است که در سال‌های اخیر به موزه مردمشناسی بدل شده است. این حمام تاریخی هم مشابه مسجد جامع در مرکز شهر مهاباد و در پررفت‌وآمدترین خیابان‌‌‌های این شهر قرار گرفته و دسترسی به آن آسان است.
گور دخمه فخریگاه که به دوره مادها تعلق دارد از جمله جاذبه‌‌‌هایی است که دیدن آن به هر گردشگری توصیه می‌شود. این گوردخمه‌‌‌ها در حوالی روستای اگریقاش قرار دارند، آنها در دو طبقه ساخته شده و دارای چهار ستون سنگی هستند که سه گور داخل آنهاست. مشاهده این گوردخمه‌‌‌ها برای گردشگران دشوار نیست، هر چند به واسطه قرار گرفتن در ارتفاع نمی‌توان داخل آنها شد، شاید همین جانمایی است که باعث شده از تخریب مصون بماند. در این باره که گوردخمه متعلق به چه کسانی است گمانه‌‌‌زنی‌‌‌های مختلف وجود دارد و برخی آن را به فرورتیش، پدر دیاکو، مرتبط می‌‌‌دانند.
البته فراتر از تاریخ و طبیعت، مهاباد جذابیت دیگری هم برای گردشگران دارد؛ خرید! بازارچه‌‌‌های مرزی خرید مهاباد باعث جلب توریست‌‌‌های زیادی به این شهر می‌‌‌شوند. این گردشگران در دو دسته قرار دارند، آنها که قصد طبیعت‌‌‌گردی دارند در این شهر می‌توانند وسایل موردنیازشان را بگیرند و آنها که قصد تهیه لوازم خانگی یا پوشاک و... را هم دارند در بازارچه‌‌‌های مرزی خریدشان را انجام می‌دهند.
در مسیر مهاباد به ارومیه، تپه حسنلو را داریم. تپه‌‌‌ای که از کاوش‌‌‌های باستان‌‌‌شناسی در آن جامی به دست آمد که به «جام حسنلو» معروف است. سال ۱۳۳۷ «رابرت اچ. دایسون» باستان‌‌‌شناس آمریکایی در حال کاوش در این محوطه بود که به این جام رسید که روی آن طرحی از خدایان سه‌گانه یعنی خدای زمین، خدای آب و خدای خورشید حک شده است. قدمت این جام طلا که در حال حاضر در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود به ۱۲۰۰ پیش از میلاد میرسد. در جلد یک کتاب «کهن‌‌‌دیار» درباره تصاویر حک‌شده بر این جام آمده است: «در ردیف بالایی، ایزدی بالدار سوار بر گردونه‌‌‌ای که یک گاونر آن را می‌‌‌کشد، به سوی کاهنی در حرکت است که جامی در دست دارد و در این حال از دهان گاو، رودی جاری است که احتمالا نماد حیات و باروری محسوب می‌شود. در ردیف پایینی و زیر گردونه حیات، پهلوانی در حال نبرد با موجودی نیمه‌انسان و نیمه اژدهاست. از تصاویر قلم‌زنی شده آن سوی جام می‌توان به ایزدهای شاخدار سوار بر ارابه، کاهنانی که در حال حمل قوچ‌‌‌های قربانی هستند، پهلوانی که گرز و کمان در دست دارد، مردی که در حال رام کردن شیر است و پدر و مادری که در حال بازی با کودک خردسالشان هستند، اشاره کرد.»
از دریاچه تا کلیساگردی در ارومیه
با بازدید از محوطه می‌توانید به سمت ارومیه بروید و در مسیر رسیدن به این شهر از دیدن دریاچه ارومیه لذت ببرید. در همین مسیر است که می‌توان به اسکله‌‌‌های دریاچه سری زد و آنها را از نزدیک دید. در شهر ارومیه و اطراف آن می‌توان جاذبه‌‌‌هایی از دوره‌‌‌های مختلف تاریخی را دید. به عنوان مثال قدمت کلیسای ننه مریم این شهر به دوره ساسانی میرسد. در مقابل عمارت شهربانی ارومیه که در این سال‌ها به موزه مردمشناسی بدل شده در سال ۱۳۰۷ در دوره پهلوی اول و به دستور رضا شاه در میدان توپخانه آن زمان ساخته شده است. قدمت مدرسه هدایت از مدارس قدیمی ارومیه به دوره قاجار میرسد، این مدرسه در ابتدا ملک شخصی بود که مالک آن را به مدرسه تغییر کاربری داد.
مسجد جامع ارومیه به سده‌‌‌های میانه برمی‌‌‌گردد و در دوره سلجوقی ساخته شده است، البته بخش‌‌‌هایی از این مسجد نظیر محراب آن در دوره ایلخانی ساخته شده و در آن می‌توان کتیبه‌‌‌هایی به خط کوفی را مشاهده کرد. این مسجد سال ۱۳۱۴ یعنی در دوره پهلوی اول به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده و در ردیف اصلی‌‌‌ترین جاذبههای این شهر قرار می‌گیرد. برج آجری سه‌گنبد از دیگر بناهای متعلق به دوره سلجوقی است که در ارومیه گردشگران زیادی از آن بازدید می‌کنند. این برج به شکل استوانه بوده و ارتفاع آن به ۱۳ متر میرسد. این برج نیز مشابه مسجد جامع در سال ۱۳۱۴ ثبت ملی شده است.
مسجد سردار از دیگر مساجد تاریخی ارومیه است که قدمت آن به دوره قاجار میرسد. ساخت این مسجد توسط عبدالصمد خان بوده و از آنجا که برای سال‌ها روی آن ساعتی نصب شده بود آن را به اسم مسجد ساعتلو هم می‌‌‌شناسند. بازار ارومیه، دیگر جاذبه این شهر است که مشابه بازار تبریز به شکل مسقف بوده و نمونه‌ای از بازارهایی است که از دوره صفوی به جا مانده است.
