دنیای اقتصاد-عباس بیات: گروه فعالیت‌‌‌های مرتبط با اوراق بهادار در بازار سرمایه تحت عنوان شرکت‌های فراکاپ شناخته می‌شود. این نهاد برمبنای اتصال سهامداران به بازارهای مالی طراحی شده است. این نهادها جزو نهادهای عمومی غیردولتی محسوب می‌شوند که ردیف بودجه به آنها تعلق نمی‌گیرد و از طریق کارمزد معاملاتی خود کسب درآمد می‌کنند. از آنجا که بازار سرمایه ایران یک‌‌‌طرفه بوده و معامله‌‌‌گران فقط از محل خرید می‌‌‌توانند کسب سود کنند، فروش استقراضی در بازار سرمایه ایران هنوز راه‌‌‌اندازی نشده و این مهم در کنار دامنه نوسان محدود موجب تعمیق رکود معاملاتی در بازار سرمایه شده است. محدودیت دامنه نوسان، حجم و ارزش معاملات را کاهش می‌دهد و موجب می‌شود خرید و فروش در بازار کاهش یابد و درنتیجه کارمزد که سود نهادهای واسط است تقلیل می‌یابد. در سال ۱۴۰۲ درآمد فراکاپ‌‌‌ها ۴۸درصد رشد داشت که در قیاس با متوسط سالانه ۲۴درصد افت شتاب داشته است. در سال‌جاری هم درآمد این شرکت‌ها چه در مقیاس شش‌ماهه و چه در تابستان با افت همراه شده است. سود عملیاتی و خالص شرکت‌های مرتبط با اوراق بهادار طی تابستان امسال به ترتیب کاهش ۶۰ و ۲۵درصدی را تجربه کرد.

ما برای بررسی رفتار سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه به تعریف یک مفهوم روان‌شناسی به نام گشتالت نیاز داریم. گشتالت یا روان‌شناسی گشتالت یک مکتب فکری است که ذهن و رفتار انسان را به‌عنوان یک کل در نظر می‌گیرد. روان‌شناسی گشتالت پیشنهاد می‌کند برای شناخت دنیای پیرامون بر هر جزء کوچکی تمرکز نکنیم. در واقع ذهن ما تمایل دارد اشیا را به‌عنوان عناصری از سیستم‌های پیچیده‌تر در نظر بگیرد.

روز چهارشنبه دماسنج اصلی بازار سرمایه با افزایش ارتفاع ۰.۲۲درصدی همراه شد. رشد شاخص کل در حالی محقق شد که نماگر هم‌وزن با نزول ۰.۱۷درصدی روبه‌رو شد و در سطح ۶۷۰‌هزار و ۴۶۴واحدی قرار گرفت. در این بین شاخص کل فرابورس نیز که معیار مناسبی برای بررسی وضعیت سهام مختلف فرابورسی است، حدود ۰.۱درصد سرخ‌پوش شد و در نهایت در سطح ۲۱‌هزار و ۲۷۵واحدی کار خود را به پایان رساند. روز چهار شنبه ارزش معاملات خرد بازار سرمایه که شامل سهام و حق‌تقدم بازار می‌شود رقم ۳‌هزار و ۳۰۰میلیارد تومانی را ثبت کرد. به‌علاوه ۳ میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه معاملات بازار خارج شد.

دنیای اقتصاد-علی عبدالمحمدی: IPO مخفف Initial Public Offering و به معنای عرضه اولیه سهام یک شرکت است. زمانی که یک‌شرکت برای نخسین بار سهام تحت مالکیت خود را در بازار عرضه می‌‌‌کند، اصطلاحا عرضه اولیه سهام آن شرکت انجام شده است. شرکت‌‌‌های خصوصی، دولتی و حتی شرکت‌‌‌های تازه‌‌‌تاسیس و کوچک، برای افزایش رشد و توسعه کسب‌‌‌وکار خود نیازمند سرمایه هستند. بنابراین با ورود به بازار سهام و عرضه بخشی از سهام خود به‌عنوان عرضه اولیه، سرمایه مورد نیاز خود را تامین می‌‌‌کنند. فرآیند عرضه اولیه در بازار اولیه انجام می‌‌‌شود و پس از آن همه می‌‌‌توانند سهام آن شرکت را از طریق سامانه‌های آنلاین معاملاتی کارگزاری‌‌‌ها معامله کنند؛ این معاملات در بستر بازار ثانویه انجام می‌‌‌‌شود. یک شرکت برای عرضه اولیه سهام خود در بازار سرمایه باید مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق‌‌‌بهادار و شرکت بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران دریافت کند. پس از طی مراحل مشخص و ارائه مدارک، از جمله گزارش‌ها و صورت‌‌‌های مالی، شرکت اقدام به عرضه سهام خود در قیمت و تعداد مشخص می‌‌‌کند.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: شرکت‌های تایرساز در شش‌ماه نخست امسال با رشد چشمگیر سودآوری همراه شدند. بازدهی کسب‌شده توسط نمادهای این صنعت طی نیمه نخست امسال در حدود ۱۴.۴درصد بوده است که می‌‌‌توان گفت این شرکت‌ها در قیاس با بازدهی منفی ۴درصدی شاخص کل بورس عملکرد خوبی داشته‌‌‌اند. سال ۱۴۰۳ ‌‌‌سال بسیار خوبی برای تایرسازان بوده است؛ به‌طوری که سود خالص تابستان این صنعت یک‌هزار و ۴۴۳میلیارد تومان بود که در مقایسه با تابستان ۱۴۰۲ به‌‌‌میزان ۴۶درصد افزایش یافته است. سود دلاری شرکت‌های لاستیک‌‌‌وپلاستیک بورسی در شش‌ماه نخست امسال به‌‌‌میزان ۳۲۴۳۷هزار دلار بوده که در قیاس با تابستان سال قبل ۲۳درصد افزایش را تجربه کرده است. با وجود بهبود سودآوری، قیمت دستوری موجب شده است تا حاشیه سود این صنعت کاهش یابد. حاشیه سود تابستان شرکت‌های تایرساز بورسی ۸درصد به ثبت رسیده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل ۷درصد کاهش یافته است. در مقیاس شش‌ماهه نیز حاشیه سود تایرسازان با افت ۲درصدی نسبت به نیمه نخست ۱۴۰۲ به ۱۱درصد کاهش پیدا کرده است.

دنیای اقتصاد: گزارش‌های رسمی ۶ماهه سال ۱۴۰۳ بیش از ۳۳۰نماد بازار سهام بررسی شد. عملکرد صنایع بورسی به لحاظ سودآوری نشان می‌دهد که سود خالص آنها در نیمه نخست سال جاری با نزول ۲درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل به ۳۰۰هزار میلیارد تومان رسیده است. ضمن آنکه حاشیه سود فصلی صنایع نیز از ۱۶درصد در تابستان۱۴۰۲ به ۸درصد در تابستان امسال کاهش پیدا کرده است. قطعی برق، نااطمینانی‌های موجود در اقتصاد و قیمت‌گذاری دستوری مهم‌ترین عوامل کاهش حاشیه سود ۶ماهه صنایع بورسی عنوان می‏شوند. باوجود عملکرد ضعیف عمده صنایع بورسی در سال جاری، شرکت‌های سیمانی، لاستیک‏وپلاستیک و اوره‏سازان عملکرد خوبی در نیمه نخست امسال داشته و موفق به رشد متغیرهای مالی خود شده‏اند. اگرچه قطعی گاز در نیمه دوم یک ریسک مهم برای صنایع به شمار می‌آید، اما در صورت تک‌نرخی شدن ارز و حذف قیمت‌گذاری دستوری، می‌توان امید داشت که صنایع کاهش سود خود را تا پایان سال جبران کنند.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: فرآورده‌‌‌های نسوز زیرشاخه‌‌‌ای از صنعت کانی غیرفلزی بازار سرمایه محسوب می‌‌‌شوند. کاربرد اصلی نسوزها در کارخانه‌‌‌های تولیدی فولاد، سیمان و پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست که با حرارت بالا و مواد مذاب سر و کار دارند. ارزیابی متغیرهای مالی شش‌شرکت فعال در این گروه نشان می‌دهد که مقادیر تولید، فروش و درآمد نسوزها در دوره‌‌‌های گذشته نزولی بوده است. عامل اصلی این نزول را می‌‌‌توان بحث فزونی عرضه بر تقاضای محصولات نسوز و همچنین وارداتی بودن عمده مواداولیه این صنعت دانست.

چند روز پیش یکی از فعالان نسبتا قدیمی بازار و مطرح در شبکه‌های اجتماعی (مرتضی عباد) بحث جالبی را در مورد بورس مطرح کردند؛ اینکه جذابیت بورس با توسعه و ایجاد بازارهای رقیب از یک سو و دسترسی راحت‌تر به این بازارها رو به کاهش است و امروزه برای جوانان نسل جدید (حتی دانشجویان و دانش‌آموختگان حوزه مالی یا اقتصاد) بازار سهام جذابیت کافی مانند گذشته ندارد. در این مورد می‌توان با ذکر مثال‌هایی تهدید‌های بالقوه و بالفعل موجود را برشمرد. تهدیدها در سه محور اصلی شامل بازارهای سنتی مسلح به ابزار فناوری، بازارهای جدید و دسترسی‌پذیری به بازارهای رقیب بین‌المللی است.

دنیای اقتصاد-محمدصادق صفا: هفته گذشته، بازار سرمایه ایران با چالش‏‏‌های جدی روبه‏‏‌رو بود و حدود ۱۱۲۱میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد. این خروج سرمایه به دلیل نگرانی‌های سیاسی در خاورمیانه و نوسانات اقتصادی رخ داد و طی هفته گذشته از ۵۱صنعت بورسی، ۸۳‌درصد صنایع با بازدهی منفی مواجه شدند. در میان صنایع، تولید کود و ترکیبات نیتروژن(اوره) با بازدهی ۳.۴درصدی در صدر بازدهی هفتگی قرار گرفت، در حالی که حفاری و سخت‏‏‌افزار و تجهیزات به ترتیب ۲.۷ و ۲.۴‌درصد رشد داشتند و در رتبه ‌های دوم و سوم جای گرفتند. صنایع محصولات فلزی، خودرو و اوراق بهادار به‌شدت با کاهش بازدهی روبه‏‏‌رو بودند. در همین حال، ورود سرمایه به صندوق‌های طلا به ۱۷۲۳میلیارد تومان رسید و توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد. این وضعیت نشان‏‏‌دهنده وجود عدم‌اطمینان در بازار سرمایه و تمایل به سرمایه‌گذاری در گزینه‏‏‌های مطمئن‏‏‌تر است.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: در سال‌های گذشته، همزمان با گرانی سرسام‏‏‌آور مواداولیه تولید لوازم‌خانگی، قیمت این محصولات به طرز چشمگیری افزایش یافت. این در حالی است که درآمد اقشار مختلف جامعه با سرعت کمتر افزایشی شد. این موضوع موجب شد تا رویکرد مردم به خرید لوازم‌خانگی از نقد به اقساط تغییر کند. از این‌رو شرکت‌های تولیدکننده نیز با وجود خرید نقدی مواداولیه خود محصولاتشان را به‌طور اقساطی با طرح‏‏‌های فروش متنوع روانه بازار کردند.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: صنعت شیرینی‌جات بازار سرمایه شامل ۹شرکت با مجموع ارزش بازار ۲۰همتی است. مقادیر تولید و فروش این صنعت طی سال ۱۴۰۲ نزول ۴درصدی را تجربه کرده است. درآمد صنعت شیرینی‌جات طی سال گذشته ۱۲هزار و ۳۱۳میلیارد تومان بوده که در قیاس با سال ماقبل ۲۴درصد افزایش یافته است. شتاب رشد درآمدی این صنعت طی سال گذشته با نزول ۷۲درصدی نسبت به ۱۴۰۱ همراه بوده است. با همه این تفاسیر عملکرد شرکت‌های شیرینی‌ساز در سال جاری مقبول‌تر بوده است. مقادیر تولید و فروش این صنعت در ۵ماه نخست امسال رشد ۷ و ۳درصدی تجربه کرده و درآمد آن نیز با افزایش ۳۰درصدی نسبت به مدت مشابه همراه بوده است.