«دنیای‌اقتصاد» از تجربه موفق گردشگری در حاشیه «توران» گزارش می‌دهد
فقرزدایی از روستاها با توریسم
محسن شریعتی کارشناس گردشگری در این زمینه به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: کویرها و عرصه‌‌‌های بیابانی فارغ از ارزش‌‌‌های بیولوژیک و اکولوژیکی که دارند دارای جذابیت بصری نیز هستند و ما این جاذبه‌‌‌ها را در قالب‌‌‌ها و فرم‌‌‌های متفاوتی مانند تپه ماسه‌‌‌ها، رمل‌‌‌ها، کلوت‌‌‌ها، نبکاها، گنبدهای نمکی و... شاهد هستیم. او با اشاره به اینکه در حاشیه این عرصه‌‌‌ها، سکونتگاه‌‌‌های انسانی قرار گرفته‌‌‌اند، می‌‌‌افزاید: خوشبختانه در سالیان اخیر این سکونتگاه‌‌‌ها و روستاها خدمات مناسب و استانداردی به گردشگران ارائه می‌دهند و همین امر هم سبب شده توریست‌‌‌ها با اقامت در این روستاها، اکوکمپ‌‌‌ها و... بتوانند گردشگری در کویر را تجربه کنند.
به گفته شریعتی در ایران به واسطه مختصات جغرافیایی آن می‌توان یک تور چند روزه همزمان کویر، دریا و کوهستان را تجربه کرد. او میگوید: ما در فواصل نزدیک به هم علاوه بر کویر، به دریا و سایت‌‌‌های تاریخی فاخر،جنگل‌‌‌های هیرکانی، رودخانه و... دسترسی داریم. چنین جاذبه‌‌‌های متضادی می‌توانند نوعی از ارزش افزوده ایجاد کرده و باعث توسعه اقتصادی شوند. زمانی هم که از توسعه اقتصادی سخن می‌‌‌گوییم جوامع محلی پیرامون این جاذبه‌‌‌ها در مرکز توجه قرار می‌‌‌گیرند.
او از پارک ملی توران به عنوان نمونه‌‌‌ای از گردشگری پایدار نام برده و ادامه می‌دهد: در این منطقه علاوه بر آنکه مردم منابع درآمدی خود مانند کشاورزی و دامداری را دارند، منبع اقتصادی جدید و مکملی به نام گردشگری را هم در سال‌های اخیر به آن اضافه کردهاند. کسب و کار توریسم با وجود اینکه مشکلات و چالش‌های خاص خود را دارد نسبت به دامداری و کشاورزی با سختی‌‌‌های کمتری همراه است و در کنار آن ما در این صنعت با جذابیت‌‌‌هایی مواجه هستیم که در نهایت به رشد اقتصادی و تکاپو در روستا منجر شده و کاهش مهاجرت را نیز به دنبال دارد.
این کارشناس توریسم در این باره که چطور توریسم می‌تواند به حفاظت از محیط‌‌‌زیست و بالاخص حفظ عرصه‌‌‌های بیابانی و کویر کمک کند، میگوید: زمانی که یک عرصه برای مسوولان و سیاستگذاران، توریست‌‌‌ها و جامعه محلی اهمیت می‌‌‌یابد، به تبع آن حفاظت از آن نیز بیشتر می‌شود. اگر ما بتوانیم جریان گردشگری را به شکل کامل و با لحاظ کردن شاخص‌‌‌های اقتصادی آن هم به گونه‌‌‌ای که تمام ذی‌نفعان و در راس آنها جامعه محلی بهره‌مند شوند راه بیندازیم آنگاه شاهدیم چطور مردم خود به حافظان این عرصه‌‌‌ها بدل میشوند. او بار دیگر با مثالی از پارک ملی توران و روستاهای آن نظیر «قلعه بالا» و «رضاآباد» اضافه می‌کند: گرچه این دو روستا به عنوان روستاهای شاخص گردشگری معرفی شدهاند، اما در این منطقه شاهدیم حتی وضعیت حفاظت از محیط‌‌‌زیست در روستاهای کمتر برخوردار از گردشگری مانند احمدآباد، زمان‌‌‌آباد و... بهبود پیدا کرده است. زمانی که یک جاذبه طبیعی مانند کویر، رمل و... بتواند درآمدی برای مردم به ارمغان آورد حتی اگر گروهی نیز برنامه‌‌‌ای برای تخریب این عرصه‌‌‌ها داشته باشند با مقاومت مردم مواجه میشوند.
روستای رضاآباد در حاشیه پارک ملی توران قرار دارد. این روستا برای سال‌ها نماد فقر در استان سمنان بود. با این حال توسعه توریسم این روزها باعث راه افتادن انواع و اقسام اقامتگاههای بوم‌‌‌گردی در این روستای کوچک شده و در مواردی بیش از ساکنان آن، شاهد حضور گردشگران هستیم. اگر سال‌ها پیش به این روستا می‌‌‌رفتید ملاحظه زباله‌‌‌های رها شده در رودخانه امر غریبی نبود، با این حال این روزها رضاآبادی‌ها واقفند بهداشت و منظر روستا یکی از نکاتی است که باید به آن توجه داشته باشند و از این رو با همفکری به راهکاری برای مدیریت پسماند و خروج آن از روستا رسیده‌‌‌‌‌‌اند.
محسن شریعتی با بیان این مطالب میگوید: در رضاآباد همچنین شاهد پیشروی ماسه روان بودیم اما در این سال‌ها مردم با مشارکت در عملیات مالچ‌‌‌پاشی و گیاهان تثبیت‌‌‌کننده درصددند جاذبه اصلی روستایشان که همان رمل‌‌‌ها هستند را حفظ کنند. در قلعه بالا روستای دیگر این منطقه نیز شاهدیم شکارچیان تبدیل به راهنمایان گردشگری و صاحبان اقامتگاه گردشگری شدهاند و دوربین را جایگزین اسلحه کردهاند.
گفته‌‌‌های این کارشناس گردشگری نشان می‌دهد گردشگری صنعتی است که این توان را دارد که نه تنها ردپای منفی روی عرصه‌‌‌های طبیعی ایران نداشته باشد، بلکه خود به اهرمی برای حفاظت از محیط‌‌‌زیست اعم از جنگل‌‌‌های هیرکانی، کوهستان یا کویر و بیابان‌‌‌های ما بدل شود. با این حال در این راه همان‌گونه که محسن شریعتی نیز به آن اذعان دارد باید زنجیره و جریان گردشگری و توریسم به شکل کامل دیده شده و ذی‌نفعان اصلی آن که همان جامعه محلی هستند در نظر گرفته شوند. زمانی که ارتباط میان اجزا برقرار شود شاهد همان اتفاقی خواهیم بود که در سال‌های اخیر در بخش‌‌‌های مختلف کشور روی داده و به توسعه اقتصادی بسیاری از روستاها انجامیده است. رضاآباد و قلعه بالا تنها نمونه‌‌‌های کوچکی از این امر هستند، ما در ایران شاهد ظهور و احداث انواع اکوکمپ‌‌‌های بیابانی، اقامتگاههای بوم‌‌‌گردی و... هستیم که توانسته‌‌‌‌‌‌اند مهاجرت به شهرها را کاهش داده و در کنار آن به اهرمی برای حفاظت بدل شوند.
