«پتروشیمی مکران» مقصد جدید سرمایه‏گذاران

سایت پتروشیمی مکران که قرار است در ۱۰ سال آینده به یکی از هاب‏های اصلی پتروشیمی کشور که با توان بخش‏خصوصی راه‏‏اندازی شده بدل شود. این روزها به پروژه جذابی برای سرمایه‏گذاران داخلی و خارجی تبدیل شده است. انواع معافیت‏ها در این سایت پتروشیمی موجب شده تا سرمایه‏گذاران داخلی و خارجی آن را به عنوان هدف اولویت‏دار خود برای سرمایه‏گذاری تعیین کنند. معافیت‏هایی همچون «معافیت ۲۰ تا ۲۵ درصدی نرخ خوراک به دلیل قرارگیری در منطقه آزاد و منطقه محروم»، «معافیت ۲۰ ساله مالیاتی به دلیل قرارگیری در منطقه آزاد» و در تازه‏ترین معافیت نیز «معافیت ۳۰ درصدی نرخ خوراک مجتمع‏های GTPP». «نزدیکی مکران به بازارهای هدف کشورهای چین و هند و متعاقب آن کاهش چشمگیر هزینه‏های حمل و نقل»، «برخورداری از مخازن اختصاصی در زمینی به وسعت ۲۰ هکتار در بندر شهید بهشتی چابهار به منظور صادرات محصولات»، «اتصال به راه‏آهن سراسری تا سال ۹۶» و «همچنین انعقاد قرارداد تکمیل انتقال گاز ایرانشهر به چابهار». از دیگر مزایای این سایت پتروشیمی در جنوب شرق ایران است.

سایت پتروشیمی «مکران» در چابهار نخستین هاب بزرگ پتروشیمی کشور است که بدون سرمایه‏گذاری دولت و با ۱۵ میلیارد دلار سرمایه بخش خصوصی در حال اجرا است. این سایت در سه فاز و در مدت ۱۰ سال اجرایی و بهره‏برداری می‏شود. این پتروشیمی دارای ۱۸ طرح بالادستی و میان دستی پتروشیمی و بیش از ۳۰ واحد صنایع پایین دستی در حوزه تولید پلیمرهای مهندسی است . با تکمیل تمام فازهای این هاب، برای حدود ۱۷۰۰۰ نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد خواهد شد. همچنین پس از بهره‏برداری از فازهای این شهرک، ۲۲ میلیون تن از ۲۶ میلیون تن محصولات تولیدی آن به کشورهای دنیا صادر می‏شود. براین اساس به گفت‏وگو با محمدرضا موثقی‏نیا مدیر هاب سوم پتروشیمی ایران نشسته‏ایم تا با چند و چون پیشرفت پروژه، وضعیت سرمایه‏گذاری‏ها و معافیت‏های سرمایه‏گذاری در این منطقه و چشم‏انداز صنعت پتروشیمی در ایران بپردازیم.

آقای مهندس فعالیت در حوزه پتروشیمی در مناطق آزاد چه مزایایی نسبت به بخش‏های همچون عسلویه و ماهشهر دارد؟

محل قرارگیری سایت پتروشیمی مکران در منطقه آزاد چابهار به گونه‏ای است که هم در منطقه آزاد قرار دارد و هم در استان محروم سیستان و بلوچستان، بنابراین این سایت پتروشیمی می‏تواند از معافیت‏های این دو بخش بهره‏مند شود. مهمترین معافیت قانونی، معافیت نرخ خوراک مجتمع‏های پتروشیمی است به طوری که نرخ خوراک در کشور هر میزان تعیین شود، آن سایت از دو معافیت منطقه محروم و منطقه آزاد برخوردار خواهد شد که روی هم رفته حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد در قیمت خوراک کاهش خواهد داشت.از آنهایی که قیمت خوراک نیز در محاسبات اقتصادی پتروشیمی‏ها وزن بالایی دارد این موضوع بسیار قابل توجه است. همچنین مناطق آزاد در کل کشور از معافیت مالیاتی ۲۰ ساله برخوردارند و این موضوع نیز برای سرمایه‏گذاران از جذابیت ویژه‏ای برخوردار است. مکران نیز تنها سایت پتروشیمی موجود در کشور است که در منطقه آزاد قرار دارد و این یک امتیاز ویژه نسبت به مناطق عسلویه و ماهشهر تلقی می‏شود. از سوی دیگر به تازگی نیز وزیر نفت اعلام کردند که مجتمع‏های پتروشیمی دارای واحد GDPP (صنایع پایین دستی) از تخفیف خوراک ۳۰ درصدی برخوردار خواهد شد که البته این مزیت نیز به تخفیفات و مزایای پیشین افزوده خواهد شد.

براین اساس چشم‏انداز سرمایه‏گذاری در صنعت پتروشیمی را روشن می‏بینید؟

حتما همینطور است برنامه‏‏ریزی‏ها در کشور به سمت توسعه این صنعت پیش می‏رود و براساس اعلام مسوولان کشور تا پایان برنامه ششم توسعه درآمد حاصل از فروش محصولات پتروشیمی در ایران به ۷۰ میلیارد دلار می‏رسد. سیاست‏گذاری‏های فعلی دولت در زمینه جذب سرمایه‏گذار در این بخش نیز موجب تقویت این صنعت شده است. همچنین پتروشیمی مکران به دلیل واقع شدن در چابهار از مزایای قابل توجه دیگری در مقابل روهاب پتروشیمی دیگر کشورها برخوردار است و آن نزدیکی به بازارهای هدف پتروشیمی است. در زمان حاضر عمده بازارهای هدف پتروشیمی کشورهای چین و هند هستند که فاصله چابهار به نسبت عسلویه و ماهشهر تا چین و هند، حدود یکهزار کیلومتر کوتاه‏تر است و این موضوع سهم قابل توجهی در هزینه‏های حمل و نقل را به خود اختصاص می‏دهد.

چه مزایای دیگری سایت پتروشیمی مکران به نسبت ماهشهر و عسلویه دارد؟

این موضوع کوتاهی مسافت که اعلام کردم یکی از مهمترین مزایاست و موجب شده تا سرمایه‏گذاران هندی، چینی، عمانی و پاکستانی زیادی با ما مذاکات مختلفی برای حضور در سایت پتروشیمی مکران داشته باشند. اما یکی دیگر از برتری‏های مکران نسب به هاب‏های فعلی پتروشیمی در کشور، عبور محصولات سایت‏های پیشین از خلیج‏فارس است که همواره در مقاطع مختلف زمانی مشکلاتی درا ین عبور و مرور وجود داشته است. این در حالی است که سایت مکران در منطقه‏ای امن‏تر و در جوار دریای عمان قرار دارد. از دیگر مزایای واقع شدن در چابهار می‏توان به نیروی انسانی بکر، متخصص و ارزان این منطقه اشاره کرد، همچنین وجود ۳ دانشگاه در چابهار، احداث خط ریلی چابهار و اتصال آن به خط سراسری تا سال ۹۵ و تکمیل آن تا اواخر ۹۶ و همچنین عبور این خط از کنار واحدهای پتروشیمی مکران؛ احداث فرودگاه جدید در چابهار که مراحل تصویب آن در دولت نهایی شده است و قرار است تا سال ۱۳۹۴ و یا حداکثر ۱۴۰۰ راه‏اندازی شود و قرارگیری در جوار بندر شهید بهشتی و اختصاص ۲۰ هکتار زمین از این بخش به عنوان مخازن اختصاصی مکران با هدف صادرات محصولات از دیگر مزایای سایت پتروشیمی مکران است.

با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر آبادسازی سواحل مکران و همچنین تاکید بسیار رییس‏جمهور و معاون اول به نظر می‏رسد پشتوانه مسوولان نظام نیز به سرعت بخشی پروژه‏های مکران کمک کند؟

بله خوشبختانه مسوولان نظام به دنبال توسعه این منطقه هستند و حتی در لایحه برنامه ششم توسعه نیز یک بند تبیین شده که براساس آن باید سازمان توسعه مکران ایجاد شود.

پروژه پتروشیمی مکران در زمان حاضر در چه مراحلی است؟

خوشبختانه مجوزهای زیست‏محیطی لازم دریافت شده، زمین ۲۰ هکتاری به عنوان مخازن اختصاصی در بندر شهید بهشتی خریداری شده است، ‏قرارداد تکمیل خط انتقال گاز ایرانشهر به چابهار نیز منعقد شده است، دستور وزیر نفت ۲۰ میلیون مترمکعب خوراک در فاز یک به سایت مکران اختصاص داده شده است و عملیات مهندسی و عمرانی احداث واحد یوتیلیتی نیز از سوی ۳ سرمایه‏گذار آغاز شده است. همچنین با فراخوان جذب سرمایه‏گذار موفق به شناسایی سرمایه‏گذار برای ۴ واحد دیگر در سایت شدیم که این ۴ واحد حدود ۲ میلیارد دلار سرمایه‏گذاری نیاز دارد. واحد HSE آتش‏نشانی، بهداری و ساختمان اداری سایت نیز راه‏اندازی شده است. اقدامات مهندسی مخازن اختصاصی در بندر بهشتی نیز به پایان رسیده است و کار مهندسی خط لوله نیز به زودی آغاز می‏شود.

تقسیم‏بندی‌سرمایه‏گذاران فعلی سایت مکران به چه صورت است و چشم‏انداز این سایت را چگونه می‏بینید؟

در زمان حاضر سرمایه‏گذاران مستقیم ۲۰ درصد خارجی و ۸۰ درصد داخلی هستند. درباره چشم‏انداز پتروشیمی مکران نیز باید بگویم این پروژه شامل ۱۷ واحد پتروشیمی است که در یک برنامه ۱۰ ساله احداث خواهد شد. پیش‏بینی ما این است که فاز یک که شامل ۶ واحد پتروشیمی، فاز یک مجتمع یوتیلیتی و فاز یک مخازن اختصاصی واقع در بندر بهشتی است تا اواسط سال ۱۳۹۷ با اعتبار ۵ میلیارد دلاری راه‏اندازی شود.

در نهایت چالش‏هایی که به اعتقاد شما باید رفع شود تا صنعت پتروشیمی توسعه یابد، چیست؟

به نظر من اولین و مهمترین مساله تثبیت شرایط سرمایه‏گذاری و تثبیت قیمت خوراک در کشور است که بسیار در جذب سرمایه‏گذاری موثر است. همچنین تعیین و تدوین برنامه ۲۰ ساله توسعه جامع پتروشیمی در کشور که بسیار ضروری است. این موارد می‏تواند کمک شایانی به توسعه پتروشیمی در کشور کند.

پیشتازی «هند» و «کره‏جنوبی» برای سرمایه گذاری در «مکران»

هندی‏ها و کره‏ای ها پیشتازان سرمایه‏گذاری در شهرک پتروشیمی مکران هستند، این دو کشور با سفرهای متعدد به ایران و بازدید‏های مستمر از سایت دست به کار سرمایه‏گذاری و ورود برای عقد قرارداد شدند. بر این اساس چندی پیش سه قرارداد توسعه زیرساخت‏های شهرک پتروشیمی مکران بین شرکت‏های ایرانی و کره‏ای به امضا رسید. وزیر نفت هند نیز ابتدای امسال در بازدید از این سایت از عزم جدی هند برای سرمایه‏گذاری در شهرک پتروشیمی مکران خبر داد. تاکنون حضور شرکت هایی از ژاپن، کره‏جنوبی، عمان، صندوق های بازنشستگی، بانک ها و نیز شرکت های خصوصی در این طرح قطعی شده است.

قرارداد کره‏ای‏ها

در همایش همکاری اقتصادی ایران و کره جنوبی که چندی پیش با حضور جو هیونگ هوان وزیر تجارت کره‏جنوبی، سفیر کره، رییس اتاق بازرگانی ایران، نایب رییس انجمن تجارت بین‏المللی کره، رییس سازمان توسعه تجارت، حامد علی مبارکی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار و مدیرعامل شرکت پتروشیمی مکران در هتل بین‏المللی آزادی برگزار شد، سه قرارداد توسعه زیرساخت‏های شهرک پتروشیمی مکران بین شرکت‏های ایرانی و کره‏ای به امضا رسید. نشست مشترک سرمایه‏گذاری ایران و کره‏جنوبی در حالی برگزار شد که اَبَرشرکت‏های کره‏ای مانند هیوندایی، ال‏جی، سامسونگ و دوسان نمایندگان خود را به تهران فرستاده و بیش از ۲۷۰ شرکت و فعال اقتصادی ایرانی نیز از این دیدار مستقیم استقبال کردند. در چارچوب یکی از تفاهم‏نامه‏های صورت گرفته در این نشست که به امضای تیرداد علایی، مدیرعامل شرکت آب نیروی مکران (متولی ساخت و راه‏اندازی یوتیلیتی متمرکز شهرک پتروشیمی مکران) و مدیران شرکت دوسان کره جنوبی رسید، تامین مالی، طراحی، ساخت و تجهیز واحد نیروگاه، واحد برداشت و برگشت آب دریا، واحد کولینگ تاور، واحد آب، واحد تصفیه فاضلاب، واحد ساختمان‏های غیر صنعتی و واحد ایستگاه تقلیل فشار گاز توسط شرکت دوسان صورت می‏گیرد. بر‏اساس این گزارش، شرکت دوسان کره‏جنوبی تامین‏کننده مالی و خدمات فنی- مهندسی است که تمایل دارد نسبت به تامین مالی و انجام طراحی، تامین و ساخت یوتیلیتی شهرک پتروشیمی مکران اقدام کند. شرکت دوسان که در سال ۱۸۹۶ در کره‏جنوبی تاسیس شده، در بخش‏های مختلف مالی، صنعتی، نیروگاه و انرژی فعال است و با درآمد سالانه بیش از ۲۱ میلیارد دلار، طبق اعلام مجله بیزنس ‏ویک در بین ۴۰ شرکت برتر جهان جای دارد.

بازدید وزیر نفت هند

وزیر نفت هند نیز برای پیگیری موضوع سرمایه‏گذاری این کشور در صنایع پتروشیمی مستقر در چابهار به ایران سفر و از سایت پتروشیمی مکران بازدید کرد. دارمندرا پرادهان، وزیر نفت هند در این سفر از عزم جدی هندوستان برای سرمایه‏گذاری در طرح‏های پتروشیمی چابهار خبر داد. پیش از این، وزیر مواد شیمیایی و کودهای شیمیایی هند اعلام کرده بود که تصمیم این کشور برای احداث کارخانه اوره در چابهار برای رفع نیاز دهلی قطعی است. هند سالانه ۸ میلیون تن از ۳۰ میلیون تن اوره مورد نیاز خود را از خارج وارد می‏کند. این کشور در نظر دارد برای احداث کارخانه تولید کود شیمیایی درچابهار ۵۰ میلیارد روپیه (۸۰۰ میلیون دلار) سرمایه‏گذاری کند.