موانع صادراتی؛ راه را برای قاچاق زعفران هموار کرده است
بر آورد قاچاق ماهانه ۱۰ تن زعفران به خارج
در حالی که ایران در حوزه تولید برترین تولیدکننده جهانی مطرح می‌شود اما شنیده‌‌‌ها حاکی است در حوزه صادرات جایگاه ایران متزلزل شده است و عمدتا موانع صادراتی موجب این اتفاق شده است. این در شرایطی است که به گفته کارشناسان و فعالان این حوزه اصلیترین مانع صادراتی غالبا بحث برگشت ارز حاصل از صادرات است که موجب شده بسیاری از صادرکنندگان به دلیل به صرفه نبودن، قید صادرات را بزنند و به این ترتیب راه برای خروج زعفران از طریق قاچاقچیان بیش از گذشته باز شود.
سال قبل ۳۰ تا ۳۵درصد کاهش صادرات زعفران داشته‌‌‌ایم
غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» در این خصوص می‌‌‌گوید: اگرچه آمار صادرات اسفندماه سال قبل را هنوز دریافت نکرده‌‌‌ایم با وجود این آنچه مسلم است اینکه مسلما کاهش صادرات داشته‌‌‌ایم؛ یعنی در ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ کاهش صادرات داشته‌‌‌ایم. به طوری که به نظر بنده حداکثر صادرات ما در ۱۴۰۲ از ۲۱۰ تن بیشتر نشود در حالی که در ۱۴۰۱ میزان صادرات ۲۸۶ تن بود، بنابراین کاهش صادرات حدود ۳۰ تا ۳۵ درصدی در سال قبل رقم خورده است.
میری همچنین در خصوص اصلیترین عواملی که موجب کاهش صادرات در سال گذشته شده است گفت: در ابتدا باید بدانید که اگر مصرف جهانی زعفران را ۲۸۶ تن در نظر بگیریم در حالی که ما در یک مقطع رکورد صادرات ۳۲۵ تن را داشته‌‌‌ایم در نتیجه مابقی این ارقام به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود که عمدتا به دلیل موانع صادراتی است.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی ادامه داد: مساله اینجاست که صادرکننده به ازای هر یک کیلوگرم زعفران که صادر می‌کند حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان هزینه می‌کند؛ یعنی اگر بخواهیم از مبادی قانونی صادر کنیم صادرات هر کیلوگرم زعفران برای صادرکننده ۲۵ میلیون تومان هزینه دارد و طبیعی است با توجه به این شرایط، قاچاقچیان از این وضعیت سوء‌استفاده می‌کنند.
خروج ماهانه ۱۰ تن زعفران به صورت قاچاق از کشور
میری خاطرنشان کرد: برآورد ما این است که ماهانه ۱۰ تن زعفران به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود؛ یعنی در سال ۱۲۰ تن زعفران قاچاق خارج می‌شود و ۱۲۰میلیون دلار سود آن است که به قاچاقچی‌‌‌ها می‌رسد و دلیل آن هم موانع صادراتی است که به‌‌‌رغم پیگیری‌‌‌های صورت‌گرفته کماکان موانع وجود دارد و قاچاق هم با شتاب انجام می‌شود.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی در ادامه با اشاره به بحث برگشت ارز صادراتی و چالش‌‌‌هایی که برای صادرکنندگان به واسطه این موانع رخ می‌دهد گفت: ما با برگشت ارز مشکلی نداریم و افتخار می‌‌‌کنیم بتوانیم با برگرداندن ارز کمکی به اقتصاد کشور کنیم، اما بحث این است که ۵درصد هم هزینه می‌‌‌کنیم تا بتوانیم ارز را به کشور برگردانیم چون تحریم هستیم و به روش‌های مختلفی وارد می‌‌‌کنیم که ۵درصد هزینه برای ما دارد.
وی ادامه داد: ما این ۵درصد را می‌‌‌دهیم و مشکلی نداریم، اما ارز ۶۳هزار تومان امروز را باید به سامانه نیما ۴۲هزار تومان بدهیم یعنی هر دلار ۲۱هزار تومان باید زیان بدهیم که بانک مرکزی می‌‌‌خواهد از دلار ما به نفع واردکننده استفاده کند. در حالی که کدام واردکننده را سراغ دارید که با ارز ۲۸هزار تومان کالا خریده باشد و محصول را با ارز ۴۲هزار تومان فروخته باشد؟ با افزایش ارز قیمت‌ها را بلافاصله بالا می‌‌‌برند و متاسفانه اینجا صادرکننده فدای منافع واردکننده می‌شود. بنابراین وقتی قرار باشد به ازای هر دلار ۲۱هزار تومان ضرر بدهیم صادرکننده اقدام نمی‌‌‌کند چون نمی‌‌‌صرفد، چرا که خریدارهای خارجی ما دلار سامانه نیما را قبول ندارند.
این مقام صنفی ادامه داد: اگر این مشکل باید حل شود قول می‌‌‌دهیم صادرات زعفران حداقل ۲۰ تا ۳۰درصد در ۱۴۰۳ افزایش خواهد یافت.
در صورت رفع نشدن موانع صادراتی قطعا امسال کاهش صادراتی بیش از سال قبل خواهیم داشت
نکته قابل تامل اینکه سال ۱۴۰۲ نه تنها کاهش صادرات رخ داده است بلکه به گفته حسین زینعلی، مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی سال قبل در تولیدزعفران نیزکاهشی ۳۰ درصدی رقم خورده است. میری در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه آیا کاهش صادرات ارتباطی با کاهش تولید داشته است یا خیر گفت: کاهش تولید تا به امروز تاثیری بر فرآیند و روند صادرات نداشته و مساله اینجاست که ما صادرکنندگان به مشتری خارجی اعلام نکرده‌‌‌ایم که کمبودی داریم چون زعفران موجود است فقط مقداری گران شده است.
وی ادامه داد: در واقع در بورس الان حدود ۱۰ تا۱۲ تن زعفران داریم، سازمان تعاون روستایی مقداری دارد، دست خود صادرکنندگان و کشاورزی هم مقداری زعفران هست بنابراین کاهش صادرات به دلیل کاهش تولید نبوده و تاثیری نداشته است فقط این محصول گران شده است.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که برای سال ۱۴۰۳ ارزیابی شما از چشم‌انداز صادراتی زعفران چگونه است، گفت: اگر موانع صادراتی بر‌طرف نشود قطعا در سال جدید صادرات بهتر از ۱۴۰۲ نخواهد بود و مطمئنا کاهش صادرات باز هم وجود خواهد داشت و قاچاق باز هم رونق بیشتری خواهد داشت.
تجارت خارجی زعفران اسپانیا در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳
با تمامی موارد ذکر شده بر اساس آخرین داده‌‌‌های منتشر‌شده توسط اتاق بازرگانی اسپانیا و اداره آمار اروپا (Eurostat) حجم تجارت خارجی اسپانیا در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ در بخش زعفران به میزان ۶۷ میلیون یورو بوده است که از این مقدار، ۴۰ میلیون یورو مربوط به صادرات و حدود ۲۷ میلیون یورو مربوط به واردات این کشور بوده است.
صادرات زعفران اسپانیا در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به زمان مشابه سال ۲۰۲۲ رشد ۶.۶درصدی داشت. صادرات اسپانیا در ۹ ماه اول سال قبل برابر با ۳۷.۵ میلیون یورو بوده است.
واردات زعفران اسپانیا در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به زمان مشابه سال ۲۰۲۲ کاهش ۴.۵ درصدی داشت. واردات اسپانیا در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۲ برابر با ۲۸.۲ میلیون یورو بود.
پنج کشور اول مقصد صادرات زعفران اسپانیا به ترتیب کشورهای آمریکا با ۹.۴۸ میلیون یورو، ایتالیا با ۵ میلیون یورو، سوئد با ۴.۸ میلیون یورو، فرانسه با ۲.۹ میلیون یورو و امارات متحده عربی با ۲.۸ میلیون یورو است.
پنج کشور اول مبدأ واردات زعفران اسپانیا به ترتیب جمهوری اسلامی ایران با ۲۳.۵ میلیون یورو، افغانستان با ۲.۲ میلیون یورو، یونان با ۹۰۷هزار یورو، امارات متحده عربی با ۱۴۵هزار یورو و دانمارک با ۱۲۴هزار یورو هستند.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگ‌ترین تامین‌کننده زعفران اسپانیا از سهم ۸۷.۲ درصدی از کل واردات این کشور برخوردار است. در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ ایران بیش از ۳۲ تن زعفران به ارزش ۲۳.۵ میلیون یورو به اسپانیا صادر کرده است.
صادرات زعفران ایران به اسپانیا در۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به زمان مشابه سال ۲۰۲۲ کاهش ۸.۰ درصدی داشت. اسپانیا در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۲ حدود ۲۵.۵ میلیون یورو زعفران از ایران وارد کرده بود.
تراز تجاری اسپانیا در بخش زعفران در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ مثبت ۱۳ میلیون یورو بوده است.
